Ο κρατήρας στην Yucatan που οφείλεται σε πτώση αστεροειδή μπορεί να έγινε πριν εξαφανιστούν οι δεινόσαυροι

Πηγή:Scientific American, Μάιος 2005

Οι παλαιοντολόγοι πιστεύουν ότι ένας αστεροειδής ή ένας κομήτης διαμέτρου 10 έως 14 χιλιομέτρων συνετρίβει στην σημερινή χερσόνησο Yucatαn πριν 65 εκατομμύρια έτη και εξαφάνισε τους δεινοσαύρους. Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν αυτήν την περίοδο ότι ο κρατήρας Chicxulub, διαμέτρου 145 χιλιομέτρων, είναι η  απόδειξη αυτής της  μαζικής εξαφάνισης των ειδών  στο όριο της Κρητιδικής-Τριτογενούς περιόδου (K-T).

Η μικροπαλαιοντολόγος στο πανεπιστήμιο του Princeton Gerta Keller υποστηρίζει ότι η σύγκρουση που δημιούργησε τον κρατήρα Chicxulub, συνέβη πριν από την εξαφάνιση K-T -- και μάλιστα 300.000 χρόνια πριν. Τον αμφισβητούμενο αυτό ισχυρισμό τον διατύπωσε για πρώτη φορά πέρυσι, και από τότε δεν έχει καταλαγιάσει η αντίδραση των άλλων επιστημόνων.

Η Keller δεν αμφισβητεί ότι ένας μετεωρίτης θα μπορούσε να έχει μεταβάλλει τη ζωή των δεινοσαύρων. Αλλά παραμένει σίγουρη ότι ο κρατήρας Chicxulub δεν είναι ο κρατήρας που οι επιστήμονες ψάχνουν.

Για την υπόθεση που κάνει βασίζεται σε ιζήματα που έχει αναλύσει από διάφορες περιοχές του κρατήρα Chicxulub. Έχει στην κατοχή της πολλά διαφορετικά στοιχεία: το ένα αφορά το στρώμα του ιριδίου, ένα εξαιρετικά σπάνιο στοιχείο, που είναι γνωστό ότι είναι άφθονο σε πολλούς μετεωρίτες και το οποίο υπάρχει στο όριο K-T σε πολλές περιοχές όλου του κόσμου. Θεωρητικά, μόνο οι μεγάλες συγκρούσεις μπορούν να μεταφέρουν αυτό το στοιχείο σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μια μεγάλη σύγκρουση μπορεί επίσης να παραγάγει ένα άλλο είδος στρώματος, κι αυτό με την τήξη και την εξάτμιση των πυριτικών βράχων, οι οποίοι συμπυκνώνονται έπειτα δημιουργώντας σφαίρες υάλου - μεγέθους ενός κόκκου της άμμου, που είναι γνωστές ως μικροτεκτίτες. Ανάλογα με τη μάζα του μετεωρίτη που συγκρούεται με τη γη, αυτές οι μικροσκοπικές σφαίρες υάλου μπορούν να αποτεθούν εκατοντάδες έως και χιλιάδες χιλιόμετρα από το σημείο της σύγκρουσης.

Η Keller ανακάλυψε ότι τα αρχικά στρώματα του μικροτεκτίτη στον κρατήρα Chicxulub βρίσκονται μέχρι και 14 μέτρα κάτω από το στρώμα K-T του ιριδίου, στο βορειοανατολικό Μεξικό (ο κρατήρας επεκτείνεται από τη βορειοδυτική άκρη της χερσονήσου Yucatαn έως τον κόλπο του Μεξικού). "Μέχρι σήμερα, κανένας έχει βρει ιρίδιο που να συνδέεται με τον κρατήρα Chicxulub", αναφέρει η Keller.

Ο Jan Smit, παλαιοντολόγος στο πανεπιστήμιο Vrije στην Ολλανδία, αμφιβάλλει για τα συμπεράσματα της Keller, δηλώνοντας ότι το επιχείρημά της για το ιρίδιο της περιόδου K-T και για τα όρια του Chicxulub είναι ταυτολογία: "Εάν αποσυνδέσετε όλα τα εμπλουτισμένα στρώματα σε ιρίδιο από τον κρατήρα Chicxulub, φυσικά και δεν θα υπάρχει κανένα ιρίδιο να συνδέεται με τον Chicxulub. "Εν πάση περιπτώσει", υποστηρίζει ο Smit, "Πώς και πού κρύβεται το ιρίδιο από μια μεγάλη σύγκρουση όπως είναι ο κρατήρας Chicxulub;"

Η Keller υποθέτει ότι το αντικείμενο που έφτιαξε το Chicxulub μπορεί να ήταν μια μορφή "βρώμικης χιονόμπαλας" που δεν θα είχε κανένα ιρίδιο. Μια άλλη πιθανότητα είναι να οφείλεται στο γεγονός ότι οι μετρήσεις να μην έχουν ληφθεί από τα σωστά στρώματα βράχου.

