Το Spitzer ανιχνεύει ένα δίσκο από συντρίμμια γύρω από ένα άστρο στο οποίο μπορεί να σχηματίζονται πλανήτες σαν τη Γη

Πηγή: Xinhua, 16 Δεκεμβρίου 2005

Αστρονόμοι που εργάζονται με το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA ανέφεραν ότι ένας δίσκος από συντρίμμια - αστεροειδείς, περιστρέφεται γύρω από ένα άστρο σαν τον ήλιο μας, που πιθανόν να έχει σχηματίσει συμπαγείς - βραχώδεις - πλανήτες σαν τη Γη.

Το αστέρι, που βρίσκεται κατά προσέγγιση 137 έτη φωτός μακριά από τη Γη ονομάστηκε HD 12039 και είναι περίπου 30 εκατομμυρίων ετών, ή την ηλικία του ήλιου όταν είχαν σχηματιστεί οι επίγειοι πλανήτες κατά 80% και είχε σχηματιστεί το σύστημα Γης - Σελήνης, όπως λένε οι αστρονόμοι.

Το HD 12039, είναι ένα κίτρινο άστρο, όπως ο ήλιος μας, με την θερμοκρασία της επιφάνειας του μεταξύ 3.000 και 4.000 βαθμών Κελσίου. Είναι 8% φωτεινότερο, ελαφρώς πιο ψυχρό και έχει 2% μεγαλύτερη μάζα από τον ήλιό μας. Ο HD 12039 είναι ένα άστρο τύπου «G», όπως και ο δικός μας ήλιος.

Αλλά δεν βρίσκεται ακόμα στην ώριμη φάση να καίει πυρηνικά καύσιμα - υδρογόνο - όπως κάνει τώρα ο ήλιος μας.

"Είναι μια πολύ σπάνια κατηγορία αντικειμένων που μπορεί να μας δώσει μια ιδέα με τι έμοιαζε ο ήλιος μας κατά τη διάρκεια του σχηματισμού των επίγειων πλανητών μας", αναφέρει  ο Dean Hines του Διαστημικού Ιδρύματος Επιστήμης, και ένας από  τους επικεφαλείς της ομάδας.

"Είναι ουσιαστικά ένα αστέρι παρόμοιο με τον ήλιό μας, που τον βλέπουμε σε μία εποχή που νομίζουμε ότι έχουν σχηματιστεί οι επίγειοι πλανήτες στο ηλιακό σύστημά μας",  είπε. "Βλέπουμε στοιχεία ότι αυτό το αστέρι μπορεί να έχει μια αστεροειδή ζώνη, κατά προσέγγιση στην απόσταση Ήλιου-Δία".

Ένας δίσκος, πιθανώς ανάλογος με την αστεροειδή ζώνη μας, όπου τα συμπαγή υπολείμματα, που δεν μπόρεσαν να σχηματίσουν πλανήτες, συγκρούονται χαοτικά, σύμφωνα με τους αστρονόμους. Αλλά ενώ στο ηλιακό μας σύστημα η ζώνη των αστεροειδών είναι 2 με 3 Au, εκεί απέχει από τον ήλιο του 5 Au.

Η ομάδα ανακάλυψε ότι η θερμοκρασία του δίσκου με τα συντρίμμια είναι 110 βαθμοί Kelvin (μείον 262 βαθμοί Κελσίου), θερμότερος από τις θερμοκρασίες των ψυχρών εξωτερικών δίσκων με συντρίμμια που βλέπουμε γύρω από άλλα άστρα σαν τον ήλιο μας.

Μέχρι τώρα, έχουν διαπιστώσει ότι μεταξύ 10% και 20% των άστρων σαν τον ήλιο μας έχει εξωτερικούς δίσκους, όπως η δικιά μας ζώνη Kuiper, και μόνο το 1% έως 3% των νέων αστεριών σαν τον ήλιο μας στο Γαλαξία μας έχει συμπαγείς επίγειους δίσκους με συντρίμμια.

"Είναι ο μόνος γνωστός δίσκος συντριμμιών μεταξύ των 33 άστρων σαν τον ήλιο μας, που έχουμε μελετήσει στο πρόγραμμά μας μέχρι τώρα, και ένας από πέντε μόνο τέτοια αντικείμενα γνωστά", λέει ο Michael Meyer, μέλος της ομάδας. Ο Meyer διευθύνει ειδικό πρόγραμμα του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer, για τη μελέτη της δημιουργίας ηλιακών συστημάτων και την εξέλιξη 328 νεογέννητων άστρων, αντίστοιχων του δικού μας ήλιου, που βρίσκονται εντός του Γαλαξία μας.

"Η θερμοκρασία της σκόνης στο παράξενο, στενό δακτύλιο των συντριμμιών HD 12039, δείχνει να είναι μεταξύ 4 και 6 αστρονομικών μονάδων από το αστέρι, σαν τον Δία από τον Ήλιο μας", συνέχισε. Μια αστρονομική μονάδα, ή Au, είναι η μέση απόσταση μεταξύ της Γης και του Ήλιου.

"Αυτό που είναι περίεργο σε αυτόν τον δίσκο είναι ότι υπάρχει ελάχιστη ή και καθόλου σκόνη εντός των 4 Au και πέρα από τις 6 Au. Είναι ένα λεπτομερώς περιορισμένο δαχτυλίδι που θα μπορούσε να είναι παρόμοιο κατά κάποιο τρόπο με τα εξωτερικά δαχτυλίδια που βλέπουμε γύρω από τον Κρόνο."

Και όπως λένε οι αστρονόμοι μέσα σε αυτή τη ζώνη μπορεί να είναι κρυμμένος ένας γιγαντιαίος πλανήτης που να περιφέρεται γύρω από το άστρο, όπως τα φεγγάρια του Κρόνου που βρίσκονται μέσα στα παγωμένα συντρίμμια γύρω του ή όπως ο Δίας που βρίσκεται κοντά στη ζώνη των αστεροειδών.

"Σε 30 εκατομμύρια χρόνια, το υλικό που βλέπουμε σε αυτό το αστέρι πιθανά πρέπει να προέρχεται από συμπαγείς βράχους σε μια ζώνη όπου μπόρεσαν να σχηματιστούν επίγειοι πλανήτες ", συνεχίζει ο Hine.

Οι αστρονόμοι περιέγραψαν τα συμπεράσματά τους σε ένα έγγραφο που δημοσιεύεται στο Astrophysical Journal.

Στις αρχές του τρέχοντος έτους, το τηλεσκόπιο Spitzer ανακάλυψε κι άλλη μία εξωπλανητική αστεροειδή ζώνη. Βρίσκεται σε ένα άστρο - σαν τον ήλιο μας - ηλικίας δύο δισεκατομμυρίων ετών  σε 35 έτη φωτός μακριά, και σε μια απόσταση συγκρίσιμη με αυτήν μεταξύ της Αφροδίτης και του Ήλιου.