Ο δορυφόρος Swift βλέπει δύο σουπερνόβες σε ένα γαλαξία

Πηγή: Goddard Space Flight Center, 26 Ιουνίου 2007

Μόλις πριν έξι εβδομάδες, έγινε μια υπερκαινοφανή έκρηξη σε δύο άστρα σε έναν σκοτεινό γαλαξία στον αστερισμό Ηρακλής. Οι αστρονόμοι ποτέ πριν δεν είχαν παρατηρήσει σχεδόν ταυτόχρονα δύο τεράστιες αστρικές εκρήξεις στον ίδιο γαλαξία και τόσο κοντά.

Ο γαλαξίας, που είναι γνωστός ως MCG + 05-43-16, είναι 380 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Μέχρι τώρα, οι αστρονόμοι δεν είχαν διακρίνει ποτέ εκεί μέσα μια υπερκαινοφανή έκρηξη. Ως γνωστόν σουπερνόβα λέμε το εξαιρετικά δραματικό τέλος ενός άστρου πολύ μεγάλης μάζας. 

Η σουπερνόβα 2007ck (αριστερά) είναι του τύπου ΙΙ, ενώ η σουπερνόβα 2007co (δεξιά) είναι ένα γεγονός τύπου Ia. Η εικόνα είναι ένας συνδυασμός κόκκινων, πράσινων, και μπλε εικόνων που λήφθηκαν στις 9 και 12 Ιουνίου από το υπεριώδη/οπτικό τηλεσκόπιο στο δορυφόρο Swift της NASA, ο οποίος σχεδιάστηκε πρώτιστα για να μελετήσει έναν άλλο τύπο αστρικής έκρηξης -- τις εκρήξεις ακτίνων γάμμα.

Και μάλιστα το γεγονός αυτό γίνεται ακόμα πιο ασυνήθιστο αν λάβουμε υπ' όψιν ότι οι δύο σουπερνόβες ανήκουν σε διαφορετικούς τύπους. Η πρώτη σουπερνόβα 2007ck είναι ένα γεγονός τύπου ΙΙ - που προκαλείται όταν ξεμένει ο πυρήνας ενός τεράστιου άστρου από πυρηνικά καύσιμα και καταρρέει βαρυτικά, παράγοντας ένα ωστικό κύμα που αναγκάζει το αστέρι να γίνεται θρύμματα. Η σουπερνόβα 2007ck παρατηρήθηκε αρχικά στις 19 Μαΐου 2007.

Αντίθετα, η δεύτερη σουπερνόβα 2007co είναι ένα γεγονός τύπου Ia, το οποίο εμφανίζεται όταν η μάζα ενός λευκού νάνου άστρου αυξάνει πάρα πολύ - κι αυτό συμβαίνει αν ανήκει σε ένα δυαδικό σύστημα και παίρνει υλικό από τον γειτονικό συνοδό του - οπότε ο λευκός νάνος ανατινάζεται σαν όπως μια γιγαντιαία θερμοπυρηνική βόμβα. Ανακαλύφθηκε μόλις στις 4 Ιουνίου 2007. Ένας λευκός νάνος είναι ο γυμνός πυρήνας ενός άστρου αφού έχει εκτινάξει τα εξωτερικά στρώματά του στο διάστημα. Είναι περίπου στο μέγεθος της γης αλλά με μάζα σαν του ήλιου μας

"Οι περισσότεροι γαλαξίες έχουν μια υπερκαινοφανή έκρηξη κάθε 25 έως 100 χρόνια, γι αυτό και είναι αξιοπρόσεκτο το γεγονός να ανακαλυφθούν σε ένα γαλαξία δύο σουπερνόβες, μέσα σε ένα διάστημα 16 ημερών", λέει ο Stefan Immler του Κέντρου Διαστημικής Πτήσης Goddard της NASA. Το 2006 ο Immler χρησιμοποίησε το δορυφόρο Swift της NASA για να απεικονίσει δύο σουπερνόβες στον ελλειπτικό γαλαξία NGC 1316, αλλά και οι δύο από αυτές τις εκρήξεις ήταν γεγονότα τύπου Ia, ενώ ανακαλύφθηκαν με διαφορά έξι μηνών.

Η ταυτόχρονη εμφάνιση δύο σουπερνοβών σε έναν γαλαξία είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο περιστατικό, αλλά είναι μια σύμπτωση μόνο και δεν υπονοεί τίποτα ασυνήθιστο για τον γαλαξία MCG + 05-43-16. Επειδή οι δύο σουπερνόβες είναι δεκάδες χιλιάδες έτη φωτός μακριά η μία από την άλλη, και επειδή το φως ταξιδεύει με μια πεπερασμένη ταχύτητα, αστρονόμοι στον ίδιο γαλαξία, ή σε έναν διαφορετικό γαλαξία, μπορούν να καταγράψουν την έκρηξη των δύο σουπερνοβών που έγινε με διαφορά χιλιάδες χρόνια μεταξύ τους.