Στο Κάνσας η θεωρία του Δαρβινισμού πάλι είναι υπό δοκιμήν

Πηγή: New Yorh Times - Καθημερινή, Μάιος 2005

Πριν έξι χρόνια δόθηκε εντολή από την πολιτεία του Κάνσας στους δασκάλους των φυσικών επιστημών, να διδάσκουν την ιστορία της Γενέσεως ως σοβαρή επιστημονική θεωρία, σε αντίθετη εκείνης του Δαρβίνου για την εξέλιξη. Λίγο μετά η απόφαση αυτή ανατράπηκε μετά την κατακραυγή από επιστήμονες και εκπαιδευτικούς απ' όλο τον κόσμο. Αλλά τώρα όμως οι νεοσυντηρητικοί προσπαθούν να περάσουν τις απόψεις τους με άλλον τρόπο.

Έτσι οι επικριτές του δαρβινισμού άρχισαν να προωθούν μια νέα θεωρία, η οποία δεν αναφέρεται στον Θεό, αλλά προβάλλει το επιχείρημα ότι η ζωή είναι τόσο περίπλοκη ώστε να μπορεί να εξηγηθεί μέσα από τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, επομένως θα πρέπει να υπάρχει ένας ευφυής σχεδιαστής πίσω από όλα αυτά. Οι πολέμιοι του δαρβινισμού στο Κάνσας, που έχουν την πλειοψηφία στα διοικητικά συμβούλια των σχολείων, διατείνονται ότι δεν προσπαθούν να ενσωματώσουν τον ευφυή σχεδιασμό στα επιστημονικά δεδομένα του κράτους - αν κάτι επιθυμούν, είναι μια κριτική ανάλυση των υποτιθέμενων αδυναμιών της θεωρίας της εξέλιξης.

Τα επιστημονικά δεδομένα της πολιτείας του Κάνσας αναμένεται να αναθεωρηθούν εντός του 2005 και επιτροπή επιστημόνων και εκπαιδευτικών έχει ήδη κάνει προτάσεις, σημειώνοντας ότι η εξέλιξη των ειδών είναι κεντρικό σημείο αναφοράς της σύγχρονης βιολογίας. Υπάρχει όμως και η άποψη μιας άλλης επιτροπής, μειοψηφική αυτή τη φορά, η οποία τάσσεται υπέρ της θεωρίας του ευφυούς σχεδιαστή, δημοσίευσε δε τις δικές της προτάσεις, καλώντας να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στους περιορισμούς της θεωρίας της εξέλιξης. Η ίδια επιτροπή επιδιώκει να αλλάξει τον ορισμό της επιστήμης με τέτοιο τρόπο ώστε να αφήνεται χώρος για υπερφυσικές ερμηνείες της προέλευσης και της εξέλιξης της ζωής.

Από την άλλη οι επικριτές της θεωρίας του Ευφυούς Σχεδίου πιστεύουν πως η προσπάθεια γίνεται για να μπει ο χριστιανισμός στα δημόσια σχολεία και να αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή η χριστιανική δεξιά. Το Κάνσας δεν είναι το μόνο μέρος στις ΗΠΑ, όπου διεξάγονται σφοδρές μάχες εναντίον της δαρβινικής θεωρίας. Παραμένει πάντως στο κέντρο της συζήτησης, επειδή έχει το πιο πολιτικοποιημένο πολιτειακό Συμβούλιο Εκπαίδευσης στις ΗΠΑ και επειδή είναι ένα από τα εθνικά οχυρά της χριστιανικής δεξιάς.

