Η μεγάλη ερώτηση: Είναι εφικτό το ταξίδι στον χρόνο και υπάρχει καμιά πιθανότητα να πραγματοποιηθεί ποτέ;

Πηγή: The Independent, Φεβρουάριος 2008

Γιατί το ρωτάμε αυτό τώρα; Γιατί δύο ρώσοι μαθηματικοί πρότειναν ότι στο γιγάντιο επιταχυντή που πρόκειται να ξεκινήσει τη λειτουργία του στις αρχές του καλοκαιριού στο CERN, θα μπορούσε να δημιουργήσει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες είναι δυνατό να ταξιδέψει κάποιος προς το παρελθόν ή προς το μέλλον. Στην ουσία, η Irina Aref'eva και ο Igor Volovich θεωρούν ότι ο Μεγάλος Επιταχυντής Συγκρουόμενων Δεσμών, μπορεί να δημιουργήσει μικροσκοπικές σκουληκότρυπες στο διάστημα, που θα μπορούσε να επιτρέψει κάποια μορφή περιορισμένου ταξιδιού στον χρόνο.

Εάν είναι αληθινό, τότε θα ήταν η πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που θα έχει δημιουργηθεί μια μηχανή του χρόνου. Πάντως εάν το ταξίδι πίσω στον χρόνο είναι δυνατό, πρέπει θεωρητικά να είναι δυνατό να ταξιδέψει κάποιος πίσω στο σημείο που δημιουργήθηκε η πρώτη μηχανή και έτσι αυτό θα σήμαινε ότι θα ήταν σε θέση να μας επισκεφτούν χρονικοί ταξιδιώτες από το μέλλον. Ένα άρθρο στο New Scientist προτείνει ότι αυτή τη χρονιά  - το 2008 - θα μπορούσε να γίνει "έτος μηδέν" για το ταξίδι στον χρόνο.

Είναι αλήθεια μια σοβαρή πρόταση;

Το άρθρο στο New Scientist επισημαίνει ότι υπάρχουν πολλά πρακτικά προβλήματα και θεωρητικά παράδοξα στο χρονικό ταξίδι. "Εντούτοις, παραμένει μια μικρή πιθανότητα να δούμε επισκέπτες από το μέλλον στο επόμενο έτος," λέει το περιοδικό μάλλον προβοκατόρικα.

Πρέπει να ειπωθεί ότι λίγοι επιστήμονες δέχονται την ιδέα ότι ο Μεγάλος Επιταχυντής Συγκρουόμενων Δεσμών (LHC) θα δημιουργήσει τις συνθήκες τις απαραίτητες για το ταξίδι στον χρόνο. Ο LHC έχει ως σκοπό να εξετάσει τις μυστήριες δυνάμεις που υπάρχουν στο υποατομικό επίπεδο, και σαν τέτοιο θα απαντήσει σε πολλές σημαντικές ερωτήσεις, όπως για την αληθινή φύση της βαρύτητας. Δεν σχεδιάζεται ως μηχανή του χρόνου.

Εν πάση περιπτώσει, εάν ο LHC θα γίνει μια μηχανή του χρόνου τυχαία, η συσκευή θα υπήρχε μόνο σε υποατομικό επίπεδο, κι έτσι δεν θα μιλάμε για μια μηχανή όπως η Tardis του Dr Who, που είναι σε θέση να φέρει τους ανθρώπους προς τα εμπρός και προς τα πίσω από το μέλλον.

Η καμπύλωση του χωροχρόνου μπορεί να δημιουργήσει μια σκουληκότρυπα που θα συνδέει ένα τμήμα του χωροχρόνου με ένα άλλο, επιτρέποντας έτσι να πάμε μπροστά στο μέλλον ή πίσω στο παρελθόν

Τι λένε οι ειδικοί για την ιδέα του χρονικού ταξιδιού;

Η θεωρητική δυνατότητα συζητείται ευρέως, αλλά ο καθένας συμφωνεί ότι τα πρακτικά προβλήματα είναι τόσο τεράστια που, κατά πάσα πιθανότητα, δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί. Ο Brian Cox, ένας ερευνητής στο CERN από το πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, επισημαίνει ότι ακόμα κι αν οι νόμοι της φυσικής δεν απαγορεύουν το χρονικό ταξίδι, αυτό δεν σημαίνει ότι πρόκειται να συμβεί, βεβαίως από την άποψη να ταξιδέψει κάποιος πίσω στον χρόνο.

