Ένα ψεύτικο άστρο φτιαγμένο από τον άνθρωπο φωτίζει το μυστήριο κέντρο του Γαλαξία μας

Πηγή: SciAm, Δεκέμβριος 2005

Σε μια καθαρή νύχτα, βλέπουμε μια πλατιά ζώνη με αστέρια πάνω στον ουρανό, ενώ πίσω της υπάρχει το εξασθενημένο γαλαξιακό φως με ακόμη περισσότερα αστέρια. Είναι ο Γαλαξίας και στο θερινό ηλιοστάσιο είναι το ίδιο το κέντρο του μέσα στον αστερισμό του Τοξότη. Αλλά ακόμη και στην πιο καθαρή νύχτα, η γήινη ατμόσφαιρα κρύβει την αληθινή λαμπρότητα του Γαλαξία μας.

Αριστερά: Άστρα που λάμπουν στο μυστηριώδη κέντρο του Γαλαξία

Οι αστρονόμοι από καιρό προσπαθούν να καταλάβουν τι γίνεται εκεί πάνω με εικόνες όμως θολωμένες από τα αέρια και την αναταραχή που επικρατεί στην ατμόσφαιρα. Όμως τώρα κάποιοι ερευνητές χρησιμοποιούν ένα νέο τεχνητό άστρο, που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια ενός λέιζερ στον ουρανό, για να πάρουν όσο πιο καθαρές εικόνες γίνεται του κέντρου του Γαλαξία.

Η αστρονόμος Andrea Ghez του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, και οι συνάδελφοι της χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο  των 10 μέτρων Keck 2 στη Χαβάη, που έχει συνδεδεμένο ένα λέιζερ, για να παρατηρήσει το Γαλαξία μας. Οι παρατηρητές του ουρανού χρησιμοποίησαν ένα λέιζερ 14 Watt για να παραγάγουν ένα πλαστό αστέρι. Με συνεχόμενες εικόνες αυτού του ψεύτικου άστρου μαζί με τα πραγματικά, θα μπορούσαν να διορθώσουν οποιαδήποτε ασάφεια ή άλλες διαστρεβλώσεις από τη γήινη ατμόσφαιρα.

Το φως στο υπόβαθρο είναι ο Γαλαξίας μας

"Χρησιμοποιήσαμε ένα λέιζερ για να βελτιώσουμε τις εικόνες που βλέπει το τηλεσκόπιο", εξήγησε η Ghez. "Είναι σαν να κάνουμε χειρουργική επέμβαση με LASIK στα μάτια, και θα κάνουμε επανάσταση αν μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στην αστρονομία".

Η Ghez και οι συνεργάτες της πήραν στιγμιότυπα του κέντρου του Γαλαξία, στοχεύοντας την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που είναι 26.000 έτη φωτός, σε διάφορα μήκη κύματος.

Η Ghez εκπαίδευσε το τηλεσκόπιο στο ίδιο το κέντρο του Γαλαξία τον Ιούλιο του 2004, παίρνοντας εικόνες με μια υπέρυθρη φωτογραφική μηχανή της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας που θεωρείται ότι βρίσκεται εκεί. Η σαφήνεια από το λέιζερ επέτρεψε στην ομάδα της να διακρίνει μεταξύ των γειτονικών άστρων και των υπέρυθρων εκπομπών κάποιου μυστήριου και πολύ καυτού υλικού. Αυτή η συγκεχυμένη θερμότητα από το γαλαξιακό κέντρο έχει μπερδέψει τους επιστήμονες επί 30 χρόνια και η πιο σαφής παρατήρηση από το αντικείμενο αυτό οδήγησε τη Ghez και τους συνεργάτες της να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι είναι πιθανότατα μια υπερθερμαινόμενη διαστρική σκόνη στα πρόθυρα να εισέλθει μέσα στη μαύρη τρύπα.

Τα συμπεράσματά τους δημοσιεύονται στο Astrophysical Journal Letters.

"Μαθαίνουμε τις συνθήκες του υλικού που πέφτει στη μαύρη τρύπα και εάν αυτό διαδραματίζει έναν ρόλο στην αύξηση της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας", λέει η Ghez. "Το υπέρυθρο φως μεταβάλλεται εντυπωσιακά από εβδομάδα σε εβδομάδα, από μέρα σε μέρα ακόμη και μέσα σε μια μόνο ώρα."

Οι παραλλαγές σε τέτοιες εκπομπές θα μπορούσαν να προκύψουν από κάποια ιδιαίτερα γεγονότα που παράγουν πολύ ισχυρότερες φλόγες, σκέπτονται οι ερευνητές. Σε κάθε περίπτωση, το ψεύτικο αστέρι πρέπει να βοηθήσει σε περαιτέρω παρατήρηση του αινίγματος στο κέντρο του Γαλαξία μας.

"Έχουμε εργαστεί για χρόνια στις τεχνικές για τις διαστρεβλώσεις στην ατμόσφαιρα", σημειώσεις η Ghez. "Είμαστε ευτυχείς που τώρα αναφέρουμε το πρώτο αστέρι με τη βοήθεια του λέιζερ".

Η υπερμεγέθης μαύρη τρύπα του Γαλαξία με μάζα πάνω από 3 εκατομμύρια φορές αυτή του ήλιου μας, είναι στον αστερισμό του Τοξότη. Το δε γαλαξιακό κέντρο βρίσκεται προς το νότο στον καλοκαιρινό ουρανό. Αυτή η μαύρη τρύπα δεν είναι μια αστρική, που προέρχεται από την κατάρρευση ενός πολύ μεγάλου άστρου, αλλά βρίσκεται εκεί εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια, όταν έγινε συνένωση πολλών αστρικών μαύρων οπών σε μία υπερμεγέθη.

Το Γαλαξιακό Κέντρο εκτός της θηριώδους μαύρης τρύπας φιλοξενεί μια ποικιλία αινιγμάτων με ενδιαφέρον, μια συλλογή 'τσουλούφια' μαγνητικών νημάτων, λίγα πυκνά σμήνη αστρικών υπερσμηνών που  φιλοξενούν μυστήρια και μεγάλα άστρα, ένα άστρο με μια ουρά, και μια οικογένεια από ρεύματα αερίων, που κινούνται σπειροειδώς προς την κεντρική μαύρη τρύπα.