Νάνος πλανήτης μπορεί να γίνει κομήτης

Πηγή: BBC, 17 Ιανουαρίου 2007

Ένας ασυνήθιστος νάνος πλανήτης που ανακαλύφθηκε στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα θα μπορούσε να βρίσκεται στο δρόμο για να γίνει ο φωτεινότερος κομήτης που γνωρίσαμε ποτέ.

Δεξιά: Καλλιτεχνική απεικόνιση του παράξενου αντικειμένου 2003 EL61

Ο 2003 EL61 είναι ένας μεγάλος, πυκνός βράχος στο σχήμα της μπάλας του ράγκμπι με ένα γρήγορο ρυθμό περιστροφής.

Ο καθηγητής Mike Brown έχει υπολογίσει ότι το αντικείμενο αυτό θα μπορούσε να έρθει σε στενή επαφή με τον πλανήτη Ποσειδώνα. Σε αυτή την περίπτωση, η βαρύτητα του Ποσειδώνα θα μπορούσε να το μεταφέρει στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα ως κομήτη μικρής περιόδου.

"Εάν επιστρέψετε σε δύο εκατομμύρια χρόνια, το EL61 θα μπορούσε να είναι ένας κομήτης", λέει ο Brown, από το Caltech στην Πασαντένα. "Κι όταν γίνει κομήτης, θα είναι ο φωτεινότερος που θα έχουμε δει ποτέ."

Το αντικείμενο 2003 EL61 είναι τόσο μεγάλο όσο και ο Πλούτωνας κατά μήκος της πιο μεγάλης διάστασής του. Είναι από τα μεγαλύτερα αντικείμενα ενός σμήνους παγωμένων αντικειμένων που κατοικούν σε μια περιοχή του εξωτερικού ηλιακού συστήματος, γνωστού ως ζώνη Kuiper.

Αλλά είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο: περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του κάθε τέσσερις ώρες, κι έχει μια επιμηκυμένη μορφή.

Το 2003 EL61 αποτελείται προφανώς από βράχο καλυμμένος με ένα λεπτό στρώμα πάγου σε όλη την επιφάνειά του. Άλλα αντικείμενα της ζώνης Kuiper (KBOs) περιέχουν πολύ περισσότερο πάγο.

Οι προσομοιώσεις των υπολογιστών από τον Brown δείχνουν ότι το αντικείμενο είναι σε μια πολύ ασταθή τροχιά και βρίσκεται σε πορεία στενής επαφής με τον Ποσειδώνα.

Η δύναμη της βαρύτητας του 8ου πλανήτη θα μπορούσε είτε να εκσφενδονίσει την παγωμένη βραχώδη σφαίρα στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα ως κομήτη, ή έξω στην απόμακρη περιοχή του Νέφους Oort, ή ακόμα και στο διαστρικό διάστημα.

Οι τροχιές των αντικειμένων της ζώνης Kuiper είναι συνήθως πολύ σταθερές, αλλά η περιοχή αυτή νομίζουμε ότι είναι μια δεξαμενή για κομήτες βραχείας περιόδου. Περιστασιακά, μερικά από αυτά τα αντικείμενα πρέπει να έρχονται στο εσωτερικό τμήμα του ηλιακού συστήματος για να γίνουν κομμάτια πάγου και σκόνης στην κοσμική γειτονιά μας.

Ο Mike Brown και οι συνάδελφοί του έχουν βρει ένα σενάριο να εξηγήσουν τα φυσικά χαρακτηριστικά του 2003 EL61 και τη συμπεριφορά του. Περίπου 4,5 δισεκατομμύρια έτη πριν, το αντικείμενο που έγινε αργότερα το 2003 EL61 ήταν μια σφαίρα, που αποτελείται κατά το ήμισυ από πάγο και το άλλο μισό από βράχο - όπως ο Πλούτωνας  και με σχεδόν το ίδιο μέγεθος με αυτόν.

Σε κάποια στιγμή νωρίς στην ιστορία του, πλησίασε ξυστά με ένα άλλο μεγάλο αντικείμενο της ζώνης Kuiper (KBO). Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή να κοπεί ένα μεγάλο μέρος του παγωμένου μανδύα του 2003 EL61, ο οποίος συγχωνεύτηκε για να σχηματίσει διάφορους δορυφόρους. Όπως αναμένεται, οι δορυφόροι αυτοί φαίνονται να αποτελούνται από πολύ καθαρό υδάτινο πάγο.

Η πλάγια σύγκρουση ανάγκασε, επίσης, το 2003 EL61 να περιστρέφεται γρήγορα. Αυτή η γρήγορη περιστροφή το επιμήκυνε σε μορφή της μπάλας του ράγκμπι, που βλέπουμε σήμερα. "Είναι λίγο σαν την ιστορία του Ερμή", εξήγησε ο καθηγητής Brown.

"Ο Ερμής χτυπήθηκε από ένα μεγάλο αντικείμενο νωρίς στο ηλιακό σύστημα. Του άφησε έναν μεγάλο πυρήνα σιδήρου, με λίγο βράχο στο εξωτερικό. Ενώ το αντικείμενο που εξετάζουμε είναι στο μεγαλύτερο μέρος του ένας βραχώδης πυρήνας με λίγο πάγο στο εξωτερικό."

Ο Mike Brown περιέγραψε τις λεπτομέρειες της εργασίας του κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης στην πρόσφατη συνεδρίαση της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης στο Σιάτλ.