Διαστημική αποστολή για να φωτογραφήσει τις περιοχές προσελήνωσης του προγράμματος Απόλλων

Πηγή: The Guardian, 18 Ιουλίου 2005

Αμερικανοί επιστήμονες προγραμματίζουν ένα ταξίδι 384.400 χιλιομέτρων στο παρελθόν - έναν γύρο για την επιθεώρηση όλων των περιοχών προσεδάφισης των σκαφών του προγράμματος Απόλλων στο φεγγάρι.

Το 2008 μια ισχυρή φωτογραφική μηχανή σε ένα νέο διαστημικό σκάφος το Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), θα φωτογραφίσει την επιφάνεια του φεγγαριού με μεγάλη λεπτομέρεια - αρκετή για να δει το όχημα του Απόλλων 17 που εγκαταλείφθηκε στο φεγγάρι πριν 33 χρόνια, μαζί με τις σεληνιακές πλατφόρμες προσεδάφισης και άλλα λείψανα.

Η κάμερα θα έχει μια ανάλυση του μισού μέτρου. Έτσι ένα σεληνιακό όχημα μήκους τριών και πλάτους δύο μέτρων πρέπει να ειδωθεί με σαφήνεια.

"Θα έλεγα ότι τα ρόβερ θα φανούν καθαρά", λέει ο Mark Robinson, του Νοτιοδυτικού Πανεπιστημίου στο Ιλλινόις, ένας από τους επιστήμονες που κρύβεται πίσω από το πρόγραμμα. "Ακόμη και οι διαδρομές του ρόβερ μπορεί να είναι ανιχνεύσιμες".

Έξι διαστημικά σκάφη προσγειώθηκαν στο φεγγάρι μεταξύ του Ιουλίου του 1969 και του Δεκεμβρίου του 1972, και 12 αστροναύτες περπάτησαν στο φεγγάρι. Η αποστολή LRO είναι το πρώτο βήμα μιας επιστροφής στο φεγγάρι - αλλά θα πρέπει επίσης να λύσει και μια συνωμοτική θεωρία, που έχει εξοργίσει τους προϊστάμενους της NASA επί 30 έτη: η άποψη ότι επινοήθηκαν οι αποβάσεις στο φεγγάρι. Οι εικόνες με διαστημικό υλικό πάνω στη Σελήνη πρέπει να βάλουν τέρμα στις διαδόσεις αυτές.

Τα διαστημόπλοια Apollo 8 και 10 ήταν οι πρώτες επανδρωμένες αποστολές που τέθηκαν σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι το 1968 και το 1969. Από το 1969 μέχρι και το 1972 τα επανδρωμένα διαστημόπλοια Apollo 11, 12, 14, 15, 16 και 17 προσσεληνώθηκαν και 12 αστροναύτες περπάτησαν στην επιφάνεια του φεγγαριού. Και οι έξι αποστολές επέστρεψαν στη Γη μεταφέροντας σχεδόν 400 κιλά σεληνιακών δειγμάτων και τα αποτελέσματα διαφόρων πειραμάτων.

Η νοσταλγία δεν είναι η κατευθυντήρια δύναμη. Οι ερευνητές θα συγκρίνουν τις εικόνες που θα ληφθούν το 2008 και εκείνων που λήφθηκαν από τις ομάδες του Απόλλωνα πριν τρεις δεκαετίες και θα ψάξουν για στοιχεία νέων κρατήρων. Από αυτά, θα μπορούσαν να υπολογίσουν τη συχνότητα των νεοδημιουργούμενων μετεωριτών στο φεγγάρι. Το διαστημικό όχημα που θα είναι σε τροχιά θα ψάξει επίσης για κρατήρες που να είναι σε μόνιμη σκιά - και επομένως πιθανές δεξαμενές αρχέγονου πάγου που θα μπορούσε να δώσει νερό σε μια προσεχή αποικία στο φεγγάρι.

Ένα δεύτερο όργανο στο LRO θα είναι ένας υψομετρητής λέιζερ μεγάλης ακρίβειας που θα χαρτογραφήσει την επιφάνεια με μεγάλη ακρίβεια, μετρώντας το ύψος των πλαισίων των σεληνιακών κρατήρων και των υψηλότερων κορυφών τους με ακρίβεια του ενός μέτρου.

Η αποστολή LRO θα είναι μία από μια σειρά αποστολών που σχεδιάστηκε για την υποστήριξη των μελλοντικών αποστολών της NASA.

Ο Manuel Grande - του Εργαστηρίου Rutherford Appleton της Μεγάλης Βρετανίας - είναι ένας από τους επιστήμονες πίσω από το Smart 1, μια ευρωπαϊκή αποστολή που τώρα είναι σε τροχιά γύρω από το το φεγγάρι. "Δεν πρόκειται να απαντήσουν σε μεγάλες επιστημονικές ερωτήσεις οι νέες αποστολές. Όλες αυτές έχουν ως σκοπό να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με μια ανθρώπινη επιστροφή".