"Λέγοντας ότι οι νόμοι της φυσικής όπως τους ξέρουμε επιτρέπουν το ταξίδι στο παρελθόν σημαίνει ότι είναι δυνατό, αλλά μη πιθανό.

"Το χρονικό ταξίδι στο μέλλον είναι απολύτως δυνατό, στην πραγματικότητα ο χρόνος περνά με ένα διαφορετικό ρυθμό από αυτόν που νιώθουμε στο έδαφος, και αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη για τη λειτουργία των δορυφορικών συστημάτων της ναυσιπλοΐας. Αλλά το ταξίδι στο παρελθόν, αν και επιτρέπεται τεχνικά στη θεωρία του Αϊνστάιν, σύμφωνα με τη γνώμη των περισσότερων φυσικών θα πρέπει να αποκλειστεί όταν, και εάν, κατανοήσουμε καλύτερα τους θεμελιώδους νόμους της φυσικής - και αυτό θα γίνει στο LHC."

Γιατί η δυνατότητα του ταξιδιού στον χρόνο εξετάζεται ακόμη;

Προέρχεται από τη γενική θεωρία της σχετικότητας που επινοήθηκε από τον Αλβέρτο Αϊνστάιν το 1905. Είναι η καλύτερη θεωρία που έχουμε μέχρι τώρα για τη φύση του χώρου και του χρόνου και ο Αϊνστάιν ήταν που διατύπωσε αρχικά τις μαθηματικές εξισώσεις που αφορούσαν και το χρόνο και το χώρο υπό μορφή οντότητας,  του λεγόμενου χωροχρόνου. Εκείνες οι εξισώσεις και η ίδια η θεωρία δεν απαγορεύουν την ιδέα του ταξιδιού στον χρόνο, αν και έχουν υπάρξει πολλές προσπάθειες από τον Einstein να αποδειχθεί ότι είναι αδύνατο κάποιος να ταξιδέψει πίσω στον χρόνο.

Υπάρχει τίποτα που μπορεί να υποστηρίξει τη θεωρία;

Πολλοί συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας επηρεάστηκαν από τον H.G. Wells, το βιβλίο του οποίου The Time Machine δημοσιεύθηκε το 1895 - 10 χρόνια πριν από τη γενική θεωρία της σχετικότητας. Είναι ενδιαφέρον, ότι η θεωρία αυτή ήταν μια άλλη προσπάθεια της επιστημονικής φαντασίας, που αναβίωσε το μοντέρνο ενδιαφέρον για το ταξίδι στον χρόνο.

Όταν ο Carl Sagan, ο αμερικανός αστρονόμος, έγραφε τη νουβέλα του Contact το 1986, θέλησε με έναν αληθοφανή τρόπο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα να ταξιδέψει γρηγορότερα από την ταχύτητα του φωτός - κάτι που θα παρέβαινε έναν θεμελιώδη κανόνα της φυσικής. Κι επειδή χρειαζόταν οι χαρακτήρες του έργου του να ταξιδέψουν στο απέραντο διάστημα, ζήτησε από το φίλο του κοσμολόγο Kip Thorne να του βρει έναν πιθανό τρόπο να το κάνει, χωρίς όμως να ταξιδέψει γρηγορότερα από το φως και παραβιάσει τους νόμους της φυσικής.

Λεπτομέρεια μιας σκουληκότρυπας

Ο Thorne του πρότεινε ότι αν χειριζόταν κατάλληλα τις μαύρες τρύπες μπορούσε να δημιουργηθεί μία "σκουληκότρυπα" μέσω του χωροχρόνου που θα επέτρεπε σε κάποιον να ταξιδέψει από το ένα μέρος του Κόσμου στο άλλο σε μια στιγμή. Αργότερα συνειδητοποίησε ότι αυτό θα μπορούσε, επίσης, θεωρητικά να χρησιμοποιηθεί για να ταξιδέψει κάποιος πίσω στον χρόνο. Ήταν μόνο μια θεωρία φυσικά, και κανένας δεν έχει λύσει τα πρακτικά προβλήματα των μαύρων οπών και της σκουληκότρυπας, αλλά η ιδέα φαινόταν να είναι υγιής. Γέννησε το έντονο ενδιαφέρον για τις σκουληκότρυπες και το χρονικό ταξίδι, γι αυτό και ήρθε η πιο πρόσφατη ιδέα από τους δύο ρώσους μαθηματικούς.