Στο Κάνσας τα νέα πρότυπα, που αναμένεται να τεθούν τον Ιούνιο του 2005, δεν αναφέρουν συγκεκριμένα το Ευφυές Σχέδιο - και πολλοί από τους υποστηρικτές του προτιμούν να αποφύγουν οποιαδήποτε συζήτηση για αυτό. Όμως οι αντίπαλοι τους υποστηρίζουν ότι θα ανοίξει η πόρτα όχι μόνο για εκείνες τις διδασκαλίες, αλλά και στο δημιουργισμό, τη θεωρία που δέχεται τη Γένεση όπως είναι.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Εκπαίδευσης του Κάνσας πιστεύει ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε από τον Παντοδύναμο πριν από περίπου 6.000 χρόνια, ενώ τα δύο άλλα μέλη του Συμβουλίου που επελέγησαν για να συμμετάσχουν στην δημόσια διαδικασία υπόσχονται να εισαγάγουν την προσευχή και θρησκευτικές αρχές στο αυστηρά μη θρησκευτικό δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ.

Ας σημειωθεί ότι στο Οχάιο από το 2002 διδάσκεται ότι υπάρχει διαμάχη πάνω στην εξέλιξη και δεν είναι δεδομένη. Οι νομοθέτες στην Αλαμπάμα και τη Γεωργία έχουν ήδη σκεφτεί να κάνουν το ίδιο, ενώ η μάχη σχετικά με την εξέλιξη σιγοβράζει σε τοπικό επίπεδο σε 20 πολιτείες.

Στην Πολιτεία του Άρκανσο εγκαινιάστηκε το πρώτο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Δημιουργίας, που διδάσκει την ιστορία της Γης, όπως την περιγράφει η Βίβλος. Έτσι για παράδειγμα παρουσιάζει τους βροντόσαυρους σύγχρονους των πρωτόγονων ανθρώπων πριν από 3.700 χρόνια - το λέει το Βιβλίο του Ιώβ που γράφτηκε 300 χρόνια μετά τον Κατακλυσμό. Επίσης, ο Θεός τούς δημιούργησε μαζί με όλα τα άλλα πλάσματα της Γης και τους έσωσε από τον Κατακλυσμό στην Κιβωτό του Νώε, αλλά μετά το κλίμα άλλαξε και εξαφανίστηκαν. Αυτή η «αναντίρρητη επιστημονική και θεολογική αλήθεια» υποστηρίζεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που άνοιξε για το κοινό στις 29 Απριλίου.  Βρίσκεται μέσα στο Πάρκο της Βίβλου, το οποίο ίδρυσε πριν από 40 χρόνια ο προτεστάντης πάστορας Τζέραλντ Σμιθ, «ζηλωτής της ακροδεξιάς και γνωστός αντισημίτης», σύμφωνα με το περιοδικό «Τάιμ», και έχουν επισκεφθεί μέχρι στιγμής 7 εκατ. άνθρωποι.

Η Δίκη του Δαρβίνου

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, το εκπαιδευτικό συμβούλιο της πολιτείας του Κάνσας αποφάσισε την κατάργηση της διδασκαλίας της Θεωρίας της Εξέλιξης του Δαρβίνου, με το σκεπτικό ότι πρόκειται για μια θεωρία που δεν έχει αποδειχθεί και παραμένει αμφιλεγόμενη. Στο εξής οι σπουδαστές όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων της συγκεκριμένης πολιτείας θα διδάσκονται τη λεγόμενη Επιστήμη της Δημιουργίας.

Στην επιστήμη υπάρχουν πολλές και διαφορετικές θεωρίες, έκρινε το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο. Εκτός και αν είστε ερευνητής, η διδασκαλία όλων τους είναι αποπροσανατολιστική και άσκοπη. Διδάσκονται μόνο όσες θεωρίες έχουν αποδειχθεί. Η Θεωρία της Εξέλιξης δεν έχει αποδειχθεί, οπότε αφαιρείται. Κατανοητό το σκεπτικό, αλλά «μπάζει» από παντού. Ας το υποβάλλουμε στη «βάσανο» της αναλύσεως.

