Το μυστήριο της σταθερής θερμοκρασίας των ωκεανών κατά τα τελευταία χρόνια

Πηγή: National Public Radio, 19 Μαρτίου 2008

Περίπου 3.000 επιστημονικά όργανα που πλέουν στον ωκεανό έχουν στείλει στους επιστήμονες ένα αινιγματικό μήνυμα. Οι μετρήσεις τους δείχνουν ότι οι ωκεανοί δεν έχουν ζεσταθεί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 4 έως 5 χρόνων. Αυτό ίσως θα μπορούσε να σημαίνει ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας - λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου - έχει κάνει μία παύση, ένα διάλειμμα. Ή θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι επιστήμονες δεν καταλαβαίνουν αρκετά τι τους λένε τα όργανα τους.

Οι ωκεανοί κρατούν πολύ περισσότερη θερμότητα από όσο μπορεί η ατμόσφαιρα

Αυτό είναι αινιγματικό εν μέρει επειδή εδώ στην επιφάνεια της Γης, οι χρονιές από το 2003 είναι από τις πιο θερμές που έχουν καταγραφεί. Αλλά ο Josh Willis στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA λέει ότι οι ωκεανοί παίζουν κύριο ρόλο στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας.

Έτσι ο Willis έχει μελετήσει τον ωκεανό με έναν στόλο ρομποτικών οργάνων, που λέγεται σύστημα Argo. Οι σημαντήρες αυτοί μπορούν να βουτήξουν σε βάθος 900 μέτρων και να μετρήσουν την θερμοκρασία του ωκεανού. Δεδομένου ότι το σύστημα τοποθετήθηκε πλήρως το 2003, δεν έχει καταγράψει καμία θέρμανση των παγκόσμιων ωκεανών.

"Έχει παρουσιαστεί μια πολύ μικρή ψύξη, αλλά όχι τίποτα σημαντικό," αναφέρει ο Willis. Έτσι η συγκέντρωση της θερμότητας στη Γη μπορεί να είναι σε μια σύντομη παύση. "Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας δεν σημαίνει ότι κάθε χρόνος θα είναι θερμότερος από τον προηγούμενο. Και μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι είμαστε σε μια περίοδο λιγότερο γρήγορης θέρμανσης."

Τα τελευταία χρόνια, η θερμότητα έχει πραγματικά μετακινηθεί από τον ωκεανό προς στον αέρα. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό ενός καιρικού φαινομένου γνωστού ως El Nino. Έτσι είναι όντως δυνατό ο αέρας να έχει ζεσταθεί αλλά όχι ο ωκεανός. Αλλά είναι, επίσης, δυνατό να συμβαίνει κάτι πιο μυστήριο.

Αυτός γίνεται σαφές όταν βλέπουμε τι συμβαίνει στη στάθμη της θάλασσας. Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει όταν οι ωκεανοί θερμαίνονται, επειδή διαστέλλεται το πιο ζεστό νερό. Το γεγονός αυτό φταίει για περίπου τη μισή άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Έτσι με τους ωκεανούς να μην θερμαίνονται, θα περιμέναμε να δούμε η στάθμη της θάλασσας να αυξάνεται λιγότερο. Όμως Αντίθετα, βλέπουμε η στάθμη της θάλασσας να έχει ανέβει κατά 1,3 εκατοστά τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια. Και είναι πολλά.

Ο Willis λέει ότι κάποιο από αυτό το νερό προέρχεται προφανώς από μια πρόσφατη αύξηση στο ρυθμό τήξης των παγετώνων στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική.

"Αλλά στην πραγματικότητα υπάρχει ένα μυστήριο. Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε όλη την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, που έχουμε δει κατά τα τελευταία 3 έως 4 χρόνια, "λέει.

Μια πιθανότητα είναι ότι η θάλασσα, στην πραγματικότητα, έχει θερμανθεί και έχει διασταλεί - και οι επιστήμονες παρερμηνεύουν κάπως τα στοιχεία από τους σημαντήρες που καταδύθηκαν στους ωκεανούς.

