Τα φυτά αλλάζουν τους νόμους της κληρονομικότητας

Πηγή: AFP και Ημερησία, 24 Μαρτίου 2005

Έρευνα Αμερικανών επιστημόνων κατέδειξε ότι τα φυτά μπορούν να διορθώσουν τον γενετικό κώδικα που κληρονομούν από τους «γονείς» τους όταν περιέχει κάποιο ελαττωματικό γονίδιο, και να αποκτήσουν αυτόν που είχαν οι «παππούδες» και οι «γιαγιάδες» τους. Μάλιστα, ένας τέτοιος μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιείται και σε κάποιους ανθρώπους.

Η ανακάλυψη έχει εκπλήξει τους επιστήμονες, αφού ανατρέπει συθέμελα τους νόμους της κληρονομικότητας, σύμφωνα με τους οποίους τα παιδιά λαμβάνουν τους συνδυασμούς των γονιδίων που μεταφέρονται από τους γονείς τους.

Συμπεριφορά γονιδίων

Η μελέτη, που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Nature, καταδεικνύει ότι όλα τα γονίδια δεν συμπεριφέρονται όπως πιστεύουμε.

Σύμφωνα με αυτή, τα φυτά και κάποιοι άλλοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, μπορεί να κατέχουν έναν συνοδευτικό μηχανισμό που έχει τη δυνατότητα να παρακάμπτει τις επιβλαβείς γενετικές ακολουθίες που κληρονομούν από τους γονείς τους και να επανέρχονται σε έναν υγιέστερο γενετικό κώδικα τον οποίο κατείχαν οι «παππούδες» και οι «γιαγιάδες» τους.

Η ανακάλυψη έγινε καθώς ο Robert Pruitt και η ομάδα του, στο Πανεπιστήμιο του Purdue στην Iνδιάνα, μελετούσαν τα γονίδια του μικροσκοπικού φυτού Arabidopsis thaliana και για την ακρίβεια φυτά που περιείχαν ένα μεταλλαγμένο γονίδιο, εξαιτίας του οποίου τα πέταλα των ανθών τους εμφανίζονταν σαν συμπαγής μάζα.

Στα φυτά αυτά ήταν μεταλλαγμένα και τα δύο αντίγραφα του σχετικού γονιδίου και οι ερευνητές ανέμεναν ότι, σύμφωνα με τους νόμους της γενετικής, τα μεταλλαγμένα γονίδια θα περνούσαν και στους απογόνους τους. Συνεπώς, τα φυτά - απόγονοι θα έπρεπε να έχουν επίσης πέταλα σαν συμπαγή μάζα. Kι όμως, αυτό δεν συνέβη.

Φυσιολογικά λουλούδια

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περίπου το 10% των απογόνων τους επέμενε να έχει απολύτως φυσιολογικά λουλούδια. Tα φυτά - απόγονοι είχαν αντικαταστήσει τον αφύσικο γενετικό κώδικα των γονέων τους με τον φυσιολογικό κώδικα που κατείχαν οι προηγούμενες γενεές.

Όταν οι ερευνητές μελέτησαν πολυάριθμα άλλα γονίδια, διαπίστωσαν ότι τα φυτά συχνά ακολουθούσαν την ίδια διαδικασία και επανέρχονταν στην προγονική τους μορφή. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να συμβαίνει για να μπορούν τα φυτά να επιζούν όταν βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, για παράδειγμα όταν αντιμετωπίζουν έλλειψη νερού ή θρεπτικών ουσιών.

Σε τέτοιες συνθήκες τα φυτά μπορεί να επαναποκτούν τον γενετικό κώδικα των προγόνων τους, ο οποίος είναι πιο σκληραγωγημένος από εκείνον των γονέων τους.

Η διαδικασία της απόκτησης του προγονικού γενετικού κώδικα από τους απογόνους, προκειμένου να αποφευχθεί η κληροδότηση κάποιου ελαττωματικού γονίδιου, μπορεί να συμβαίνει και στους ανθρώπους. Αυτό υποδεικνύουν οι σπάνιες περιπτώσεις κάποιων παιδιών που αν και πάσχουν από κληρονομικές ασθένειες, παρουσιάζουν μόνο ήπια συμπτώματα, ίσως επειδή μερικά από τα κύτταρά τους έχουν επανέλθει σε έναν φυσιολογικό και υγιέστερο γενετικό κώδικα.

Η Θεωρία

Ο. Pruitt βρήκε τελικά μια εικονοκλαστική ιδέα ότι ο κανονικός απόγονος είχε αποκτήσει τα γενετικά στοιχεία του από μια πηγή εκτός από τους 'γονείς' του.

Η θεωρία του είναι η εξής: Τα σωστά γονίδια αποκτήθηκαν όχι από το DNA - τον γενετικό κώδικα - αλλά από ένα πολύ παρόμοιο μόριο το RNA, ένα μεσάζοντα που διαβάζει τις οδηγίες από το DNA για να τις μεταγράψει στις πρωτεΐνες.

Η αιρετική του ιδέα είναι ότι οι προγονικές πληροφορίες αποθηκεύονται στο RNA σαν ένα μοριακό πρότυπο, και χρησιμοποιούνται για να σταθεροποιήσουν τα επικίνδυνα ελαττώματα.

Εάν ισχύει αυτό, το αξιοπρόσεκτο συμπέρασμα είναι ότι τα γενετικά σχεδιαγράμματά μας, κληροδοτούν ένα κρυμμένο κουτί εργαλείων, από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας και ενδεχομένως και πιο πίσω, για να θεραπευθούν οι μεταλλαγές του DNA που προκαλούν αρρώστιες.

Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν η αυτοθεραπευόμενη ποιότητα είναι μοναδική σε αυτό το ιδιαίτερο γονίδιο, ή σε όλο το DNA γενικότερα.

"Αν οι άνθρωποι διορθώνουν τα γονίδιά τους κατ' αυτόν τον τρόπο, τότε η διαδικασία πρέπει να αξιολογηθεί ωφέλιμα από τους ερευνητές και τους γιατρούς. Θα πρέπει να προσδιορίσουν ποια είναι τα μόρια του RNA που πραγματοποιούν την επιδιόρθωση και να τα αξιοποιήσουν για την επιδιόρθωση των επιβλαβών μεταλλαγών στους ασθενείς", λέει ο Δρ Pruitt .