Νόμπελ Ειρήνης στην Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας

Πηγή: BBC, 8 Οκτωβρίου 2005

Στον Mohamed El Baradei και στην Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), στην οποία ηγείται για τρίτη θητεία, απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης 2005. Μεταξύ των 199 υποψηφίων – αριθμός ρεκόρ στην ιστορία του θεσμού – επελέγη ο El Baradei για την προσφορά του στην προσπάθεια περιορισμού των πυρηνικών όπλων και διάδοσης της ειρήνης.

"Οποιοσδήποτε έχει συνεισφέρει στην ΙΑΕΑ έχει ένα κομμάτι σε αυτό το σημαντικό βραβείο", είπε χαρακτηριστικά ο νορβηγός πρόεδρος της επιτροπής Νόμπελ. Στη σχετική ανακοίνωση της επιτροπής των Νόμπελ Ειρήνης αναφέρεται ότι η ΙΑΕΑ και ο El Baradei βραβεύονται "για τις προσπάθειές τους να εμποδίσουν τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς και να διασφαλίσουν ότι η χρήση της για ειρηνικούς σκοπούς γίνεται με τον ασφαλέστερο δυνατό τρόπο".

Επισημαίνεται επίσης στην ανακοίνωση ότι "σε μια εποχή που οι προσπάθειες αφοπλισμού έχουν φθάσει σε αδιέξοδο και υπάρχει ο κίνδυνος της διασποράς πυρηνικών όπλων όχι μόνο σε κράτη αλλά και σε τρομοκρατικές ομάδες και επιπλέον τα πυρηνικά φαίνεται να παίζουν και πάλι όλο και σπουδαιότερο ρόλο, το έργο της ΙΑΕΑ είναι ανυπολόγιστης σημασίας".

Το χρηματικό ποσό, που ξεπερνά το ένα εκατομμύριο δολάρια, θα απονεμηθεί στο νικητή στο Όσλο της Νορβηγίας, στις 10 Δεκεμβρίου.

Η ΙΑΕΑ θεωρούνταν από τα φαβορί για το φετινό Νόμπελ Ειρήνης καθώς φέτος συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι που σηματοδότησε με τραγικό τρόπο τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Πάντως, οι εργαζόμενοι της Υπηρεσίας, στην έδρα της στη Βιέννη, δέχθηκαν την είδηση με ενθουσιασμό και έκπληξη. "Για μια οργάνωση σαν τη δική μας, δεν υπάρχει βραβείο που θα μας έκανε πιο περήφανους", είπε η εκπρόσωπος της Υπηρεσίας, Μελίσα Φλέμινγκ.

Το έργο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας προβλήθηκε ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια καθώς εκφράζονται φόβοι για τη δημιουργία πυρηνικών οπλοστασίων από διάφορες χώρες.

Η υπηρεσία και η ομάδα των ειδικών διαδραμάτισαν ρόλο κλειδί στις έρευνες για το οπλοστάσιο του Ιράκ, της Βορείου Κορέας και του Ιράν. Ο επικεφαλής της ηγήθηκε μέσα σε δύσκολους καιρούς. Να θυμηθούμε ότι η Υπηρεσία έστειλε τους επιθεωρητές της στο Ιράκ λίγο πριν την έναρξη του πολέμου.

Επίσης, βρέθηκε στο επίκεντρο διαφωνιών για τα αμφιλεγόμενα πυρηνικά προγράμματα της Βορείου Κορέας και του Ιράν.

Ο 63 ετών σήμερα Αιγύπτιος δικηγόρος και διπλωμάτης Mohamed El Baradei, ανέλαβε τη Διεθνή Υπηρεσία στην περίοδο που μεταλλασσόταν από ένα απροσδιόριστο γραφειοκρατικό όργανο παρατήρησης των πυρηνικών εγκαταστάσεων ανά τον κόσμο σε έναν ουσιωδέστατο θεσμό με ενεργό δράση στο μέτωπο των προσπαθειών περιορισμού της διασποράς των πυρηνικών όπλων.