Η ευρωπαϊκή ESA έχει επίσης και αυτή μακροπρόθεσμα σχέδια για να προσεδαφιστεί στο φεγγάρι, όμως μέχρι τώρα έχει σχέδια μόνο με ρομπότ. Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι μια ανθρώπινη βάση στο φεγγάρι θα είναι δοκιμή για μια επανδρωμένη αποστολή στον Άρη. Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν να λύσουν μερικούς από τους μεγάλους γρίφους για το σχηματισμό του φεγγαριού. Η Γη και το φεγγάρι προήλθαν από το ίδιο αντικείμενο; Με τι έμοιαζε το αρχικό ηλιακό σύστημα; Υπήρχαν κάποια κατακλυσμικά γεγονότος πριν 4 δισεκατομμύρια έτη, που δημιούργησαν τις επιφάνειες του εσωτερικού ηλιακού συστήματος; Οι απαντήσεις θα μπορούσαν να είναι κλειδωμένες στα χώματα του φεγγαριού. Οι αστροναύτες του Απόλλων επέστρεψαν με τεράστιες ποσότητες βράχου, αλλά όλες αυτές ήταν από τις επίπεδες "θάλασσες" του φεγγαριού, που έδωσαν ασφαλείς περιοχές προσγείωσης. Τα εδαφολογικά δείγματα από τους κρατήρες ή τις κορυφογραμμές μπορεί να μας πουν μια διαφορετική ιστορία.

"Ενδιαφέρονται για την αποστολή των ανθρώπων στο φεγγάρι", λέει ο Grande, "αλλά οι αποστολές αυτές δεν απαντούν στις ερωτήσεις της επιστήμης".

Θεωρεί τα ρομπότ ως απάντηση: "Υπάρχει μια μεγάλη ανάγκη να πάμε στην επιφάνεια και να αναλυθεί το σεληνιακό υλικό επί τόπου - ή να μεταφερθεί πίσω. Η τηλεπισκόπηση δεν θα δώσει την απάντηση".

Στο μέλλον

Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας σεληνιακής βάσης σε περιοχή αιώνιου φωτός

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της NASA Όραμα για Διαστημική Εξερεύνηση, οι αστροναύτες θα επιστρέψουν στο Φεγγάρι το αργότερο έως το 2020. Το LRO θα έχει ως στόχο να μετρήσει την ακτινοβολία στην επιφάνεια της Σελήνης, την αναζήτηση τμημάτων παγωμένου νερού, να χαρτογραφήσει με λέιζερ τη σεληνιακή έκταση και, χρησιμοποιώντας την σπουδαία Κάμερα του (LROC) να φωτογραφίσει ολόκληρη την επιφάνεια της Σελήνης. Ώσπου να επιστρέψουν οι αστροναύτες, θα ξέρουμε τις καλύτερες θέσεις για να προσγειωθούν και ένα σπουδαίο μέρος από αυτό που τους αναμένει.

Οι δύο στόχοι μεγάλης προτεραιότητας για την LROC είναι οι πόλοι του Φεγγαριού.

"Ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για τους πόλους σαν μια πιθανή θέση για μια βάση στο φεγγάρι", εξηγεί ο Robinson κύριος υπεύθυνος για την Κάμερα. "Υπάρχουν μερικές θέσεις μέσα σε κρατήρές στους πόλους που έχουν σκιά καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αυτές οι θέσεις είναι τόσο ψυχρές που διατηρούν μόνιμα αρχέγονους υδάτινους πάγους. Και υπάρχουν περιοχές που είναι ηλιοφώτιστες όλο το έτος. Με το σταθερό φως του ήλιου για ζεστασιά και ηλιακή ενέργεια, και μια πιθανή πηγή νερού κοντά, αυτές οι υψηλές περιοχές θα ήταν μια ιδανική θέση για μια βάση. "Τα στοιχεία από την κάμερα LROC θα βοηθήσουν για να επισημανθεί η καλύτερη κορυφογραμμή ή οροπέδιο για την οργάνωση ενός σεληνιακού οίκου.

Μόλις φτιαχτεί μια σεληνιακή βάση, ποιός είναι ο κίνδυνος για να κτυπηθεί από έναν μεγάλο μετεωρίτη; Η κάμερα LROC θα βοηθήσει να απαντηθεί αυτή η ερώτηση.

"Μπορούμε να συγκρίνουμε τις εικόνες του LROC των περιοχών προσγείωσης του Απόλλωνα με τις παλιές φωτογραφίες της εποχής του Απόλλωνα", αναφέρει ο Robinson. Η παρουσία ή η απουσία φρέσκων κρατήρων κάτι θα πει στους ερευνητές για τη συχνότητα των μετεωριτών που θα κτυπούν τη Σελήνη.

Η κάμερα LROC θα κυνηγά επίσης για αρχαίες απολήξεις λάβας. Αυτές θα είναι θέσεις που θα μοιάζουν σαν σπηλιές, όπως υπαινίσσονται μερικές εικόνες της αποστολής Απόλλων, όπου οι αστροναύτες θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν σαν καταφύγιο σε περίπτωση μιας απροσδόκητης ηλιακής καταιγίδας. Ένας συνολικός χάρτης αυτών των φυσικών καταφυγίων από ηλιακές καταιγίδες θα βοηθήσει τους αστροναύτες να προγραμματίσουν τις εξερευνήσεις τους.

Κανένας δεν ξέρει τι άλλο μπορεί να βρει το LROC. Το Φεγγάρι δεν έχει ερευνηθεί ποτέ πριν με τόση λεπτομέρειες. Σίγουρα αναμένουν νέα πράγματα. Τα παλαιά εγκαταλειμμένα διαστημικά οχήματα είναι ακριβώς η αρχή.