Πίδακες από άστρο νετρονίων παρόμοιοι με των μαύρων οπών

Πηγή: Πανεπιστήμιο Wisconsin-Madison, 28 Ιουνίου 2007

Αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα άστρο νετρονίων στο νότιο αστερισμό Circinus 20.000 έτη φωτός μακριά, που έχει τη δυνατότητα να εκτοξεύει πίδακες ενέργειας και ύλης στο διάστημα σαν μια μαύρη τρύπα.

Μια από τις καταπληκτικές ιδιότητες μιας μαύρης τρύπας είναι η δυνατότητά της να τροφοδοτεί το διάστημα με μεγάλους πίδακες ενέργειας και ύλης. 

Όμως τώρα μια ομάδα αστρονόμων, με επικεφαλής τον Sebastian Heinz του πανεπιστημίου Wisconsin-Mantjson, έχει βρει στοιχεία για πρώτη φορά με τη βοήθεια του διαστημικού παρατηρητηρίου ακτίνων-X Chandra της NASA, ότι και τα αστέρια νετρονίων - οι πολύ πυκνοί πυρήνες των άστρων που έχουν καταρρεύσει - παράγουν πίδακες που, σχετικά μιλώντας, συναγωνίζονται εκείνες που παράγονται από τις μαύρες τρύπες.

Η καλλιτεχνική αυτή εικόνα απεικονίζει ένα πίδακα σχετικιστικών σωματιδίων που εκτινάσσονται από το Circinus Χ-1, ένα δυαδικό σύστημα όπου ένα αστέρι νετρονίων είναι σε τροχιά μαζί με ένα άλλο αστέρι, που έχει μάζα αρκετές φορές αυτής του ήλιου. Το άστρο νετρονίων απεικονίζεται ως μια σφαίρα στο κέντρο του δίσκου. Ο πίδακας βοηθά τους αστρονόμους να καταλάβουν καλύτερα το πώς τα αστέρια νετρονίων, κι όχι μόνο οι μαύρες τρύπες, μπορούν να παραγάγουν αυτές τις ισχυρές ακτίνες σωματιδίων και ενέργειας.

Επειδή οι πίδακες βοηθούν τους αστροφυσικούς να καταλάβουν καλύτερα τα πιο ακραία αντικείμενα στη φύση, όπως είναι οι μαύρες τρύπες, αλλά και τα περιβάλλοντά τους, η νέα ανακάλυψη μπορεί να τους βοηθήσει να καταλάβουν καλύτερα τη φύση και των μαύρων οπών και τα άστρα νετρονίων.

Το άστρο νετρονίων απορροφά υλικό από το συνοδό του άστρο και το βάζει σε έναν περιστρεφόμενο δίσκο, ενώ κινείται σπειροειδώς αργά αργά προς το άστρο νετρονίων. Έτσι, πέφτει συνεχώς στην επιφάνειά του και συγχρόνως τροφοδοτεί τους πίδακες με πλάσμα που ακτινοβολούν ενέργεια και ύλη το διάστημα με, σχεδόν, την ταχύτητα του φωτός.

Ο πίδακας που παρατηρήθηκε από τη διεθνή ομάδα των αστρονόμων έχει μήκος περίπου 3 έτη φωτός, αλλά προέρχεται από ένα αντικείμενο που έχει ακτίνα μόνο 10 χιλιομέτρων. Οι πίδακες από τις πολύ μεγάλες μαύρες τρύπες, αφ' ετέρου, μπορούν να επεκταθούν στο διάστημα αρκετά εκατομμύρια έτη φωτός.

Εντούτοις, αν σκεφτούμε την κλίμακα του αντικειμένου που παράγει τον πίδακα, το Circinus Χ-1 είναι "πολύ εντυπωσιακό. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους πίδακες  σε σχέση με το μέγεθος του αντικειμένου που το παράγει".

Μερικές μαύρες τρύπες έχουν μια "εργόσφαιρα", που είναι παρόμοια με συστρεμμένες χοάνες που απορροφούν οτιδήποτε προς το κέντρο, αναγκάζοντας έτσι την ύλη σε μια ολοένα και πιο γρήγορη περιστροφή. "Αυτή η συστροφή του χωροχρόνου που εμφανίζεται γύρω από μια περιστρεφόμενη μαύρη τρύπα, νομίζουν οι επιστήμονες ότι είναι υπεύθυνη για τους πίδακες στις μαύρες τρύπες", εξηγεί ο Heinz.

"Οι άνθρωποι έχουν αναγνωρίσει ότι οι μαύρες τρύπες και οι πίδακες από τις μαύρες τρύπες είναι σημαντικοί για την ενεργοποίηση του Κόσμου. Μεταφέρουν τεράστια ποσά ενέργειας σε κινητική μορφή, και η απελευθέρωση αυτής της ενέργειας είναι πολύ σημαντική για τη διαμόρφωση μεγάλων δομών στο σύμπαν".