Νέα θεωρία για τα μυστήρια φαινόμενα πάνω στο φεγγάρι

Πηγή: Πανεπιστήμιο Κολούμπια, 10 Ιουλίου 2007

Ο καθηγητής της αστρονομίας του Κολούμπια Arlin Crotts νομίζει ότι έχει λύσει ένα μυστήριο 400 ετών: την προέλευση των παράξενων οπτικών λάμψεων που αναφέρονται συχνά ότι εμφανίζονται στην επιφάνεια του φεγγαριού.

Τα παροδικά σεληνιακά φαινόμενα (TLP), που είναι αυτά όπου η σεληνιακή επιφάνεια αλλάζει σε φωτεινότητα, σε αδιαφάνεια ή σε χρώμα, έχουν φωτογραφιστεί και έχουν παρατηρηθεί από χιλιάδες αστρονόμους κατά τη διάρκεια αιώνων. Έχουν δε συζητηθεί πολύ έντονα και οι εξηγήσεις γιατί εμφανίζονται, αλλά ακόμη και για το αν είναι αληθινά αυτά τα σεληνιακά φαινόμενα. Τα TLP καλύπτουν ένα διάστημα μερικών χιλιομέτρων και διαρκούν αρκετά λεπτά.

Ο Crotts έχει αποκαλύψει μια ισχυρή στατιστική σχέση μεταξύ των TLP και των εκροών ορισμένων αερίων από τη σεληνιακή επιφάνεια. Το φαινόμενο των εκροών εμφανίζεται όταν απελευθερώνονται αέρια που είναι παγιδευμένα κάτω από ένα φεγγάρι ή έναν πλανήτη και, εάν μόνο σύντομα, γίνονται μέρος της ατμόσφαιρας του αστρονομικού αντικειμένου. Ένα βασικό συστατικό αυτού του αερίου είναι το ραδόνιο.

"Ο κόσμος εδώ και πολλά χρόνια έχουν αποδώσει τα φαινόμενα TLP σε όλα τα είδη των φαινομένων: από την αναταραχή στη γήινη ατμόσφαιρα, σε οπτικά φυσιολογικά αποτελέσματα, την διαστρέβλωση του φωτός από την ατμόσφαιρα (όπως στο πρίσμα), και ακόμη και σε ψυχολογικά αποτελέσματα όπως την υστερία ή σε καλλιεργημένη εντύπωση", λέει ο Crotts, "αλλά τα TLP συσχετίζονται έντονα με το αέριο ραδονίου που διαρρέει από το φεγγάρι. Όμως, κανένα συνδεδεμένο φαινόμενο δεν μπορεί να επινοήσει αυτό το συσχετισμό".

Για να φθάσει στη θεωρία του, ο Crotts συσχέτισε τα TLP με τις γνωστές εκρήξεις αερίου από τη σεληνιακή επιφάνεια, όπως φαίνονται από διάφορο διαστημικά σκάφη, ιδιαίτερα τον Απόλλων 15 της NASA του 1971 και τον ρομποτικό Lunar Prospector το 1998. Αυτό που ανακάλυψε ήταν μια αξιοπρόσεκτη ομοιότητα των περιοχών όπου έβγαινε το αέριο, που καταγράφηκαν από το διαστημικό σκάφος πάνω από το φεγγάρι, και τις περιοχές των Παροδικών Φαινομένων TLP.

Με στατιστικές μάλιστα δοκιμές ο Crotts ενίσχυσε το συμπέρασμα του.

Ενώ η ακριβής σύνθεση αυτού του αερίου είναι κατά ένα μεγάλο μέρος άγνωστη, εξηγεί ο αστρονόμος Crotts, οι προηγούμενες μετρήσεις δείχνουν ότι μπορεί να περιέχει ουσίες ευεργετικές για τις μελλοντικές εξερευνήσεις του φεγγαριού, ειδικά νερό.

Οι μελέτες των σεληνιακών βράχων εμφανίζουν ότι το φεγγάρι είχε αρχικά μια λειωμένη επιφάνεια. Όταν άρχισε να ψύχεται αυτός ο ωκεανός του μάγματος, συνεχίστηκε έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα για περίπου 900 εκατομμύρια χρόνια. Μια ηφαιστειακή έκρηξη εκείνης της εποχής εμφανίζεται εδώ.

Μέχρι τώρα, λέει ο Crotts, δύο παράγοντες είχαν λειτουργήσει αποτρεπτικά στους ερευνητές να λύσουν το μυστήριο των TLP. Ιστορικά, η εξαγωγή αερίων από την επιφάνεια έχει συζητηθεί συχνά από τους επιστήμονες, αλλά πολλοί έχουν θεωρήσει ότι το φεγγάρι είναι ηφαιστειακώς νεκρό, παρά τους σεληνιακούς σεισμούς και τις εκροές αερίων, όπως είναι το αργό, που έχουν προέλευση τη σεληνιακή επιφάνεια.

Ένας άλλος αποτρεπτικός παράγοντας να λύσουν το μυστήριο οι ερευνητές είναι ο αποθαρρυντικός όγκος των οπτικών στοιχείων που συνδέονται με τα TLP.

Το φεγγάρι σήμερα. Αυτή η απογευματινή σκηνή απεικονίζει το φεγγάρι όπως θεωρείται ότι ήταν πριν περίπου 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Η ηφαιστειογενής περίοδος έχει τελειώσει. Οι συγκρούσεις με μετεωρίτες είναι σπάνιοι. Το ήρεμο τοπίο αναμένει την επιστροφή των ανθρώπινων εξερευνητών.

Μαζί με τους συνεργάτες του ο Crotts έφτιαξε πρόσφατα μια ρομποτική κάμερα στην περιοχή Cerro Tololo στο διαμερικανικό παρατηρητήριο στη Βόρεια Χιλή. Θα ανιχνεύει αυτόματα το φεγγάρι για φαινόμενα TLP, ανά λίγα δευτερόλεπτα και θα παραγάγει έναν αμερόληπτο χάρτη της κατανομής, χωρίς ενδεχομένως λάθος αναγνωρίσεις λόγω του ανθρώπινου λάθους, του φτωχού εξοπλισμού, ή των εσφαλμένα καταγραμμένων παρατηρήσεων, που έχουν γίνει μέχρι τώρα.

Οι επιστήμονες προγραμματίζουν ακόμη περισσότερες όργανα ελέγχου και ελπίζουν να έχουν πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια στις θέσεις των διαρροών του αερίου στο φεγγάρι.

Ο Crotts λέει ότι οι βελτιωμένοι χάρτες των φαινομένων TLP δείχνουν ήδη τα μυστήρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα στη σεληνιακή επιφάνεια, και προετοιμάζει αυτήν την περίοδο ένα ξεχωριστό άρθρο σχετικά με αυτό το θέμα.