Εκτός από την πρακτική πλευρά, τι μπορεί να σταματήσει το χρονικό ταξίδι;

Το μεγαλύτερο θεωρητικό πρόβλημα είναι γνωστό ως παράδοξο του χρόνου του ταξιδιού. Εάν κάποιος ταξιδεύει πίσω στον χρόνο και κάνει κάτι για να αποτρέψει την παρουσία του (πχ σκοτώνοντας τον παππού του οπότε δεν θα γεννιόταν ούτε ο πατέρας του ούτε αυτός ο ίδιος ποτέ), τότε πώς μπορεί  να γίνει το ταξίδι στον χρόνο; 

Οι κοσμολόγοι, διάσημοι για την επινοητική ευστροφία τους, έχουν βρει έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτό το παράδοξο. Έχουν προτείνει ότι δεν υπάρχει ένας κόσμος αλλά πολλοί - τόσο πολλοί που κάθε πιθανή έκβαση οποιουδήποτε γεγονότος πραγματοποιείται στην πράξη. Σε αυτό το πολλαπλό σύμπαν, ή το μοντέλο του "πολυσύμπαντος", μια γυναίκα που πάει πίσω στον χρόνο για να δολοφονήσει τη γιαγιά της μπορεί να ξεφύγει από αυτό το πρόβλημα, επειδή στο σύμπαν της επόμενης πόρτας η γιαγιά ζει για να έχει κόρη που θα γίνει η μητέρα της δολοφόνου.

Και πού αυτό ταιριάζει με τη Γενεύη;

Ο συγγραφέας και φυσικός John Gribbin, που εξηγεί αυτά τα πράγματα καλύτερα από τους περισσότερους, αναφέρεται σε ένα ρητό στη φυσική: τίποτα που δεν απαγορεύεται είναι υποχρεωτικό. "Έτσι αυτοί αναμένουν να πραγματοποιηθούν οι μηχανές του χρόνου. Το απροσδόκητο εμπόδιο είναι ότι το είδος της τυχαίας "χρονικής σήραγγας" που θα μπορούσε να παραχθεί στο LHC στη Γενεύη, θα ήταν μια μικροσκοπική σκουληκότρυπα πολύ μικρότερη από ένα άτομο, κι έτσι τίποτα δεν θα ήταν σε θέση να περάσει μέσα από αυτήν. Έτσι δεν θα υπάρχουν επισκέπτες από το μέλλον που να εμφανιστούν στη Γενεύη ακόμα. Βέβαια δεν είναι απολύτως τρελό."

Όχι απολύτως τρελό, απλώς λίγο τρελό.

Έτσι, μια ημέρα θα είμαστε σε θέση να ταξιδέψουμε στο μέλλον;

Ναι...

* Δεν υπάρχει τίποτα στους νόμους της φυσικής που να το απαγορεύουν, και τα γεγονότα στη Γενεύη δείχνουν τον τρόπο και θα μπορούσαν να γίνουν το πρώτο βήμα
* Στη φυσική λέμε ότι εάν τίποτα δεν είναι απαγορευμένο, μπορεί να συμβεί σε κάποιο σημείο
* Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να λύσουμε πώς να χειριστούμε τις μαύρες τρύπες και τις σκουληκότρυπες, και προχωράμε
 

Όχι ...
 

* Τα πρακτικά προβλήματα με το ταξίδι στον χρόνο είναι τεράστια για να λυθούν, και ακόμα κι αν θα μπορούσατε, ποιοί θα το ήθελαν;
* Αν ταξιδεύατε πίσω στο παρελθόν και σκοτώνατε έναν από τους παππούδες και τις γιαγιάδες σας τυχαία. Μετά πού θα ήσαστε;
* Εάν το ταξίδι στο χρόνο είναι δυνατό, γιατί ακόμα περιμένουμε να υποδεχτούμε τους πρώτους επισκέπτες μας από το μέλλον;