Τεράστιες εκλάμψεις ακτίνων-Χ από το νεαρό Ήλιο μπορεί να έσωσαν τη Γη

Πηγή: NewScientist, 11 Μαίου 2005

Παρατηρήσεις δείχνουν ότι είναι συχνό φαινόμενο οι κολοσσιαίες εκλάμψεις ακτίνων από τα νεαρά άστρα. Αυτές όμως μπορούν να δημιουργούσαν αναταραχή στο στροβιλιζόμενο δίσκο της σκόνης γύρω από τα άστρα, κάτι που θα εμπόδιζε έτσι τους νεοδημιουργούμενους πλανήτες από το να κινηθούν σπειροειδώς προς το άστρο, και να οδηγηθούν προς την καταστροφή.

Οι κολοσσιαίες εκλάμψεις ακτίνων X δημιουργούν αναταραχή στο δίσκο της σκόνης, παρεμποδίζοντας τους νέους πλανήτες από το να κινηθούν σπειροειδώς προς το εσωτερικό τμήμα, και στο θάνατο. Η Γη και οι πλανητικοί γείτονές της μπορεί να οφείλουν την ύπαρξή τους στις τεράστιες και βίαιες εκλάμψεις ακτίνων X από τον ήλιο, στη φάση της νεότητας του. Αυτό προτείνει μια νέα έρευνα για τα απόμακρα αστέρια.

"Όταν εκπέμπονται από τον ήλιο σήμερα ηλιακές εκλάμψεις, τις θεωρούμε επικίνδυνες, ή ίσως ενοχλητικές", λέει η Joan Najita, μια αστρονόμος στο Εθνικό Οπτικό Παρατηρητήριο Αστρονομίας στο Tucson της Αριζόνας. Μπορούν να καταστρέψουν επικοινωνιακούς δορυφόρους και να θέσουν σε κίνδυνο τους αστροναύτες. Αλλά οι ηλιακές εκλάμψεις θα μπορούσαν να έχουν διαδραματίσει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην επιβίωση του νέου πλανήτη μας", λέει η ίδια.

Χρησιμοποιώντας το παρατηρητήριο των ακτίνων X Chandra, μια διεθνής ομάδα αστροφυσικών παρατήρησε 1400 εμβρυϊκά αστέρια στο σμήνος του νεφελώματος Ωρίωνα για, σχεδόν, δύο εβδομάδες. Από εκείνα τα αστέρια, τα 28 ήταν παρόμοια στο μέγεθος με τον πρώιμο ήλιο μας και περίπου 14 από αυτούς τους ήλιους μπορούν να έχουν πλανήτες γύρω τους, από τους δίσκους της σκόνης και του αερίου.

Η επιστημονική ομάδα, που δουλεύει στο πρόγραμμα Chandra Orion Ultradeep, διαπίστωσε ότι πολλά από αυτά τα αστέρια παράγουν μια καταπληκτική ποσότητα ακτίνων X μέσω των ηλιακών εκλάμψεων. Τα αστέρια είναι σχετικά νέα - μεταξύ 1 και 10 εκατομμυρίου ετών, πάρα πολύ νέα αν συγκριθούν με την ηλικία του ήλιου μας - 4,6 δισεκατομμυρίων ετών  - και δίνουν έτσι ενδείξεις ως προς τον τρόπο με τον οποίο το δικό αστέρι μας μπορεί να είχε συμπεριφερθεί ως νήπιο.

Τα νεαρά αστέρια δεν είχαν χρόνο να αναπτύξουν πυρήνες, έτσι είναι μαγνητικά ασταθέστερα από τους παλαιότερους συγγενείς τους. "Αυτή η αστάθεια οδηγεί στο βραχυκύκλωμα", λέει ο Scott Wolk, αστροφυσικός στο Αστροφυσικό Παρατηρητήριο στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης και μέλος της ερευνητικής ομάδας. 

Τα νέα αστέρια συνεχώς εκπέμπουν χιλιάδες μικρές εκλάμψεις και, κατά προσέγγιση μία φορά την εβδομάδα, αυτά τα άστρα αφήνουν να διαφύγει μια τεράστια έκλαμψη που φτάνει σε μια απόσταση 10 φορές την ακτίνα του άστρου. Αυτές οι τεράστιες εκλάμψεις δεν συγκρίνονται με τίποτα με τις σημερινές εκλάμψεις του ήλιου μας, από την άποψη της ενέργειας, το μέγεθος και τη συχνότητα.

Το μοντέλο "προσαύξησης πυρήνων", του σχηματισμού των πλανητών, προτείνει ότι τα σωματίδια σκόνης σε έναν δίσκο γύρω από ένα νέο αστέρι, αρχίζουν να συσσωρεύονται δημιουργώντας βράχους, οι οποίοι έπειτα συγκολλούνται για να διαμορφώσουν έτσι τους πλανητικούς πυρήνες. Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα με αυτό το μοντέλο. Μόλις οι πυρήνες των πλανητών φθάσουν σε μια ορισμένη μάζα, η βαρυτική έλξη πρέπει συχνά να τα αναγκάζει να κινηθούν σπειροειδώς, προς το κεντρικό άστρο.

Αλλά οι τεράστιες ηλιακές εκλάμψεις στην πρώτη φάση της ιστορίας ενός άστρου θα μπορούσαν να εμποδίσουν σε αυτήν την εσωτερική μετανάστευση, με την δημιουργία αναταραχής, επιτρέποντας στους επίγειους πλανήτες, όπως η Γη, να επιζήσουν. Οι εκλάμψεις πλημμύρισαν τους επίπεδους πρωτοπλανητικούς δίσκους με ακτίνες X δημιουργώντας φορτισμένα σωματίδια, όπως πρωτόνια και ιόντα.

Ο ιονισμός του πρωτοπλανητικού δίσκου θα μπορούσε να αναγκάσει το αέριο στο δίσκο να μην κινηθεί σπειροειδώς προς το άστρο, αλλά να σχηματίσει τους πλανήτες που ξέρουμε σήμερα.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αναμένονται να δημοσιευθούν στο Συμπλήρωμα του Αστροφυσικού  Περιοδικού στα τέλη του 2005.