|
|
|
Απολίθωμα χαμένου εξελικτικού κρίκου δείχνει πώς τα ψάρια βγήκαν στην ξηράΠηγή: Nature, 7 Απριλίου 2006 |
|
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό απολίθωμα που δείχνει πώς τα ζώα επεκτάθηκαν από τη θάλασσα στην ξηρά πριν από 365 εκατομμύρια χρόνια ανακαλύφθηκε στις πολικές περιοχές του Καναδά. Το παράξενο ψάρι, με εμφάνιση που παραπέμπει σε κροκόδειλο, είχε πτερύγια που αρχίζουν να μοιάζουν με πόδια. Σύμφωνα με τους ειδικούς ο Τικτάλικ - λέξη που στη γλώσσα των Ινουίτ σημαίνει μεγάλο ψάρι των ρηχών νερών - ήταν ζώο αρπακτικό με αιχμηρά δόντια, το μήκος του οποίου έφτανε μέχρι τα 2,75 μέτρα. Τα πιο ολοκληρωμένα απολιθώματα ενός ψαριού, το οποίο αποτελεί το κλειδί για μία από τις πιο σημαντικές μεταβατικές φάσεις της ζωής, ανακαλύφθηκαν στο Νησί Ελζμίρ του Καναδά. Το ψάρι αυτό, ένα νέο είδος που κάνει δύσκολη τη διάκριση ανάμεσα στα ψάρια και στα ζώα που ζουν στην ξηρά, δίνει μία σαφέστερη εικόνα της παλαιοντολογικής εκείνης περιόδου κατά την οποία, πριν από 375 εκατομμύρια χρόνια, διάφορες μορφές ζωής κινήθηκαν από τη θάλασσα στη στεριά. Τα τρία σχεδόν ολοκληρωμένα δείγματα βρέθηκαν το 2004 από μία ομάδα επιστημόνων, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Neil Shubin του Πανεπιστημίου του Σικάγου και ο Edward Daeschler της Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών της Φιλαδέλφειας σε συνεργασία με τον Farish Jenkins του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ στο Cambridge. Η εκπληκτική αυτή ανακάλυψη αναφέρθηκε στο τεύχος της 6ns Απριλίου του Επιστημονικού Περιοδικού Nature. Η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε εν μέρει και από τη National Geographic Society. Τα δείγματα είναι εξαιρετικά καλοδιατηρημένα και σχετικά ολοκληρωμένα. Το νεοανακαλυφθέν ζώο αποτελείται από ένα σύνολο ετερόκλητων στοιχείων: έχει λέπια και πτερύγια ψαριού, αλλά τα πλευρά, ο λαιμός, το κεφάλι και τα οστά του μοιάζουν περισσότερο με αυτά ενός ζώου της στεριάς. Τοποθετείται χρονικά σε ένα κρίσιμο σημείο της εξέλιξης - σε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα τής ιστορίας και της εξέλιξης της ζωής πάνω στη Γη. "Το ζώο αυτό αντιπροσωπεύει τη μετακίνηση της ζωής από τη θάλασσα στη στεριά - στο κομμάτι αυτό της ιστορίας στο οποίο ανήκουμε και εμείς οι ίδιοι¨, λέει ο Neil Shubin. Και συνεχίζει: "Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της δικής μας ιστορίας, όπως για παράδειγμα ο Αυστραλοπίθηκος της Αφρικής (Australopithecus africanus)". Αν και η ουρά του T.roseae δεν βρέθηκε, τα υπόλοιπα οστά του δείχνουν ότι, σε αντίθεση με τα κανονικά ψάρια, μπορούσε να κινεί το κεφάλι ανεξάρτητα από το υπόλοιπο σώμα. Επιπλέον, τα πλευρά του ήταν επικαλυπτόμενα ώστε να στηρίζουν το βάρος του και πιθανότατα διέθετε βράγχια αλλά και πνεύμονες. Το νέο είδος ονομάστηκε Tiktaalik roseae. To όνομα του γένους Tiktaalik - σημαίνει μεγάλο ψάρι του γλυκού νερού - δόθηκε από τους μεγαλύτερους κατοίκους της περιοχής Νούναβουτ, η οποία περιλαμβάνει το Νησί Ελζμίρ στις αρκτικές περιοχές του Καναδά. Τα δείγματα αυτά έχουν ηλικία 375 εκατομμυρίων ετών. Η ανακάλυψη αυτή αποτέλεσε την ολοκλήρωση μίας πενταετούς έρευνας, 400 μιλίων στην Αρκτική, για απολιθώματα ζώων από τη Δεβόνια περίοδο. Την εποχή εκείνη η Αρκτική ήταν μέρος μιας μεγαλύτερης ηπείρου και η περιοχή του νησιού ήταν ένας εύκρατος παράδεισος. Επικεφαλής της έρευνας ήταν οι Shubin και Daeschler. Ο Shubin εντόπισε στον βράχο υπολείμματα ειδών Elpistostegidae (τα ψάρια της Οικογένειας Elpistostegidae θεωρείται ότι έχουν πιο στενή συγγένεια με τα τετράποδα). Οι πιο σημαντικές ανακαλύψεις όμως ήλθαν από τις εργαστηριακές μελέτες.
