|
Υπάρχουν πολλοί εξωηλιακοί πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί γύρω από άλλα
άστρα, και αυτοί είναι γιγάντιοι σαν τον δικό μας Δία. Το ερώτημα είναι,
"Υπάρχουν άλλοι κατοικίσσιμοι πλανήτες όμοιοι με τους δικούς μας;". Για να
απαντηθεί όμως αυτή η κρίσιμη ερώτηση πρέπει να δούμε αν υπάρχουν άλλοι
πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα που μπορούν να φιλοξενήσουν ζωή. Και γι
αυτό παρατηρούμε τον Άρη.
Ένα από τα πολλά όργανα του Mars Express είναι και το SPICAM
που ελέγχει την Αρειανή ατμόσφαιρα και γενικά παρακολουθεί το θέμα
της ικανότητας του Άρη να φιλοξενεί ζωή. Εάν υπάρχει ζωή στην επιφάνεια
του Άρη τώρα, θα μπορούσε να επιζήσει; Έτσι αυτό το πείραμα μετρά,
παραδείγματος χάριν, το υπεριώδες (UV) φως του ήλιου, που φτάνει στην
επιφάνεια. Μπορεί επίσης να μετρήσει το όζον και το νερό. Μπορεί να
μετρήσει οξειδωτικά, επίσης, προϊόντα που εξαφανίζουν τη
ζωή. Για να μπορέσει η ομάδα του SPICAM να το επιτύχει ελέγχει ένα άστρο όταν
ανατέλλει
ή δύει στον ορίζοντα, και εξετάζει πώς το φως από αυτό το αστέρι
απορροφάται από την ατμόσφαιρα. Αυτό η απορρόφηση του φωτός τους βοηθά να
βρουν τις ιδιότητες της ατμόσφαιρας.
Έχουν βρει έναν πολύ ενδιαφέροντα συσχετισμό μεταξύ του όζοντος και του
νερού. Φαίνεται ότι οπουδήποτε υπάρχει μια αύξηση στο ατμοσφαιρικό νερό,
υπάρχει μια αντίστοιχη εξαφάνιση του όζοντος. Έτσι, στον Άρη, όταν
ανεβαίνει η ποσότητα του νερού, η περιεκτικότητα του όζοντος πέφτει.
Στη γη εξαρτόμαστε πάρα πολύ από ένα στρώμα του όζοντος, που προστατεύει τη
γη από την UV ακτινοβολία. Πρόσφατες μετρήσεις στη γη δείχνουν ότι η
περιεκτικότητα σε νερό της γήινης ατμόσφαιρας έχει αυξηθεί από την
εξάτμιση του νερού στην επιφάνεια της γης καθώς και των ωκεανών, ίσως λόγω
της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του
θερμοκηπίου. Έτσι εάν είναι αλήθεια ότι μια αύξηση στον ατμοσφαιρικό
υδρατμό αναγκάζει το όζον να μειωθεί, τότε πρέπει να ανησυχούμε, επειδή αυτό
θα μπορεί να σημαίνει ότι το στρώμα του όζοντός μας θα
μειωθεί κι άλλο.
Η γη έχει προφανώς πολύ περισσότερο νερό από τον Άρη, και ακόμα έχουμε
ένα στρώμα όζοντος, έτσι η περίπτωση της Γης και του Άρη δεν συσχετίζονται τέλεια. Αλλά αυτό το
πλανητικό αποτέλεσμα που μας έρχεται από τον Άρη θα μπορούσε να είναι για μας μια προειδοποίηση. Είναι
μια ενδιαφέρουσα εφαρμογή γιατί ενώ εξερευνάτε έναν άλλο κόσμο, ξαφνικά
αναγνωρίζεται ότι υπάρχει κάτι που μπορεί να είχατε αγνοήσει εδώ στη γη.
Η ανίχνευση του μεθανίου στον Άρη είναι επίσης πολύ ενδιαφέρον θέμα, επειδή
αφορά την αναζήτηση της ζωής. Το μεθάνιο είναι ένα αέριο που, στη γη,
παράγεται κυρίως μέσω της βιολογικής δραστηριότητας. Η ποσότητα που βρήκαμε
με τον Mars Express είναι πολύ μικρή, μόνο 10 μέρη ανά 1 δισεκατομμύριο. Αλλά
στον Άρη, το μεθάνιο δεν θα μπορούσε να διαρκέσει
περισσότερο από 600 χρόνια. Έτσι το μεθάνιο έχει παραχθεί κάπως πρόσφατα, και η πηγή
του πρέπει να δίνει τουλάχιστον 150 τόνους μεθανίου ετησίως για να
μπορούμε να ανιχνεύσουμε τα 10 μέρη ανά δισεκατομμύριο στην ατμόσφαιρα.