Αλλά εάν τα υδρόβια ρομπότ λένε πραγματικά τη σωστή ιστορία, αυτό δημιουργεί ένα νέο ερώτημα: Πού πήγε όλη η πρόσθετη θερμότητα;

Ο Kevin Trenberth στο Κέντρο για την Ατμοσφαιρική Έρευνα λέει ότι αυτή επιστρέφει πιθανώς έξω στο διάστημα. Η Γη έχει αρκετούς φυσικούς θερμοστάτες, συμπεριλαμβανομένων των σύννεφων, που μπορούν είτε να παγιδέψουν τη θερμότητα και να αυξήσουν τη θερμοκρασία, είτε να ανακλούν το φως του ήλιου και να βοηθήσουν ώστε να ψυχθεί ο πλανήτης.

Κι αυτό δεν μπορεί να μετρηθεί άμεσα προς το παρόν.

"Δυστυχώς, δεν έχουμε την επαρκή ανίχνευση των νεφών για να ορίσουμε ακριβώς ποιό ρόλο παίζουν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου," διευκρινίζει ο Trenberth.

Είναι επίσης δυνατό κάποιο ποσό από τη θερμότητα να έχει πάει ακόμα βαθύτερα στον ωκεανό, λέει. Ή είναι δυνατό οι επιστήμονες να πρέπει να διορθώσουν κάποιο άλλο χαρακτηριστικό του πλανήτη που δεν το ξέρουν. Εν τούτοις, είναι μια συναρπαστική εποχή, με όλα αυτά τα νέα στοιχεία για τη θερμοκρασία της θάλασσας, τη στάθμη της θάλασσας και άλλα χαρακτηριστικά του κλίματος.

"Υποψιάζομαι ότι είμαστε ικανοί να βάλουμε όλα αυτά μαζί με λίγο περισσότερη παρατήρηση και περαιτέρω ανάλυση," λέει ο Trenberth. "Αλλά μερικά ζητήματα θα πρέπει να τα ξαναδούμε."

Οι Trenberth και Willis συμφωνούν ότι μερικά ήπια χρόνια δεν έχουν καμία επίδραση στη μακροπρόθεσμη τάση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας. Αλλά λένε ότι υπάρχουν ακόμα πράγματα που πρέπει να μάθουμε για το πώς αντιμετωπίζει τη θερμότητα ο πλανήτης μας.

Το λιώσιμο των πάγων της Ανταρκτικής ευθύνεται τουλάχιστον για το 15% της διαρκούς ανόδου της στάθμης της θάλασσας, που υπολογίζεται στα 2 χιλιοστά τον χρόνο. Αυτή είναι η αρχή μιας πορείας, της οποίας τα πρώτα καταστροφικά αποτελέσματα είναι αναπόφευκτα.

Το πρόβλημα από το λιώσιμο των πάγων δεν αφορά τα παγόβουνα, που ήδη επιπλέουν στη θάλασσα, υπό την έννοια ότι τα παγάκια που λιώνουν σε ένα ποτήρι δεν ανεβάζουν τη στάθμη του νερού. Όμως αν προστεθεί στο ποτήρι επιπλέον νερό (δηλαδή οι λιωμένοι πάγοι από τη Γροιλανδία ή την ήπειρο της Ανταρκτικής), τα πράγματα αλλάζουν δραματικά. Παλιότερη μελέτη υπολογίζει ότι το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας θα ανεβάσει τη στάθμη των υδάτων παγκοσμίως κατά 7 μέτρα, καταδικάζοντας στην εξαφάνιση πολλά από τα μεγαλύτερα πληθυσμιακά κέντρα. Για να γίνει πράξη το καταστροφικό αυτό σενάριο αρκεί μια άνοδος της μέσης θερμοκρασίας κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου.

Σύμφωνα με κάποιες προβλέψεις, η άνοδος αυτή θα έχει γίνει πράξη ως το τέλος του αιώνα. Ακόμη κι αν τα επίπεδα των ρύπων στην ατμόσφαιρα σταθεροποιηθούν, (πράγμα υπεραισιόδοξο, γιατί, παρά τις προσπάθειες, διαρκώς αυξάνονται) τα νερά των ωκεανών θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν για τουλάχιστον 1.000 χρόνια. Tο λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας ίσως είναι αναπόφευκτο, λένε οι ειδικοί. Αν, από την άλλη πλευρά, λιώσουν οι ακόμη μεγαλύτερες παγωμένες εκτάσεις της Ανταρκτικής, η στάθμη των ωκεανών θα ανεβεί κατά 120 μέτρα, αλλάζοντας ριζικά τον παγκόσμιο χάρτη.