Ακόμη πιο εντυπωσιακά ήταν τα μυστικά που έκρυβε η "προβοσκίδα" του Tiktaalik. Αντί για τα μικροσκοπικά ραβδόμορφα τόξα ενός ψαριού, οι επιστήμονες ανακάλυψαν πλήρως ανεπτυγμένα τόξα που επικάλυπταν το ένα το άλλο, σαν αυτά που διαθέτει ο μυρμηγκοφάγος. "Τα ψάρια που ζουν μέσα στο νερό επιπλέουν και δεν χρειάζονται προβοσκίδα, έτσι το συγκεκριμένο αυτό ζώο ανέπτυξε αυτή τη διάρθρωση για να μπορεί να επιβιώσει στα ρηχά και να κινείται στη στεριά", τόνισε ο Farish Jenkins. Η στεριά αυτή ήταν μία επίπεδη παραλιακή πεδιάδα με ρηχά ποτάμια που κατέληγαν στη θάλασσα. Η περιοχή έμοιαζε με το σημερινό Δέλτα του Μισισιπή και διέθετε υποτροπικό κλίμα. Η ανακάλυψη υποστηρίζει την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου Η έλλειψη των απολιθωμάτων αυτών ήταν η μεγάλη αδυναμία της θεωρίας του Δαρβίνου. Ο κρίκος που, όσο έλειπε, ενδυνάμωνε τα επιχειρήματα των νεοσυντηρητικών δημιουργιστών στις Ηνωμένες Πολιτείες υπέρ της αντίληψης περί Ευφυούς Σχεδιασμού, βάσει της οποίας ο κόσμος είναι τόσο σύνθετος ώστε δεν μπορεί να είναι απλώς το αποτέλεσμα μιας εξελικτικής διαδικασίας. Αντίθετα, πρόκειται για το ολοκληρωμένο σχέδιο του Δημιουργού Θεού. Ορισμένοι από τους υποστηρικτές της θεωρίας της δημιουργίας δήλωναν ότι δεν υπάρχουν μεταβατικές μορφές. Και ανέφεραν σαν παράδειγμα, ότι δεν είχε βρεθεί μέχρι τώρα ούτε ένα απολίθωμα με ενδείξεις πτερυγίου και ποδιού. Χάρις όμως στην έρευνα των επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου και την Ακαδημία Φυσικών Επιστημών στη Φιλαδέλφεια, αυτό το ιδιότυπο πτερύγιο, που θυμίζει πόδι σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η μεταβατική μορφή του πλάσματος που συνδέει το ψάρι με το πρώτο ζώο που περπάτησε στη γη. "Το Tiktaalik γεμίζει το χάσμα μεταξύ των ψαριών και των ερπετών", δήλωσε ο Per Ahlberg του πανεπιστημίου της Ουψάλα στη Σουηδία, Αν και η ερευνητική ομάδα που προέβη στην ανακάλυψη του απολιθώματος αποφεύγει να εμπλακεί στην αντιπαράθεση των οπαδών των δύο θεωριών, άλλοι επιστήμονες εμφανίζονται περισσότερο κατηγορηματικοί. "H εμφάνισή μας στη γη είναι μια από τις πλέον σημαντικές πράξεις στην εξελικτική μας θεωρία και το Τικτάλικ (Tiktaalik roseaea) είναι ένας σπουδαίος κρίκος της Ιστορίας", επισήμανε ο εξελικτικός βιολόγος Ρίτσαρντ Ντάκινς. Πρόσθετα στοιχεία: Το Βήμα και Νέα |
|
Δεξιά εκμαγείο του απολιθώματος, αριστερά πρόπλασμα του ζώου όπως το φαντάζονται
οι παλαιντολόγοι