Θέματα από τον 10ο πανελλήνιο διαγωνισμό της αστρονομίας Ίππαρχος και Αρίσταρχος

Πηγή: Εταιρία Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου, 19 Μαρτίου 2005

Στις 19 Μαρτίου 2005 έλαβε χώρα, στο αμφιθέατρο του 1ου Λυκείου Βόλου από την Εταιρία Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου, η 2η φάση του 10ου διαγωνισμού αστρονομίας (Ίππαρχος). Η 1η φάση του διαγωνισμού πραγματοποιήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2005, ενώ ο αριθμός των συμμετεχόντων έφτασε τους 320, αριθμός όχι μικρός για μια χώρα σαν την Ελλάδα και για μια επιστήμη ασυνήθιστη (για νέους) και που δεν προωθείται αρκετά από τα σχολεία.

Ο διαγωνισμός διεξάγεται ως εξής: Όσοι μαθητές Λυκείου επιθυμούν από όλη την Ελλάδα, συμμετέχουν στην 1η φάση με το όνομα Αρίσταρχος. Οι 40 καλύτεροι περνούν στη 2η φάση Ίππαρχος, με θέματα πιο επιστημονικά και εξειδικευμένα. Από τους 40, οι 20 καλύτεροι βραβεύονται από την Εταιρία με ένα συμβολικό ποσό, ενώ οι 2 πρώτοι (καλύτερο αγόρι - καλύτερο κορίτσι), με χρηματοδότηση του Ευγενιδίου Πλανηταρίου και απόφαση του Δ. Σιμόπουλου μεταβαίνουν δωρεάν το καλοκαίρι για 10 ημέρες εκπαίδευσης στη NASA (ΗΠΑ - Alabama).

Είναι μια πολύ καλή πρωτοβουλία της Εταιρίας γιατί παρακινεί τους νέους να ασχοληθούν με την επιστήμη των προγόνων μας και να αποκτήσουν σημαντικές και (ιδίως οι πρώτοι) πολλές φορές πανεπιστημιακές γνώσεις αστροφυσικής και αστρονομίας.

ΘΕΜΑΤΑ 10oυ Διαγωνισμού Αστρονομίας (1η φάση-Αρίσταρχος)

1.-Πολλά πράγματα γνωρίζουμε για την Σελήνη, το δορυφόρο της Γης μας. ας προβληματιστούμε για μερικά από αυτά.

  Α) Ποιές είναι οι φάσεις τις Σελήνης, που οφείλονται και γιατί η Σελήνη στρέφει προς ημάς το ίδιο ημισφαίριο;

  Β) Έχει ατμόσφαιρα η Σελήνη; Γιατί;

  Γ) Ποια είναι η επικρατέστερη θεωρία σήμερα για την δημιουργία της Σελήνης;

2.- Με τους σημερινούς πυραύλους, τα επανδρωμένα ταξίδια προς τους άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος απαιτούν πολύμηνη παραμονή του ανθρώπου στο διάστημα

  Α) Ποιοί είναι οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που απειλούν τον ανθρώπινο οργανισμό στη διάρκεια των ταξιδιών αυτών;

  Β) Πως θα μπορούσαν να καταπολεμηθούν κατά τη γνώμη σας;

  Γ) Έχετε σχετικά παραδείγματα να αναφέρετε, που άνθρωποι απειλήθηκαν από τους κινδύνους αυτούς;

3.- Ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα φανταστικό διαστημόπλοιο και επιθυμούμε να επισκεφθούμε όλα τα ουράνια σώματα, τόσο στο κοντινό μας όσο και στο πιο απομακρυσμένο διάστημα.

  Α) Ποιά συγκεκριμένα ουράνια σώματα θα συναντήσουμε διαδοχικά στο φανταστικό αυτό ταξίδι μας;

  Β) Σε ποιές αποστάσεις βρίσκονται κατα προσέγγιση τα σώματα αυτά;

  Γ) Σχεδιάστε, όσο μπορείτε καλύτερα, αυτή τη διαδρομή.

4.- Μια σπουδαία σταθερά της Γης είναι η λόξωση της εκλειπτικής.

  Α) Τι ονομάζουμε λόξωση της εκλειπτικής και πως κινείται η Γη πάνω στην εκλειπτική;

  Β) Ποιές είναι οι συνέπειες της λόξωσης για τον πλανήτη μας;

  Γ) Έχουν και οι άλλοι πλανήτες παρόμοια λόξωση και πώς παρατηρείται από τη Γη;
 

ΘΕΜΑΤΑ 2ης ΦΑΣΗΣ (ΙΠΠΑΡΧΟΣ)  2005

 1.Ήλιος, το άστρο της ημέρας.

   Α) Τι γνωρίζετε για τον ηλιακό κύκλο;

   Β) Πώς γίνονται οι ηλιακές παρατηρήσεις;

   Γ) Ποιες είναι οι επιδράσεις του ήλιου στη Γη μας;

  2. Από τα πρώτα σχεδόν χρόνια της διαστημικής εποχής μας άρχισαν να αναπτύσσονται οι διαστημικοί σταθμοί.

   Α) Τι είναι οι διαστημικοί σταθμοί και από ποιες βασικές μονάδες αποτελούνται;

   Β) Ποιους διαστημικούς σταθμούς γνωρίζετε; Πότε και από ποιους εκτοξεύθηκαν;

   Γ) Ποια είναι η τεχνογνωσία που αποκτήσαμε από τη λειτουργία των διαστημικών σταθμών;

 3. Ένα από τα σπουδαιότερα διαγράμματα της αστρονομίας είναι και το διάγραμμα Hertzsprung - Russel ( H - R ).

   Α) Σχεδιάστε το διάγραμμα H - R και εξηγήστε τι παριστάνει το διάγραμμα αυτό και πώς βαθμολογούνται οι άξονές του.

   Β) Τι γνωρίζετε για την κύρια ακολουθία και τι είδους άστρα περιλαμβάνει αυτή;

   Γ) Τι συμπεράσματα αποκομίζουμε από τη μελέτη του διαγράμματος H - R και ποια εξέλιξη θα έχει ο Ήλιος πάνω στο διάγραμμα αυτό σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία εξέλιξης των άστρων;

 4. Τα τελευταία χρόνια έχει ανακαλυφθεί η ακτινοβολία μικροκυμάτων, που ονομάστηκε χαρακτηριστικά ακτινοβολία υποβάθρου.

   Α) Τι γνωρίζετε γενικά για την ακτινοβολία υποβάθρου;

   Β) Πότε, από ποιους και με ποιο τρόπο έγινε η ανακάλυψή της;

   Γ) Σε ποια συμπεράσματα καταλήγουμε σήμερα μελετώντας την ακτινοβολία αυτή; 

* Τα θέματα από το 1996 έως 2004 είναι στη διεύθυνση: http://www.physics4u.gr/articles/2005/astrothemes.html