Γαλαξίες - Νήσοι του σύμπαντος - με μια απρόσμενη ανάπτυξη

Πηγή alphagalileo, 27 Ιουλίου 2006

Εάν η ζωή είναι σαν ένα κουτί με σοκολάτες - δεν ξέρει κανείς ποτέ τι ακριβώς περιέχει - το σύμπαν όμως με την πάρα πολύ μεγάλη ποικιλία των γαλαξιών του, πρέπει να είναι ένα πραγματικό κατάστημα με καραμέλες! Το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) της ESO έχει πάρει εικόνες τριών διαφορετικών γαλαξιών - "Νησιά του Σύμπαντος" όπως ονομάζονται, που ο κάθε ένας τους καταπλήσσει με τον δικό του τρόπο, και οι περίεργες μορφές τους πιστοποιούν ένα θυελλώδες παρελθόν, που μάλιστα για τον ένα γαλαξία ένα προβλέψιμο καταδικασμένο μέλλον.

Ο πρώτος γαλαξίας, που απεικονίζεται εδώ δεξιά, είναι ο NGC 908 που βρίσκεται 65 εκατομμύρια έτη φωτός προς τον αστερισμό Κήτος (Whale). Αυτός ο σπειροειδής γαλαξίας, που ανακαλύφθηκε το 1786 από τον αστρονόμο William Herschel, είναι ένας γαλαξίας από αυτούς που περνούν μια φάση έντονου σχηματισμού νέων άστρων με ένα φρενήρη ρυθμό. Μάλιστα στην εικόνα δεξιά μπορούν να φανούν στους σπειροειδείς βραχίονες σμήνη νέων και τεράστιων αστεριών.

Σε αυτόν έχουν καταγραφεί στο πρόσφατο παρελθόν δύο υπερκαινοφανείς - οι θεαματικές εκρήξεις των πολύ μεγάλων άστρων : ένας το 1994 και ο άλλος το Μάιο του 2006. Ο γαλαξίας, που είναι περίπου 75.000 φωτός μακρύς, παρουσιάζει επίσης σαφώς ανώμαλους και παχύς σπειροειδείς βραχίονες (στο αριστερό μέρος της εικόνας) να πηγαίνουν προς τα πάνω, διαμορφώνοντας ένα είδος κορδέλας. Αυτές οι ιδιότητες δείχνουν ότι ο γαλαξίας NGC 908 πιθανότατα υπέστη μια στενή σύγκρουση με έναν άλλο γαλαξία, ακόμα κι αν κανένας δεν είναι ορατός αυτή τη στιγμή.

Ο δεύτερος γαλαξίας που αναφέρεται εδώ αποτελεί μια άλλη θαυμάσια εικόνα ακόμα πιο άτολμης φύσης: δεν ανήκει στον κατάλογο NGC, όπως οι περισσότεροι γαλαξίες. Ο λιγότερο γνωστός προσδιορισμός του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO) 269-G57, αναφέρεται σε παρατηρήσεις του Νότιου Ουρανού - στη δεκαετία του '70 - κατά τη διάρκεια των οποίων βρέθηκαν με το τηλεσκόπιο της ESO Schmidt και καταχωρήθηκαν πάνω από 15.000 γαλαξίες.

Τοποθετημένος, περίπου, 155 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά προς το νότιο αστερισμό του Κενταύρου, ο γαλαξίας ESO 269-G57 είναι ένας θεαματικός σπειροειδής γαλαξίας συμμετρικής μορφής, που ανήκει σε ένα γνωστό σμήνος γαλαξιών οι οποίοι φαίνονται προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα εσωτερικό 'δαχτυλίδι', που τυλίγει αρκετά σφικτά τους σπειροειδείς βραχίονες, περιβάλλεται από δύο εξωτερικούς δακτυλίους, που εμφανίζονται με ευκρίνεια να διαχωρίζονται σε διάφορους κλάδους. Φαίνονται δε πολλά μπλε και διάχυτα αντικείμενα - τα περισσότερα είναι περιοχές σχηματισμού άστρων. Ο ESO 269-G57 επεκτείνεται στον ουρανό σχεδόν 4 λεπτά της μοίρας, που αντιστοιχεί σε 200.000 έτη φωτός. Πολλοί άλλοι εξασθενημένοι και απόμακροι γαλαξίες είναι ορατοί στο υπόβαθρο, μοιάζοντας με ένα μεγάλο στόλο διαστημοπλοίων.

Τέλος, ο τρίτος γαλαξίας ESO 27c/06 δίνει την όψη ενός βασανισμένου οργανισμού, είναι ένας ανώμαλος γαλαξίας, γνωστός ως NGC 1427A. Ο τελευταίος τοποθετημένος περίπου 60 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας, προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Καμίνου (Fornax), έχει μάκρος περίπου 20.000 έτη φωτός και παρουσιάζει μερικές ομοιότητες με το γειτονικό μας Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου. Ο NGC 1427A στην πραγματικότητα βυθίζεται στο σμήνος των γαλαξιών του σμήνους της Καμίνου με μια ταχύτητα 600 km/s, και παίρνει μια μορφή σαν το κεφάλι του βέλους. Κινείται τόσο γρήγορα, που ο γαλαξίας συμπιέζεται από το διαγαλαξιακό αέριο, και αυτή η συμπίεση γεννά πολλά νέα αστέρια.

Χρησιμοποιώντας αυτές και άλλες παρατηρήσεις με το VLT, ο αστρονόμος Iskren Georgiev από το Αστρονομικό Ινστιτούτο στη Βόννη  και οι συνάδελφοί του ήταν σε θέση να βρουν 38 υποψήφια σφαιρωτά σμήνη που είναι περίπου 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Οι επιστήμονες επίσης συμπέραναν ότι ο γαλαξίας NGC 1427A είναι περίπου 10 εκατομμύρια έτη φωτός μπροστά από τον κεντρικό κυρίαρχο ελλειπτικό γαλαξία  NGC 1399 στο σμήνος των γαλαξιών της Καμίνου. Φαίνεται σίγουρο ότι κάτω από τέτοιες περιστάσεις, το μέλλον του γαλαξία NGC 1427A φαίνεται αποθαρρυντικό, δεδομένου ότι ο γαλαξίας τελικά θα αναστατωθεί, διασκορπίζοντας το περιεχόμενό του, αέριο και άστρα, στις ενδιάμεσες περιοχές του σμήνους.

Ακριβώς δίπλα στον NGC 1427A, αλλά 25 φορές πιο πέρα, ένας πιο χαρακτηριστικός, όμορφος σπειροειδής γαλαξίας παρατηρεί μάλλον αδιάφορα το δραματικό τούτο θέαμα.