Το πρώτο και κυριότερο σφάλμα των μελών του συμβουλίου εντοπίζεται στον ορισμό της έννοιας απόδειξη. Τα μέλη του συμβουλίου εκλαμβάνουν την έννοια τόσο στενά που, αν έκαναν τον κόπο να εξετάσουν και άλλους τομείς της γνώσης, θα έβλεπαν ότι στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της πολιτείας τους λίγα πράγματα θα έμεναν που θα μπορούσαν να διδαχθούν. Γιατί βέβαια, άλλο πράγμα είναι η απόδειξη, π.χ. στη Γεωμετρία και άλλο πράγμα η απόδειξη σε μια επιστήμη όπως η Ιατρική, η Βιολογία (για να μη μιλήσουμε για τα Οικονομικά, την Κοινωνιολογία, την Ιστορία ή τη Γλωσσολογία).

Βασιζόμενο σε έναν προβληματικό ορισμό, το συμβούλιο συνεχίζει διαπράττοντας το λογικό σφάλμα της ψευδούς αναλογίας. Γιατί ναι μεν μια μαθηματική θεωρία που δεν μπορεί να αποδειχθεί δεν έχει θέση σε ένα σοβαρό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, όμως, καθώς στην εξελικτική βιολογία η έννοια της απόδειξης είναι διαφορετική, το συμπέρασμα ότι η Θεωρία της Εξέλιξης στερείται αποδείξεως και για αυτό δεν αξίζει να διδάσκεται, απλά δεν προκύπτει.

Ακόμα περισσότερο, όμως, αξιώνοντας την αποδειξιμότητα μιας βιολογικής θεωρίας κατά τρόπο αντίστοιχο με αυτόν μιας μαθηματικής ή γεωμετρικής πρότασης, το συμβούλιο διαπράττει το συλλογιστικό σφάλμα της αποδοχής ενός επιχειρήματος επί τη βάσει της απουσίας στοιχείων περί του αντιθέτου. Παρ' όλο που δεν μπορώ να αποδείξω τη Θεωρία της Εξέλιξης με τον αναμφισβήτητο τρόπο των μαθηματικών, αυτό δεν σημαίνει ότι η Θεωρία της Εξέλιξης είναι εσφαλμένη. Θα πρέπει να δεχθώ ότι το θέμα παραμένει ανοιχτό (κινδυνεύοντας πάντα να υποπέσω στο επιπλέον σφάλμα του στρουθοκαμηλισμού, να παραβλέψω δηλαδή δεδομένα, τα οποία υποδεικνύουν αρκετά σαφώς ένα συμπέρασμα).

Η αλληλουχία των λογικών σφαλμάτων του συμβουλίου ολοκληρώνεται με την απόφασή του να διδάσκεται μόνο η Επιστήμη της Δημιουργίας. Πρόκειται για την «επιστημονική» διερεύνηση του πώς κάθε πλάσμα πάνω στη Γη είναι προϊόν Θείας Δημιουργίας. Βεβαίως μπορεί κανείς να πιστεύει ό,τι του αρέσει. Απλά, πρέπει να είναι προσεκτικός στην επιλογή των επιχειρημάτων του, ιδίως όταν το ίδιο το συμβούλιο απορρίπτει έναν κλάδο της επιστήμης στη βάση της έλλειψης επαρκών αποδείξεων. Γιατί πώς το ξέρουμε ότι ισχύει αυτό; Το ξέρουμε, επειδή το γράφουν τα Ιερά Κείμενα. Γιατί πιστεύουμε ότι τα Ιερά Κείμενα είναι ακριβή; Το πιστεύουμε, επειδή γράφτηκαν με θεία καθοδήγηση. Πώς το γνωρίζουμε αυτό; Το καταλαβαίνουμε μελετώντας τα Ιερά Κείμενα. Είναι προφανές ότι ο συλλογισμός πάσχει: αποδεικνύουμε ότι τα Ιερά Κείμενα είναι ακριβή χρησιμοποιώντας μια γνώση, η οποία μας παραδίδεται από τα ίδια αυτά κείμενα. Πρόκειται για μια περίπτωση κυκλικής επιχειρηματολογίας. Με άλλα λόγια, για να αποδείξουμε την αλήθεια μιας άποψης, επικαλούμαστε την ίδια την άποψη.