Κοσμολόγοι εντόπισαν τη μεγαλύτερη μέχρι τώρα δομή σκοτεινής ύλης

Πηγή: AFP, 21 Φεβρουαρίου 2008

Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε στο βαθύ διάστημα τη μεγαλύτερη μέχρι τώρα γνωστή δομή σκοτεινής ύλης, ένα μυστηριώδες, αινιγματικό, αόρατο υλικό που αποτελεί το κύριο συστατικό του Σύμπαντος. Αυτοί ανακάλυψαν ένα ιστό αυτής της αόρατης ύλης που απλώνεται σε μήκος 270 εκατομμυρίων ετών φωτός ή 2.700 φορές το μέγεθος του δικού μας Γαλαξία. Και ο δικός μας Γαλαξίας δεν είναι μικρός, περιέχει τουλάχιστον 200 δισεκατομμύρια άστρα.

Αριστερά: Αυτή η εικόνα είναι της NASA του 2007 και δείχνει δακτυλίους σκοτεινής ύλης στο κέντρο ενός γαλαξία. Η δομή που ανακαλύφθηκε είναι η μεγαλύτερη μέχρι τώρα.

Το 1/5 όλου του Κόσμου μας πιστεύεται ότι αποτελείται από σκοτεινή ύλη, που απλώνεται σε μυστηριώδη νηματοειδείς σχηματισμούς, φύλλα και σμήνη. Όμως με την παρούσα τεχνολογία δεν είναι δυνατόν να την παρατηρήσουμε άμεσα. Η παρουσία της εντοπίζεται έμμεσα, μέσω της βαρυτικής επίδρασης που έχει στην κανονική ύλη.  Και βρέθηκε ότι είναι πέντε φορές περισσότερη από την κανονική βαρυονική ύλη.

Έτσι, οι επιστήμονες άρχισαν να υποψιάζονται τη δεκαετία του 1940 ότι η βαρύτητα που ασκεί η ορατή μάζα του σύμπαντος είναι υπερβολικά μικρή για να μπορεί να εξηγήσει τις κινήσεις των απόμακρων γαλαξιών. Η θεωρητική μάζα που φαινόταν να λείπει έπρεπε λογικά να υπάρχει με άλλη μορφή, κι ονομάστηκε σκοτεινή ύλη, επειδή δεν εκπέμπει καθόλου φως ή άλλους είδους ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ώστε να γίνει ορατή.

Τώρα, παρατηρήσεις με τηλεσκόπιο που διατηρούν στη Χαβάη η Γαλλία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς μια ομάδα 19 ερευνητών χαρτογράφησε τη μεγαλύτερη δομή σκοτεινής ύλης που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα.

Το αόρατο υλικό καταλαμβάνει έκταση μήκους 270 εκατομμυρίων ετών φωτός, περισσότερο από 2.700 φορές τη διάμετρο του Γαλαξία μας. Πιστεύεται και ότι ο Γαλαξίας μας 'κολυμπά' μέσα σε ένα αόρατο δίκτυ σκοτεινής ύλης.

Η νέα γιγάντια δομή σκοτεινής ύλης εντοπίστηκε με την τεχνική του ασθενούς βαρυτικού εστιασμού, ένα φαινόμενο που προέβλεψε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν: η βαρύτητα της σκοτεινής ύλης εκτρέπει από την πορεία του το φως μακρινών άστρων και μεγεθύνει ή παραμορφώνει την εικόνα τους που φτάνει μέχρι τη Γη.

Πώς οι επιστήμονες 'βλέπουν' τη σκοτεινή ύλη: Σε αυτό το μοντέλο του βαρυτικού εστιασμού, η σκοτεινή ύλη αναγκάζει τα τηλεσκόπια πάνω στη Γη να βλέπουν ένα διπλό είδωλο του απόμακρου γαλαξία.

Η έρευνα, που δημοσιεύεται στην αμερικανική επιθεώρηση Astronomy and Astrophysics, φαίνεται να επιβεβαιώνει τόσο τις δυνατότητες των βαρυτικών φακών όσο και τις θεωρίες για την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης.

"Το μέγεθος της δομής που μετρήσαμε αντιστοιχεί στα όρια των σημερινών δυνατοτήτων παρατήρησης", λέει ο Martin Kilbinger του Ινστιτούτου Αστροφυσικής στο Παρίσι.

"Στην πραγματικότητα, οι δομές αυτές είναι πιθανότατα ακόμα μεγαλύτερες".