Η μείωση του άνθρακα στο έδαφος επιταχύνει την παγκόσμια θέρμανση

Πηγή: The Guardian, Σεπτέμβριος 2005

Η ανάλυση δειγμάτων του εδάφους στην Αγγλία έδειξε ότι χάνεται άνθρακας με ρυθμό  4 εκατομμύρια τόνοι τον χρόνο για τα τελευταία 25 χρόνια - απώλειες που θα επιταχύνουν την παγκόσμια θέρμανση και που έχουν ήδη αναπληρώσει τις περικοπές του άνθρακα στις βρετανικές βιομηχανίες μεταξύ του 1990 και του 2002, επισημαίνουν επιστήμονες.

Η έρευνα ανατρέπει τις ελπίδες ότι οι περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μπορεί να φέρουν μεγαλύτερη αύξηση στη βλάστηση και επομένως μπορεί να αφαιρεθεί περισσότερη ποσότητα άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Η απροσδόκητη απώλεια του άνθρακα από το έδαφος - πιθανώς και σε όλο τον κόσμο - σημαίνει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, κάτι που τελικά σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, και λιγότερος άνθρακας  στο έδαφος.

"Όλες οι συνέπειες της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας θα εμφανιστούν γρηγορότερα. Γι αυτό το χρονικό διάστημα που έχουμε να αντιδράσουμε είναι ολοένα και μικρότερο από ό,τι σκεφτόμαστε", λέει ο  Guy Kirk του πανεπιστημίου Cranfield.

Αυτός και οι συνάδελφοι του επέλεξαν το ανώτερο τμήμα του εδάφους (τα πάνω 15 cm) σε σχεδόν 6.000 σταθερά σημεία στην Αγγλία και την Ουαλία μεταξύ 1978 και 2003, με σκοπό να μετρήσουν τις αλλαγές στην ζωντανή ύλη καθώς και στην ύλη που διασπάται στα λιβάδια, τα δάση, τα έλη, στη γη με χαμηλή βλάστηση και τα ρείκια.

Τα συμπεράσματά τους, που δημοσιεύθηκαν στο Nature δείχνουν ότι ο άνθρακας εξαφανιζόταν από το χώμα με έναν μέσο ρυθμό 0,6% ετησίως: όσο πλουσιότερα ήταν τα χώματα, τόσο υψηλότερο ήταν το ποσοστό της απώλειας. Αν γίνει επέκταση σε όλη τη Μεγάλη Βρετανία, τότε η ετήσια απώλεια θα ήταν 13 εκατομμύρια τόνοι.

Δεν υπάρχει ούτε ένας παράγοντας εκτός από την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας που θα μπορούσε να εξηγήσει τέτοιες αλλαγές στα μη γεωργικά χώματα, είπαν οι ερευνητές. "Αυτές οι απώλειες αντισταθμίζουν εντελώς τα προηγούμενα τεχνολογικά επιτεύγματα στη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, εξουδετερώνοντας τη βρετανική επιτυχία στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου", τονίζουν οι Detlef Schulze και Annette Freibauer, του Ινστιτούτου Max Planck.

Κατά τα προηγούμενα 25 έτη η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά μισό βαθμό Κελσίου και στο βόρειο ημισφαίριο το καλοκαίρι έχει επεκταθεί μέχρι σχεδόν 11 ημέρες. Τα θερμότερα χώματα θα ενθάρρυναν μεγαλύτερη μικροβιακή δραστηριότητα ώστε να έχουμε περισσότερη αποσύνθεση της οργανικής ουσίας στο χώμα, κάτι που οδηγεί σε μεγαλύτερες εκκενώσεις (εκπομπές) των αερίων.

Για περισσότερο από δύο δεκαετίες, οι επιστήμονες του κλίματος έχουν προσπαθήσει να υπολογίσουν την ετήσια ροή του άνθρακα στον πλανήτη. Κάποια ποσότητα από τον άνθρακα απορροφάται από τους ωκεανούς, για να παγιδευτεί ως ασβεστόλιθος, κάποια είναι κλειδωμένη στο χώμα ως τύρφη ή αποθηκευμένη στα δάση. Η πιο πρόσφατη έρευνα υπονοεί ότι σε έναν θερμότερο κόσμο ένα μεγάλο μέρος αυτού του "χαμένου" άνθρακας θα βρει τον δρόμο του πίσω στην ατμόσφαιρα πιο γρήγορα.

Η μελέτη επιβεβαιώνει την αξία της μακροπρόθεσμης έρευνας: η έρευνα άρχισε το 1978 με ένα δίκτυο σταθερών σημείων και οι επιστήμονες χρησιμοποιούσαν συνεχώς τις ίδιες τεχνικές για να μετρήσουν τις αλλαγές στον εδαφολογικό άνθρακα κατά τη διάρκεια περισσότερων από 20 χρόνια.

Τα τρία τέταρτα του εδαφολογικού άνθρακα του πλανήτη είναι παγιδευμένα στις εύκρατες ζώνες, σημειώνουν. Ο καθηγητής Kirk τόνισε: "Ήταν υπολογισμένο ότι το φαινόμενο της λίπανσης με CO2 αντιστάθμιζε κάπως το 25% σχεδόν των άμεσων εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Δεν υπολογίζαμε ότι οι εκπομπές του άνθρακα από το έδαφος λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας θα ήταν τόσο μεγάλες. Φαίνεται ότι τα πράγματα πάνε μάλλον γρηγορότερα".

Αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου από τα δάση

Σύμφωνα με μελέτη 30 επιστημόνων από 8 ευρωπαϊκές χώρες, οι πυρκαγιές του 2003 στην Ευρώπη άλλαξαν τα δεδομένα των εκπομπών του άνθρακα. Γιατί ο δριμύτατος καύσωνας που έπληξε την Ευρώπη το 2003 και στοίχισε τη ζωή σε περίπου 35.000 ανθρώπους ώθησε τα δάση και τα φυτά στην αποδέσμευση περισσότερου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα σε σχέση με αυτό που απορρόφησαν. Όπως προκύπτει από τη μελέτη τα δάση και τα φυτά παρήγαγαν σχεδόν το ένα δέκατο της ποσότητας του διοξειδίου του άνθρακα, σε σχέση με την ποσότητα που παράγεται από την καύση των ορυκτών καυσίμων.

Αυτό το διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώθηκε από τα δάση και τα φυτά ισοδυναμεί με αυτό που απορρόφησαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Αν και κατά τη διάρκεια ενός έτους τα φυτά απορροφούν από την ατμόσφαιρα περίπου 125 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, το 2003 αποδέσμευσαν περίπου 500 εκατομμύρια τόνους. Συγκριτικά, οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση των ορυκτών καυσίμων ανέρχονται σε περίπου 7.000 εκατομμύρια τόνους.

Τα αποτελέσματα της έρευνας ανατρέπουν ριζικά τα δεδομένα, αφού δείχνουν ότι οι ακραίες θερμοκρασίες που εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη το 2003 μετατρέπουν τα δάση από παραδοσιακούς απορροφητήρες του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας σε πηγές περαιτέρω εκπομπών. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η προερχόμενη από τα δάση αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα μπορεί να τροφοδοτήσει ακόμη θερμότερα καλοκαίρια στο μέλλον.

Εξάλλου, από την ίδια έρευνα, προκύπτει ότι ο καύσωνας του 2003 είχε άμεση επίπτωση και στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών καλλιεργειών, με αποτέλεσμα να καταστούν κατά 20% λιγότερο παραγωγικές σε σχέση με το υπόλοιπο έτος.

Χρήσιμα Links
IPCC
UN framework convention on climate change