Έτσι ποια είναι η πηγή του; Μια εξήγηση θα ήταν να γίνονται χημικές
δραστηριότητες στο υπέδαφος του Άρη. Το μεθάνιο θα μπορούσε να παραχθεί σε
μέρη όπου η ηφαιστειακή
δραστηριότητα συνδυάζεται με νερό και βασάλτη. Αλλά υπάρχει επίσης και η
δυνατότητα το μεθάνιο να παράγεται από ειδικά
βακτηρίδια.
Οι επιστήμονες έχουν στοιχεία για πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηριότητα στον
Άρη.
Υπάρχουν κάποια νέα στοιχεία, στις πολικές περιοχές, μικρών
ηφαιστειακών κώνων ύψους μερικές εκατοντάδες μέτρων. Αυτά είναι μικρής
δραστηριότητας
ηφαίστεια, που το υλικό τους ανεβαίνει προς τα πάνω μέσω του πάγου.
Επίσης, φαίνεται να υπάρχει πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηριότητα σε καλδέρες -
μεγάλοι κρατήρες που προκαλούνται από την κατάρρευση του μαγματικού
θαλάμου
μετά από μια ηφαιστειακή έκρηξη. Μπορείτε να μετρήσετε την ηλικία της
καλδέρας
στα Αρειανά ηφαίστεια αν μετρήσετε τους κρατήρες λόγω συγκρούσεων με
μετεωρίτες. Έτσι, έχουμε διαπιστώσει ότι υπάρχουν μερικές καλδέρες πάρα
πολύ νεώτερες από όσο νομίζαμε. Μερικές από αυτές είναι ίσως μεταξύ 100
και 150 εκατομμυρίων ετών, αλλά βρήκαμε ακόμη και μερικές που είναι
ηλικίας λίγων εκατομμυρίων ετών. Για τη γεωλογία, αυτό μοιάζει σαν να
έγινε χθες.
Έτσι ανακαλύπτουμε έναν νέο Άρη, ένας Άρη που είναι πολύ ενεργός, με
πρόσφατο βουλκανισμό - ηφαιστειακή δραστηριότητα. Ο Άρης ήταν πιθανώς αρκετά ξηρός και κρύος κατά τη
διάρκεια των τελευταίων 3 δισεκατομμυρίων ετών, αλλά θα
μπορούσαν να υπήρχαν εποχές με παρουσία του νερού. Έτσι από την άποψη της αναζήτησης της ζωής, η
πιθανότητα να είναι ο Άρης τόπος παρουσίας της ζωής είναι πολύ μεγαλύτερη από
ό,τι νομίζαμε πριν.
Βλέπουμε σήμερα νέες πιθανές θέσεις όπου πρέπει να ψάξουμε για την
παρουσία της ζωής.
Υπάρχει βέβαια ακόμα πολλή δουλειά για να βάλουμε όλες τις ανακαλύψεις μας
σε μια σειρά και με τη βοήθεια των οργάνων που βρίσκονται στα δύο ρόβερ
πάνω στον Άρη.
Το επόμενο βήμα είναι να προετοιμαστούν νέες αποστολές που θα
αποκαλύψουν μερικούς από τους πιθανούς βιότοπους για την ύπαρξη ζωής στον
Άρη. Θα
δούμε που υπάρχει νερό, αλλά θέλουμε επίσης να καταλάβουμε και τον κύκλο
άνθρακα, για να βρούμε ποιες πηγές ενέργειας είναι διαθέσιμες. Θα αναζητήσουμε υδροθερμικές
πηγές, θα ψάξουμε για οποιαδήποτε προβιοτική χημεία,
ή ακόμα και εμβιοτική χημεία. Κατόπιν θα μπορούσαμε να επισημάνουμε τις
περιοχές που θα μπορούσαν να εξερευνηθούν με ρόβερ, τα οποία θα μας
έστελναν πίσω στη γη δείγματα του Άρη.
Μέρος 1ο
του άρθρου του Bernard Foing |
