Το Spitzer δεν βρήκε νερό σε εξωηλιακούς πλανήτες

Πηγή: Telegraph, 22 Φεβρουαρίου 2007

Οι εξωηλιακοί πλανήτες - δηλαδή οι πλανήτες που βρίσκονται πέρα από το ηλιακό μας σύστημα - μελετήθηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer , που προωθήθηκε το 2003. Και βρέθηκε ότι κανένα από τα γονικά άστρα του πλανήτη HD 209458b ή του HD 189733b δεν έχει νερό στην ατμόσφαιρά του.

Το Spitzer συνέλαβε για πρώτη φορά αρκετό φως από τους ανωτέρω πλανήτες και αποκαλύφθηκε έτσι ότι δύο πλανήτες δεν είχαν καμιά ποσότητα νερού στα πάνω σημεία της ατμόσφαιρα τους, μια ανακάλυψη που εξέπληξε τους αστρονόμους.

Ο HD 189733b (δεξιά) είναι ένα άλλα καυτός, νεφελώδης πλανήτης σαν τον δικό μας Δία, που έχει μάζα 365 φορές αυτή της Γης και ακτίνα 14 φορές μεγαλύτερη. Η πυκνότητά του είναι συγκρίσιμη με αυτήν του Κρόνου.

Οι ερευνητές παραξενεύτηκαν γιατί ήταν σίγουροι ότι θα ανίχνευαν νερό. Στη θεωρία έπρεπε να υπάρχει νερό, υπό μορφή ατμού, στις ατμόσφαιρες αυτών των πλανητών,  γιατί οι πλανήτες αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο, με λίγο οξυγόνο.

Ο HD 209458b βρίσκεται περίπου 153 έτη φωτός μακριά στον αστερισμό του Πήγασου, ενώ ο πλανήτης HD 189733b είναι περίπου 62 έτη φωτός μακριά στον αστερισμό Αλώπηξ.

Ο HD 209458b, που ονομάζεται και Όσιρις, είναι ένας "καυτός" Δίας που στρέφεται γύρω από ένα άστρο - σαν τον ήλιο μας - στον αστερισμό του Πήγασου και έχει θερμοκρασία 800^ο C, γι αυτό και λέγεται καυτός. Φαίνεται λοιπόν από τις αναλύσεις να είναι εντελώς άνυδρος, καλύπτεται όμως από νέφη, αποτελούμενα όχι από υδρατμούς αλλά από σκόνη πυριτικών αλάτων. Οι ερευνητές δεν αποκλείουν να υπάρχουν τελικά υδρατμοί στον πλανήτη, κρυμμένοι όμως κάτω από την αδιαφανή νέφωση.  Αν αυτή η πιθανότητα αποκλειστεί, οι πλανητολόγοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν τα μοντέλα τους.

Και οι δύο πλανήτες έχουν τροχιές πολύ κοντά στα γονικά αστέρια τους. Ο HD 209458b στρέφεται μια φορά κάθε 3,5 ημέρες, ενώ ο HD 189733b μια φορά κάθε 2,2 ημέρες γύρω από το άστρο του. Ο άνεμος σε αυτούς πνέει με υπερηχητικές ταχύτητες, έως και πάνω από 3.200 χλμ ανά ώρα.

Μέχρι τώρα γνωρίζουμε κοντά 210 εξωηλιακούς πλανήτες, και 14 από αυτούς η τροχιά τους έχει τέτοια κλίση που περνάνε μπροστά από τα γονικά άστρα τους καθώς τα παρατηρούμε. Έτσι σε αυτούς τους πλανήτες χρησιμοποιήθηκε το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer, που μέτρησε τη μείωση του υπέρυθρου φωτός καθώς οι πλανήτες εξαφανίζονταν πίσω από το μητρικό τους άστρο. Η ακτινοβολία που μειώθηκε οφείλεται από τους ίδιους τους πλανήτες και η φασματική της ανάλυση δίνει για πρώτη φορά μια εικόνα για τη σύστασή τους.

Πληροφοριακά, στο δικό μας ηλιακό σύστημα υπάρχουν μόνο δύο πλανήτες χωρίς νερό στην ατμόσφαιρα: ο Ερμής, που δεν διαθέτει καν ατμόσφαιρα, και η Αφροδίτη, που ανήκει όμως σε διαφορετική κατηγορία από τους αέριους γίγαντες.