Είναι το θόριο η απάντηση στην ενεργειακή κρίση;

Πηγή: Independent, 14 Δεκεμβρίου 2006

Το θόριο θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τον πλανήτη με ενέργεια για χιλιάδες χρόνια, ενώ δεν θα υπήρχε κανένας κίνδυνος για να εκραγούν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, και τα απόβλητα του είναι σχετικά καθαρά. Είναι πραγματικά το θόριο - όπως μερικοί ισχυρίζονται - καθαρότερο, πιο πράσινο και ασφαλέστερο από το πιο σπάνιο ξαδελφάκι του, το ουράνιο; Μήπως τελικά είναι το θόριο το πυρηνικό καύσιμο του μέλλοντος;

Είναι μια άποψη που συνεχώς βρίσκεται στις συζητήσεις της επιστημονικής κοινότητας εδώ και δεκαετίες. Τελευταία όμως η άποψη για τη χρήση του θορίου σαν καύσιμο πυρηνικό υλικό επανήλθε στο προσκήνιο, εντονότερα παρά ποτέ.

Ένα πράγμα είναι σίγουρο: υπάρχουν μεγάλα αποθέματα του θορίου σε όλο τον κόσμο, και εάν η ενέργεια που αντιπροσωπεύει θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, τότε θα μπορούσε να μας χαρίσει ικανή ενέργεια για χιλιάδες χρόνια. Τότε γιατί οι κυβερνήσεις δεν επενδύουν στην τεχνολογία που απαιτείται για να κάνει πραγματικότητα αυτή τη δυνατότητα;

Την προηγούμενη χρονιά, ο καθηγητής Egil Lillestol του Ιδρύματος Φυσικής και Τεχνολογίας στο πανεπιστήμιο του Μπέργκεν, προσπάθησε να πείσει τον κόσμο ότι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες που τροφοδοτούνται με καύσιμα από θόριο θα μπορούσαν να είναι η απάντηση στα προβλήματα της παγκόσμιας ενέργειας.

Εάν δεχτούμε ότι χρειαζόμαστε εναλλακτικές λύσεις στα ορυκτά καύσιμα, που ελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα, τότε λέει ο Lillestol: "Όλοι πρέπει να κάνουμε οτιδήποτε μπορούμε για να μειώσουμε την κατανάλωση της ενέργειας και να αναπτύξουμε την ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Αυτές είναι, προς το παρόν, οι μόνες δύο πηγές που μπορούν να μας δώσουν ουσιαστικά ποσά ανανεώσιμης ενέργειας, αλλά δυστυχώς είμαστε μακριά για την πλήρη κάλυψη."

Ο Lillestol θεωρεί ότι η πυρηνική ενέργεια είναι η μόνη λύση. Αλλά η πυρηνική ενέργεια έχει μια κακή φήμη. Ο κόσμος θυμάται όλες τις καταστροφές πάρα πολύ καλά, από την πυρκαγιά στο Sellafield του 1957 έως εκείνη του Τσέρνομπιλ κατά το 1986.

Φοβόμαστε, επίσης, και την προοπτική των επικίνδυνων πυρηνικών αποβλήτων από τις ράβδους των καυσίμων, που παραμένουν θανάσιμα ραδιενεργά για πολλές χιλιάδες χρόνια. Εάν κι αυτό δεν είναι εντελώς δυσάρεστο, αφού κάποια πυρηνικά απόβλητα μπορούν επίσης να επανεπεξεργαστούν φτιάχνοντας όπλα εμπλουτισμένα με πλουτώνιο. Η επεξεργασία του πλουτώνιου για την επαναχρησιμοποίηση του ως πυρηνικό καύσιμο στους αντιδραστήρες είναι μια δύσκολη δουλειά και συνεπώς ένα μεγάλο μέρος των αποβλήτων αυτών αφήνεται για να χρησιμοποιηθούν σε όπλα, που θα μπορούσαν όμως να θέσουν σοβαρή απειλή στην παγκόσμια ασφάλεια αν ήταν να περιέλθουν σε λανθασμένα χέρια.

Αλλά σύμφωνα με μερικούς, συμπεριλαμβανομένου και του Lillestol, το θόριο - ένα αργυροειδές άσπρο μέταλλο που ανακαλύφθηκε το 1828 από το σουηδό χημικό Jons Jakob Berzelius, που το ονόμασε έτσι από τον Θόρ, το νορβηγό θεό της βροντής - θα μπορούσε να λύσει όλα αυτά τα προβλήματα. Όπως επισημαίνει ο Lillestol, το θόριο είναι "τρεις φορές αφθονότερο από το ουράνιο στο γήινο φλοιό, και παράγει 250 φορές περισσότερη ενέργεια ανά μονάδα βάρους από το ουράνιο στους σημερινούς αντιδραστήρες".

