Κατασκευάζεται το κάτοπτρο για το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνος GMT

Πηγή: Πανεπιστήμιο Αριζόνας, 27 Ιουνίου 2005

Μηχανικοί άρχισαν να κατασκευάζουν το καλούπι για το πρώτο από τα επτά κάτοπτρα, και στο οποίο θα χυθούν 18 τόνοι ρευστού γυαλιού

Μηχανικοί του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, στο Εργαστήριο Κατόπτρων έχουν ξεκινήσει την κατασκευή του καλουπιού ενός από τα επτά συνολικά τεράστια κάτοπτρα διαμέτρου 8.4 μέτρων, που θα αποτελούν το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο του κόσμου, το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο Μαγγελάνος και το οποίο θα ολοκληρωθεί το 2016. Τα επτά κάτοπτρα θα αποτελούν μια συστοιχία ώστε να λειτουργούν σαν ένα ενιαίο κάτοπτρο διαμέτρου 25.6 μέτρων, έχοντας έτσι ανάλυση 10 φορές μεγαλύτερη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. 

Το ολοκληρωμένο τηλεσκόπιο GMT θα αποτελείται από ένα κεντρικό κάτοπτρο 8.4 μέτρων, το οποίο θα περιστοιχίζεται από τα υπόλοιπα έξι σε ακτινωτή διάταξη. Με τη διάταξη αυτή το φως εστιάζεται με γωνία ως προς τον άξονα, κι όχι κατά μήκος του άξονα όπως γίνεται στα συμμετρικά κάτοπτρα. Αυτή η ρύθμιση θα δώσει στο  GMT τεσσεράμισι φορές μεγαλύτερη περιοχή συλλογής φωτός από οποιοδήποτε σημερινό οπτικό τηλεσκόπιο, ή θα λειτουργεί σαν ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 25,6 μέτρων ή με ανάλυση 10 φορές αυτής του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.

Η κατασκευή των κατόπτρων είναι μια εξαιρετικά σχολαστική και ακριβής διαδικασία, καθώς η παραμικρή παραμόρφωση στην κύρτωση των κατόπτρων, της τάξης του κλάσματος του χιλιοστού, θα προκαλεί σοβαρά προβλήματα ευκρίνειας, καταστρέφοντας τις λεπτομέρειες των εικόνων.

Ήδη στις 24 του μηνός αφίχθηκαν από την Ιαπωνία πάνω από 18 τόνοι ειδικού γυαλιού από πυριτικά άλατα βορίου οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή του κατόπτρου. Το εργαστήριο θα αρχίσει να θερμαίνει έναν τεράστιο ειδικό φούρνο στις 18 Ιουλίου προκειμένου να λιώσει το γυαλί πάνω σε μια μήτρα από μικρούς εξαγωνικούς πυρήνες.

Ο γιγαντιαίος φούρνος στον οποίο θα γίνει η τήξη του γυαλιού τροφοδοτείται με ηλεκτρικό ρεύμα 1,1 Megawatt, αρκετό να τροφοδοτήσει 750 - 1.100 νοικοκυριά, ανάλογα με το ποια εποχή του χρόνου μιλάμε. Η θερμοκρασία θα φτάσει μέχρι τους 1.178 βαθμούς Κελσίου, θερμοκρασία στην οποία το γυαλί θα ρέει σα μέλι μέσα στις εξαγωνικές "κυψέλες".

Τρισδιάστατο μοντέλο του παρατηρητηρίου στο οποίο θα τοποθετηθεί το γιγαντιαίο τηλεσκόπιο το 2016

Η ψύξη του κατόπτρου είναι μια άλλη πάρα πολύ ευαίσθητη διαδικασία, η οποία θα διαρκέσει 11 με 12 εβδομάδες. Αφού το κάτοπτρο ψυχθεί εντελώς στην κανονική του θερμοκρασία, θα απομακρυνθούν οι κεραμικοί πυρήνες και μετά το κάτοπτρο θα τριφτεί προσεκτικά και θα λειανθεί με τρομερή ακρίβεια της τάξης των 15-20 νανομέτρων (ένα νανόμετρο είναι το ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου). Σε επόμενο στάδιο το κάτοπτρο θα επενδυθεί με ένα ειδικό ανακλαστικό στρώμα αλουμινίου πάχους 100 νανομέτρων.

Το GMT αναμένεται να συναρμολογηθεί και να μεταφερθεί το 2016 στην τελική τοποθεσία του παρατηρητηρίου που θα βρίσκεται στη βόρεια Χιλή. Σημειωτέον ότι η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την κατασκευή του έχει αποδώσει ήδη καρπούς και συγκεκριμένα τα δίδυμα τηλεσκόπια διαμέτρου 6,5 μέτρων που βρίσκονται και αυτά στη Χιλή, στην περιοχή Las Campanas. Και αυτά τα 2 τηλεσκόπια ονομάζονται "Μαγγελανικά" και αποτελούν και προϊόντα ενός κοντσόρτσιουμ στο οποίο συμμετέχουν τα Παρατηρητήρια Carnegie, το Smithsonian Astrophysical Observatory, το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, του Μίσιγκαν, του Harvard,  του Τέξας στο Ώστιν, το MIT και το πανεπιστήμιο του Τέξας A & M.

Με την ισχυρή ανάλυση του και την τεράστια περιοχή συλλογής του φωτός, θα είναι σε θέση να εξετάσει τα σημαντικότερα ζητήματα στην αστρονομία, συμπεριλαμβανομένων και της γέννησης των άστρων και των πλανητικών συστημάτων στο Γαλαξία μας, τα μυστήρια των μαύρων οπών, και της γένεσης των γαλαξιών.