Παράξενη λάμψη είδε το Columbia

Πηγή: New Scientist, 19 Ιανουαρίου 2005

Ένα νέο ατμοσφαιρικό φαινόμενο συνελήφθη στο βίντεο από το πλήρωμα του διαστημικού λεωφορείου Κολούμπια λίγο πριν καταστραφεί, δείχνουν νέα συμπεράσματα. Μια κόκκινη λάμψη εμφανίζεται και εξαφανίζεται ακαριαία 250 χιλιόμετρα πάνω από τη Μαδαγασκάρη.

Οι αστροναύτες μετέδωσαν το σχετικό βίντεο στη NASA ταυτόχρονα με την εμφάνιση του φαινομένου κατά τη διάρκεια της 16-ήμερης πτήσης τους. Αλλά η NASA επέτρεψε να λάβουν γνώση των πλήρη στοιχείων οι ερευνητές αρκετούς μήνες μετά από το τραγικό τέλος της αποστολής, την 1η Φεβρουαρίου του 2003. Ως γνωστόν και τα επτά μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν όταν εξερράγη το διαστημικό λεωφορείο ενώ εισερχόταν στην ατμόσφαιρα.

Ο Yoav Yair του Ανοικτού Πανεπιστημίου στο Ισραήλ από το ερευνητικό πρόγραμμα MEIDEX (Μεσογειακό ερευνητικό πρόγραμμα του Ισραήλ για τα ατμοσφαιρικά φαινόμενα, ξόδεψε πάνω ένα χρόνο να αναλύει το βίντεο, το οποίο στην αρχή χρησιμοποιήθηκε για την μελέτη της ατμοσφαιρικής σκόνης. Αλλά μια εικόνα του βίντεο - διάρκειας μόνο 33 χιλιοστών του δευτερολέπτου - παρουσιάζει μια μυστήρια κοκκινωπή λάμψη στο νυκτερινό ουρανό στις 20 Ιανουαρίου του 2003.

"Δεν είμαι βέβαιος τι είδαμε", λέει ο Yair. "Ξέρω μόνο ότι δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο - ήταν κάτι το εξαιρετικό". Η σύντομη λάμψη εμφανίστηκε περίπου 150 χιλιόμετρα πάνω από τον ωκεανό κοντά στη Μαδαγασκάρη και δεν δείχνει να συνδέεται με κεραυνούς.

Το φαινόμενο αυτό διαφέρει αισθητά με άλλα εφήμερα γεγονότα, που γίνονται σε παρόμοια ύψη και τα οποία λάμπουν λίγο, όταν κινούνται προς τα πάνω ηλεκτρικά ρεύματα από νέφη, στα οποία γίνονται αστραπές σε ύψος περίπου 10 χιλιομέτρων. Αυτά τα φαινόμενα που ονομάζονται δαιμόνια (sprites) και ξωτικά (elves), δύο είδη κεραυνών σε σχήμα μέδουσας ή ντόνατς, τα οποία ξεκινούν από σύννεφα σε ύψος δέκα χιλιομέτρων και υψώνονται προς τα πάνω, στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Όμως, τα δαιμόνια και τα ξωτικά εμφανίζονται πάντα σε οριζόντια απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων από τους συνήθεις κεραυνούς, μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου μετά την εκδήλωσή τους.

Αλλά η πιο κοντινή αστραπή που τραβήχτηκε με την κάμερα του Κολούμπια ήταν 800 χιλιόμετρα μακριά από την ανεξήγητη λάμψη, η οποία έχει ονομαστεί TIGER (Παροδική Ιονοσφαιρική Εκπομπή Λάμψης στο Ερυθρό). Και ενώ τα περισσότερα ξωτικά και νεράιδες προκύπτουν λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου μετά από την πλησιέστερη αστραπή, η TIGER εμφανίστηκε 250 χιλιοστά του δευτερολέπτου μετά από αυτήν την αστραπή, κάτι που δείχνει ότι τα τα δύο γεγονότα δεν συνδέονταν.

Ακόμη και μια απομακρυσμένη αστραπή είναι απίθανο να έχει προκαλέσει την λάμψη TIGER, λέει ο Yair. Μερικοί θεωρητικοί σκέφτονται ότι μια ισχυρή γρήγορη αστραπή μπορεί να στείλει ακτίνες ηλεκτρονίων πολύ μακριά με τη βοήθεια των μαγνητικών γραμμών του γήινου πεδίου. Πράγματι ένα είδος αστραπής εμφανίστηκε ταυτόχρονα πάνω από την Κύπρο - την προβλεφθείσα αφετηρία ενός μαγνητικού "βρόχου" που τελειώνει στη Μαδαγασκάρη. Αλλά δεν ήταν ο σωστός τύπος εκκένωσης γιατί έστελνε αρνητικά φορτία προς το έδαφος ενώ έπρεπε να στέλνει θετικά φορτία.

Ο Walter Petersen, ένας ειδικό για τις αστραπές στο πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα συμφωνεί ότι το νέο γεγονός εμφανίζεται ανεξάρτητο από την αστραπή. "Η άλλη μου άποψη είναι ότι ήταν κάποιο είδος μετεωρίτη - κάτι που προέρχεται από την ανώτερη ατμόσφαιρα".

Αλλά ο Yair αναφέρει λέει ότι η νέα παρατήρηση δεν ταιριάζει με το προφίλ ενός μετεωρίτη. Οι μετεωρίτες που καίγονται στην ατμόσφαιρα είναι πιο λαμπροί από αυτό το γεγονός, και η καύση τους διαρκεί εκατοντάδες χιλιοστά του δευτερολέπτου - πολύ περισσότερο από την λάμψη TIGER.

Έτσι, το TIGER παραμένει προς το παρόν ανεξήγητο, ενώ οι επιστήμονες προβλέπουν, ότι οι συνεχείς παρατηρήσεις από δορυφόρους και από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό θα αποκαλύψουν στο μέλλον και άλλα "εξωτικά" ατμοσφαιρικά φαινόμενα.