physics4u - Ετοιμάζεται παρατηρητήριο ακραίων φαινομένων στο διάστημα

Επιστήμονες και μηχανικοί έχουν ολοκληρώσει τη συναρμολόγηση του κύριου οργάνου για το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτινοβολίας γάμμα Ευρείας Περιοχής, ή GLAST, ένα σημαντικό νέο διαστημικό παρατηρητήριο, που σχεδιάζεται να πετάξει από το διαστημικό κέντρο Kennedy της NASA το φθινόπωρο του 2007.

Το κύριο όργανο, το GLAST, έφθασε στις 14 Μαΐου 2006, στο Αμερικανικό Ερευνητικό Εργαστήριο του Ναυτικού στην Ουάσιγκτον για την περιβαλλοντική δοκιμή.

Η αποστολή, που καθοδηγείται από τη NASA, το υπουργείο της ενέργειας και διεθνείς συνεργάτες, συγκεντρώνει επιστημονικές κοινότητες της αστροφυσικής και της φυσικής σωματιδίων.

"Με το GLAST, οι φυσικοί θα αποκτήσουν πολύτιμες πληροφορίες για την εξέλιξη του σύμπαντος, ενώ οι φυσικοί θα ψάξουν γιατί σήματα που μπορεί ακόμη και να τους αναγκάσουν να αναθεωρήσουν μερικούς από τους βασικούς νόμους της φυσικής", σχολιάζει ο κύριος ερευνητής του τηλεσκοπίου, Peter Michelson του πανεπιστημίου του Στάνφορντ. "Η ολοκλήρωση της συναρμολόγησης του τηλεσκοπίου και η αποστολή του από το κέντρο των επιταχυντών, είναι τα κύρια σημεία στην ανάπτυξή του".

Το παρατηρητήριο θα ανιχνεύσει το φως δισεκατομμύρια φορές πιο ενεργητικό από αυτό που τα μάτια μας μπορούν να δουν ή αυτά που τα οπτικά τηλεσκόπια, όπως το Hubble, μπορούν να ανιχνεύσουν.

Οι βασικοί στόχοι της αποστολής περιλαμβάνουν ισχυρούς πίδακες σωματιδίων που προέρχονται από τεράστιες μαύρες τρύπες και ενδεχομένως από τις συγκρούσεις των σωματιδίων της σκοτεινής ύλης, όπως υποψιαζόμαστε. Το νέο τηλεσκόπιο θα είναι τουλάχιστον 30 φορές πιο ευαίσθητο από τους προηγούμενους ανιχνευτές ακτίνων γάμμα και θα έχει ένα πολύ μεγαλύτερο οπτικό πεδίο.

"Το σχετικό εύρος της ενέργειας του φωτός που το όργανο του μπορεί να ανιχνεύσει, είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από αυτό ενός οπτικού τηλεσκοπίου, που συλλαμβάνει μόνο μία λεπτή φέτα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος", αναφέρει ο επιστήμονας Steven Ritz του Κέντρου Διαστημικής Πτήσης Goddard της NASA. "Το παρατηρητήριο κάνει ένα τεράστιο άλμα με τις ικανότητες που έχει σε αυτήν την σημαντική ενεργειακή ζώνη, και ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο για την εξερεύνηση και την ανακάλυψη."

Αντίθετα από το ορατό φως, οι ακτίνες γάμμα είναι πάρα πολύ ενεργητικές για να εστιαστούν από τα παραδοσιακά κάτοπτρα των τηλεσκοπίων πάνω σε έναν ανιχνευτή. Το τηλεσκόπιο GLAST θα χρησιμοποιήσει ανιχνευτές που μετατρέπουν τις εισερχόμενες ακτίνες γάμμα σε ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια. Αυτή η τεχνική μετατρέπει το φως σε ύλη, όπως περιγράφεται από την εξίσωση E=mc² του Αϊνστάιν, και θα επιτρέψει στους επιστήμονες να παρακολουθήσουν την κατεύθυνση των ακτίνων γάμμα και να μετρήσουν την ενέργειά τους.

Το τηλεσκόπιο GLAST θα υποβληθεί τώρα σε εξαντλητικές δοκιμές τριών μηνών, μια δοκιμή που θα εξασφαλίσει ότι θα επιζήσει από τις έντονες δονήσεις και το θόρυβο που θα δοκιμάσει κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης, και έτσι θα ξέρουμε ότι θα λειτουργήσει κατάλληλα στο διάστημα. Θα εκτελεσθούν, επίσης, δοκιμές για την ηλεκτρομαγνητική παρεμβολή για να εξασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες του τηλεσκοπίου δεν θα παρεμποδιστούν από το διαστημικό σκάφος.

Όταν η δοκιμή θα τελειώσει στο Ερευνητικό Εργαστήριο του Ναυτικού, το όργανο θα σταλεί στην Αριζόνα, όπου οι μηχανικοί θα ενσωματώσουν στο τηλεσκόπιο και ένα δεύτερο όργανο, το όργανο ελέγχου έκρηξης, πάνω στο διαστημικό σκάφος.

Στο μεταξύ, υπάρχουν κι άλλοι δορυφόροι σε τροχιά, όπως το Integral, το HETE-ΙΙ και το Swift, που παρατηρούν τις πηγές ακτίνων γάμμα. Ενώ το MAGIC είναι επίγειο παρατηρητήριο.