Μια εντυπωσιακή στήλη καπνού από την Ιώ

Πηγή: Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, 13 Μαρτίου 2007

Το σκάφος New Horizons της NASA έκανε μια διέλευση από τον Δία στις 28 Φεβρουαρίου του 2007, και αυτό στάθηκε αφορμή να δούμε αρκετές εντυπωσιακές φωτογραφίες - ανάμεσά τους, ήταν και μια φωτογραφία από το φεγγάρι Ιώ, με τη βοήθεια της ειδικής κάμερας LORRI. Το φεγγάρι αυτό του Δία είναι το πιο ενεργό γεωλογικά σώμα του ηλιακού μας συστήματος.

Η κάμερα αυτή συνέλαβε τις ηφαιστειακές στήλες καπνού από το φεγγάρι την 1η Μαρτίου, όταν η Ιώ ήταν 2,3 εκατομμύρια χιλιόμετρα από το διαστημικό σκάφος.

Το πιο ενδιαφέρον σε αυτόν τον δορυφόρο είναι η μια στήλη καπνού από διοξείδιο του θείου ύψους 330 χλμ, που ανεβαίνει από το ηφαίστειο Tvashtar και φωτίζεται και από τον ήλιο αλλά και από το φως του Δία. Η στήλη αυτή εντοπίστηκε για πρώτη φορά από το Hubble πριν από δυο εβδομάδες και στην συνέχεια από το New Horizons.


Φωτογραφία της Ιούς από το σκάφος New Horizons της NASA. Ξεχωρίζει η στήλη του καπνού στο πάνω μέρος.

Στην συγκεκριμένη φωτογραφία, η μισή πλευρά του δορυφόρου βρίσκεται στην σκιά και το αποτέλεσμα μοιάζει με αυτό της Σελήνης. Η ηλιοφώτιστη στήλη μάλιστα φωτίζει ασθενώς την επιφάνεια κάτω από αυτή.

Εικόνα που δείχνει το μέγεθος των πιο σημαντικών δορυφόρων του Δία

Ο δορυφόρος Ιώ ανακαλύφθηκε στις 7 Ιανουαρίου του 1610 από τον Γαλιλαίο, ενώ στις 11 Ιανουαρίου παρατήρησε το Γανυμήδη.

Το φεγγάρι αυτό έχει ακτίνα 1815 km και είναι ο τέταρτος σε μέγεθος δορυφόρος του Δία, ενώ βρίσκεται σε απόσταση 421.000 km από αυτόν.

H Ιώ είναι μία από τις πιο εξωτικές τοποθεσίες στο ηλιακό σύστημα.  Είναι το πιο ηφαιστειακό γνωστό σώμα, με ροές και λίμνες από λάβα,  αλλά και γιγαντιαίες καλδέρες που καλύπτουν το θειώδες τοπίο του. Έχει τεράστια ηφαιστειακά γκέυζερ που οι θειώδεις στήλες του φτάνουν σε ύψος μέχρι και 500 χιλιόμετρα. Τα βουνά του είναι πολύ πιο ψηλά από αυτά στη Γη, ενώ μερικά έχουν ύψος 16 χιλιόμετρα.

Η τροχιά της Ιούς είναι πολύ πιο κοντά στις κορυφές των νεφών του Δία από ό,τι η Σελήνη στη Γη. Το γεγονός αυτό τοποθετεί την Ιώ μέσα σε μια έντονη ζώνη ακτινοβολίας που λούζει το δορυφόρο με ενεργητικά ηλεκτρόνια, πρωτόνια, και βαρύτερα ιόντα.

Καθώς η μαγνητόσφαιρα της Ιούς περιστρέφεται, αφαιρεί ηφαιστειακά αέρια και άλλα υλικά από την Ιώ, περίπου, 1.000 χιλιόγραμμα σε κάθε δευτερόλεπτο. Έτσι παράγεται ένα ουδέτερο νέφος ατόμων που είναι σε τροχιά γύρω από την Ιώ καθώς επίσης και έναν τεράστιο δακτύλιο - σαν ντόνατς - ιόντων που λάμπει στην υπεριώδη περιοχή. Τα βαριά ιόντα του δακτυλίου μεταναστεύουν προς το εξωτερικό μέρος, και η πίεσή τους διογκώνει τη μαγνητόσφαιρα της Ιούς περισσότερο από δύο φορές το αναμενόμενο μέγεθός της.

Μερικά από τα πιο ενεργητικά ιόντα θείου και οξυγόνου κινούνται κατά μήκος του μαγνητικού πεδίου στην ατμόσφαιρα του γίγαντα πλανήτη Δία, με συνέπεια να δημιουργούνται τα γνωστά σέλη. Η Ιώ δρα λοιπόν ως μια ηλεκτρική γεννήτρια (σαν δυναμό) καθώς κινείται μέσα στο μαγνητικό πεδίο του Δία, αναπτύσσοντας μια τάση 400.000 βολτ στη διάμετρό της και παράγοντας έτσι ένα ηλεκτρικό ρεύμα 3 εκατομμυρίων αμπέρ, το οποίο ρέει κατά μήκος του μαγνητικού πεδίου έως την ιονόσφαιρα του πλανήτη.

culannΑριστερά: Σε αυτή την εικόνα που τράβηξε ο δορυφόρος Γαλιλαίος της NASA φαίνεται ένα από τα πιο χρωματιστά ηφαιστειώδη κέντρα στην Ιώ, το Culann Patera.

Οι εικόνες που έχουν πάρει τα διαστημόπλοια από το φεγγάρι Ιώ δείχνουν γιγαντιαίους, εκρηκτικούς πίδακες ενώσεων του θείου που ξεχύνονται από το εσωτερικό της σαν λάβα, σε κόκκινο και πράσινο χρώμα. Το ύψος που φτάνουν αυτές οι στήλες φτάνουν τα εκατοντάδες χιλιόμετρα.

Ασυνήθιστες χημικές αντιδράσεις βοηθούν να παραχθεί αυτή η έγχρωμη εμφάνιση. Η λίμνη που σχηματίζεται από τη λάβα βρίσκεται σε 1650 βαθμούς Κελσίου, ενώ μακριά από τις δεξαμενές της λάβας, η θερμοκρασία βυθίζεται στους -160 C .

Έτσι, αυτή η διαφορά της θερμοκρασίας αποτελεί το μεγαλύτερο εύρος θερμοκρασίας στο ηλιακό μας σύστημα, σύμφωνα με τους αστρονόμους.

Home