Οι ερευνητές έχουν εκφράσει επίσης αμφιβολίες και για την προτεινόμενη διαφορά ηλικίας των 300.000 ετών από την Keller μεταξύ του κρατήρα Chicxulub και του ορίου K-T, το οποίο είναι βασισμένο στο ρυθμό ιζηματογένεσης. Ο παλαιοντολόγος Geoffrey Garrison από το πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, αναρωτιέται γιατί το διαχωριστικό υλικό που χωρίζει τα δύο στρώματα δεν θα μπορούσε να είναι απλώς ίζημα που επανατοποθετήθηκε συνεπεία της πρόσκρουσης και στη συνέχεια εναποτέθηκε ξανά στον πυθμένα της θάλασσας.

Η Keller επιμένει ότι έχει αποκλείσει ήδη το τελευταίο φαινόμενο της επανααιώρησης και επιμένει ότι το ίζημα που κάθεται μετά από ένα τέτοιο γεγονός, υψηλής ενέργειας, όπως είναι η τεράστια σύγκρουση ή από τσουνάμι ή από θύελλα, παράγει ευπροσδιόριστα στρώματα. Οι βαρύτεροι κόκκοι κάθονται πρώτα, και ακολουθούν λάσπη με πιο λεπτούς κόκκους και άργιλος. Ένα τέτοιο σχέδιο δεν εμφανίζεται στον κρατήρα Chicxulub, αναφέρει η Keller.

Η Keller προγραμματίζει να υποστηρίξει τον ισχυρισμό της με μια άλλη εργασία στο οποίο θα λέει ότι οι επιδράσεις από την πτώση των μετεωριτών, που φτιάχνουν κρατήρες μεγέθους σαν τον Chicxulub ή και μικρότερους, δεν μπορούν μόνοι τους να προκαλέσουν σημαντικές εξαφανίσεις των ειδών. Το ποσό του υλικού που εκτινάσσεται, θα αναφέρει στην εργασία της, είναι ανεπαρκές να προκαλέσει μεγάλες και μόνιμες κλιματολογικές ή γεωγραφικές αλλαγές λόγω πυρκαγιάς ή από πλημμύρες.

Οι ξαφνικές μαζικές εξαφανίσεις μπορεί να απαιτούν ταυτόχρονη μεγάλη ηφαιστειακή δραστηριότητα και μιας μεγάλης σύγκρουσης, "αλλά μέχρι τώρα κανένας δεν έχει βρει ένα τέτοιο κρατήρα - πηγή", ισχυρίζεται η Keller. "Η ιστορία των μαζικών εξαφανίσεων φαίνεται να δείχνει ότι αν συμβεί ένα απλό βραχυπρόθεσμο σοκ στο περιβάλλον, μπορούν να το αντέξουν σχεδόν όλα τα είδη".

Εάν η συμβατική άποψη στην παλαιοντολογία για τον κρατήρα του Chicxulub αντέξει της ιδέας του σοκ της Keller θα φανεί σε λίγο καιρό.

Τι συμβαίνει όταν ένας διαστημικός βράχος 6 έως 12 km χτυπά τη Γη;

Αρχικά λόγω της πτώσης θα εξαφάνιζε τα πάντα γύρω από μια μεγάλη περιοχή του πλανήτη, και θα τα σκότωνε όλα στη διάβα του. Θα έρριχνε εκατομμύρια τόνων συντριμμιών κρύβοντας τον ήλιο, εμποδίζοντας έτσι τη φωτοσύνθεση. Η θερμότητα θα ελευθέρωνε μεγάλους όγκους του  CO₂ και SO₂ λόγω εξάτμισης των βράχων, και θα ανάφλεγε τα δάση σε παγκόσμιο επίπεδο -- ελευθερώνοντας ακόμα περισσότερο CO₂, προκαλώντας έτσι μακροπρόθεσμα μια παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Δεδομένου ότι τα ατμοσφαιρικά συντρίμμια πέφτουν αργά πάνω στην επιφάνεια, οι τοξικές ενώσεις δηλητηριάζουν ένα μεγάλο μέρος της όποιας ζωής που παρέμεινε.

Νέα στοιχεία έδειξαν ότι η δημιουργία του κρατήρα Chicxulub, δεν προκλήθηκε από την πρόσκρουση του αστεροειδή γιατί προηγήθηκε του αφανισμού των δεινοσαύρων κατά 300 χιλιάδες χρόνια. Έτσι, οι επιστήμονες με επικεφαλής την παλαιοντολόγο Gerta Keller του πανεπιστημίου Πρίνστον, κατέληξαν ότι δεν ήταν η πρόσκρουση που αφάνισε τους δεινοσαύρους μονομιάς, αλλά κατά πάσα πιθανότητα πρέπει να επαναλήφθηκαν ανάλογα επεισόδια που τελικά επέφεραν το οριστικό τους τέλος.