Αντίθετα από έναν αντιδραστήρα ουράνιου, ένας σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος θορίου δεν θα παρήγαγε καμιά ποσότητα πλουτώνιου. Συνεπώς, τα απόβλητα που θα παράγονται από την καύση του θορίου σε έναν αντιδραστήρα, δεν θα είχαν τόσο κίνδυνο για την ασφάλεια εάν περιέρχονται σε λάθος χέρια, και οι ράβδοι των χρησιμοποιημένων καυσίμων είναι εντυπωσιακά λιγότερο ραδιενεργές από τα συμβατικά πυρηνικά απόβλητα. Ο Δρ Paul Norman του πανεπιστημίου του τμήματος φυσικής του Μπέρμιγχαμ μιλά για "εκατοντάδες χρόνια που διατηρείται η ραδιενέργεια σε αντιδιαστολή με τις χιλιάδες χρόνια του ουρανίου".

Επιπλέον, το θόριο απαιτεί έναν αντιδραστήρα με τη βοήθεια ενός επιταχυντή (ADS), και αυτοί οι τελευταίοι έχουν σημαντικές διαφορές από τους αντιδραστήρες που χρησιμοποιούνται συνήθως για το ουράνιο. Όταν ένα άτομο ουρανίου- 235 διαχωρίζεται, απελευθερώνει ένα κύμα νετρονίων υψηλής ενέργειας που μπορούν έπειτα να συγκρουστούν με άλλα άτομα U-235, απελευθερώνοντας περισσότερα νετρόνια. Αυτή είναι η λεγόμενη αλυσιδωτή αντίδραση, η υπεύθυνη για την εκρηκτική δύναμη μιας ατομικής βόμβας, και όταν βρεθεί εκτός ελέγχου, είναι επίσης η ενέργεια που μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστρεπτική τήξη του πυρήνα ενός αντιδραστήρα.

Αλλά σε έναν αντιδραστήρα ADS, η αλυσιδωτή αντίδραση δεν μπορεί να τεθεί εκτός ελέγχου. "Η τεχνολογία για το κτίσιμο ενός τέτοιου αντιδραστήρα έγινε ώριμη πριν περίπου 10 χρόνια. Ο τελευταίος χρησιμοποιεί μια εξωτερική ακτίνα πρωτονίων σαν εναρκτήριο λάκτισμα των αντιδράσεων", λέει ο Lillestol.

Το θόριο δεν συνεχίζει έπειτα την αντίδραση από μόνο του - χρειάζεται την εξωτερική ακτίνα των πρωτονίων για να την διατηρεί. Για να σταματήσουν την αντίδραση, και να κλείσουν έναν σταθμό παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος, το μόνο που απαιτείται είναι να σταματήσουν την εξωτερική ακτίνα των πρωτονίων.

Εν τω μεταξύ πολλές χώρες σχεδιάζουν να αναβιώσουν τα προγράμματα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, τα οποία είχαν σταματήσει ή επρόκειτο να σταματήσουν. Και ο λόγος είναι ότι οι κυβερνήσεις θέλουν μια πιο ισορροπημένη πολιτική για τις πηγές της ενέργειας.

Εκτός τούτου και η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προτείνει στροφή στην πυρηνική ενέργεια. Η IEA στην ετήσια έκθεσή της για το 2006 τόνισε τον κίνδυνο έλλειψης καυσίμων έως το 2030, συνιστώντας έτσι στις κυβερνήσεις να στραφούν στην πυρηνική ενέργεια, ώστε να επιβραδύνουν τις κλιματικές αλλαγές και να ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια.

Στην έκθεση επισημαίνεται ο κίνδυνος της έλλειψης ορυκτών καυσίμων, λόγω της αύξησης της ζήτησης για ενέργεια από την Κίνα και την Ινδία. Η άποψη που υπάρχει είναι ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ πριν το 2010 σε ό,τι αφορά την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, επιβαρύνοντας περαιτέρω το παγκόσμιο κλίμα.

Η ΙΕΑ υπολογίζει ότι τα κράτη θα πρέπει να δαπανήσουν 15,7 τρισεκατομμύρια ευρώ στην παραγωγή ενέργειας, πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς οι παγκόσμιες ανάγκες σε ενέργεια θα αυξηθούν κατά 53% έως το 2030. Μάλιστα περισότερο από το 70% της αυξανόμενης ζήτησης εκτιμάται ότι θα προέλθει από την Κίνα και την Ινδία. Επίσης, γίνεται λόγος ότι μέχρι το 2030 ενδέχεται η τιμή του αργού πετρελαίου να εκτοξευθεί στα 130 δολάρια το βαρέλι, εάν δεν έχουν υλοποιηθεί οι απαραίτητες επενδύσεις στις υποδομές.

Αλλά, όπως αναφέρει η ΙΕΑ, παράλληλα η πυρηνική ενέργεια προσφέρει αξιοσημείωτα πλεονεκτήματα σε όρους καταπολέμησης του φαινομένου του θερμοκηπίου και ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας.

Όμως η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace διαφώνησε κάθετα με τα συμπεράσματα της IEA γιατί όπως ανακοίνωσε "Η πυρηνική ενέργεια στοιχίζει ως και το δεκαπλάσιο των μέτρων για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης που θα είχαν ως αποτέλεσμα τις ίδιες οικονομίες στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και δημιουργεί τεράστιες απειλές για την ασφάλεια και το περιβάλλον που θα διαρκέσουν δεκάδες χιλιάδες χρόνια".