Έτσι, τα τελευταία δύο χρόνια, ο El Baradei συντονίζει τις έρευνες για την πάταξη της μαύρης αγοράς πυρηνικών υλών. Σε όσους κατά καιρούς επικρίνουν την ΙΑΕΑ ότι κινείται αργά στην αντιμετώπιση των νέων πυρηνικών απειλών, ο El Baradei απαντά ότι πρέπει όλοι να δείχνουμε υπομονή γιατί η επιστημονική εμπεριστατωμένη εξέταση κάθε κατάστασης είναι κρίσιμης σημασίας για το έργο της Υπηρεσίας.

Πολλοί αναλυτές χαιρετίζουν το έργο της υπηρεσίας των Ηνωμένων Εθνών, λέγοντας ότι συμβάλλει σημαντικά στο να γίνει ο κόσμος μας πιο ασφαλής.

Άλλοι όμως λένε ότι η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας δεν άξιζε το Νόμπελ, καθώς δεν έχει καταφέρει ακόμα να δώσει λύσεις στη διαμάχη για το εάν υπάρχουν πυρηνικά όπλα στο Ιράν κα να διασφαλίσει την επιστροφή των επιθεωρητών στη Βόρειο Κορέα.

Επίσης, ο ιάπωνας επιζήσας της ατομικής βόμβας του Ναγκασάκι και πολέμιου των πυρηνικών όπλων Σέντζι Γιαμαγκούσι που ήταν ένας από τους επικρατέστερους υποψηφίους για το Νόμπελ Ειρήνης 2005, είπε "Δεν καταλαβαίνω γιατί η "Νίχον Χιντάνκιο" (ιαπωνική αντιπυρηνική οργάνωση της οποίας είναι συνιδρυτής) δεν έλαβε το φετεινό βραβείο. Αυτό με ωθεί να ρωτήσω αν η επιτροπή του βραβείου Νόμπελ ευνοεί κάποια χώρα", θεωρώντας ότι αυτό έγινε για να μη θιγούν οι ΗΠΑ.

Σε ανάλογο ύφος και η αντίδραση των γάλλων πολέμιων των πυρηνικών όπλων, οι οποίοι εξέφρασαν την αγανάκτησή τους για την απονομή αυτή:

"Εξαπατώντας την κοινή γνώμη σχετικά με τη διάδοση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς και ειρηνικούς σκοπούς, η ΙΑΕΑ παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία που οδηγεί την ανθρωπότητα στον αφανισμό της", σημειώνει σε ανακοίνωσή του το γαλλικό δίκτυο κατά των πυρηνικών Reseau Sortir du Νucleaire.

"Η ΙΑΕΑ θα πρέπει να διαλυθεί και να μη λαμβάνει κανένα βραβείο, πόσο μάλλον ένα βραβείο για την ειρήνη», προσθέτει, τονίζοντας ότι η ΙΑΕΑ είναι «μια δομή προώθησης της λεγόμενης "ειρηνικής" πυρηνικής ενέργειας, που βοηθά εν τέλει νέες χώρες να έχουν πρόσβαση στα πυρηνικά όπλα". "Μέσω της Συνθήκης Μη Διάδοσης των πυρηνικών όπλων (TNP), η ΙΑΕΑ οργανώνει την πρόσβαση στην πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς διαφόρων χωρών, οι οποίες επωφελούνται στην πραγματικότητα απ' αυτό για να προχωρήσουν στην απόκτηση ενός πυρηνικού όπλου", καταλήγει το Reseau Sortir du Νucleaire.

Ο El Baradei μπορεί να έχει εκθειαστεί για τους διπλωματικούς χειρισμούς του στις πρόσφατες κρίσεις αλλά και έχει κατηγορηθεί από τις ΗΠΑ για μετριοπαθή προσέγγιση των γεγονότων.