Επιστήμονες αναθεωρούν τις αποστάσεις των άστρων

Πηγή: BBC, 28 Σεπτεμβρίου 2007

Ο Floor van Leeuwen, αστρονόμος του Καίμπριτζ, πέρασε τα προηγούμενα 10 χρόνια για να ελέγξει και να υπολογίσει εκ νέου τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το δορυφόρο Ίππαρχο (Hipparcos). Έτσι, δημιούργησε τον πιο ακριβή κατάλογο των αποστάσεων για πάνω από 100.000 αστέρια.

Αριστερά: Ο δορυφόρος Ίππαρχος της ESA που εκτοξεύτηκε το 1989 και σταμάτησε τη λειτουργία του το 1993. Σκοπός του ήταν να μετρήσει αφενός τις αποστάσεις 120.000 άστρων και αφετέρου τις φωτομετρικές ιδιότητες 400.000 άστρων.

  Ο van Leeuwen συνέλεξε τις πληροφορίες στη δεκαετία του '90, αλλά κατάλαβε ότι στα αποτελέσματα υπήρχαν προφανή λάθη. Το λάθος οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο δούλευε ο δορυφόρος Ίππαρχος, αλλά όπως λέει τώρα έχει διορθώσει τις αποστάσεις των άστρων.

Ο κατάλογος του δορυφόρου Ίππαρχος θα επιτρέψει στους αστρονόμους να εξετάσουν καλύτερα τις ιδιότητες των άστρων και γαλαξιών, γιατί οι φυσικές ιδιότητες των άστρων βγαίνουν με τη σύγκριση της φωτεινότητα με την απόστασή τους από τη Γη. Χωρίς μια ακριβή απόσταση, δεν μπορούμε να μάθουμε την αληθινή φωτεινότητα ή το μέγεθος του άστρου.

Ομοίως, η απλή τριγωνομετρική παράλλαξη - η μέθοδος που χρησιμοποιείται από τον Ίππαρχο για να μετρήσει με μεγάλη ακρίβεια τις αποστάσεις αντικειμένων σχετικά κοντά σε μας, είναι ένα πρώτο βήμα για βρούμε τις αποστάσεις στα πολύ μακρινά αντικείμενα.

Η απόσταση που βρήκε ο δορυφόρος Ίππαρχος για τις Πλειάδες ήταν πιο μικρή κατά 10% από όσο πρέπει να είναι στην πραγματικότητα, μετρημένη με άλλες ακριβείς μεθόδους

Οι πρώτοι κατάλογοι του Ίππαρχου δημοσιεύθηκαν το 1997, αλλά προκάλεσαν συζήτηση τον χώρο των αστρονόμων επειδή μερικές από αυτές τις αποστάσεις εμφανίστηκαν να είναι πιο μικρές από τις αποστάσεις που λήφθηκαν από τις επίγειες παρατηρήσεις.

Ο Δρ van Leeuwen προσδιόρισε ένα συστηματικό λάθος στις μετρήσεις, που ήταν το αποτέλεσμα των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας που μετρούσε ο Ίππαρχος καθώς γύριζε γύρω από τη Γη. Αυτό έκανε το διαστημικό σκάφος να στραφεί ελαφρώς και να διαστρέψει μερικά από τα στοιχεία του.

Τελικά, τα αστρονομικά στοιχείο του Ίππαρχου είχαν αλλάξει την αντίληψη μας για το σύμπαν. Η κλίμακα της απόστασής του βρήκε τον Κόσμο να είναι μεγαλύτερος και νεώτερος από όσο νομίζουν ορισμένοι.

Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία θα προωθήσει το διαστημικό σκάφος της Γαία (Gaia) στις αρχές της επόμενης δεκαετίας. Ο τελευταίος θα συντάξει έναν κατάλογο με πολλά περισσότερα άστρα και σε ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις.