|
Η διαστημοσυσκευή Venus Express έχει ανιχνεύσει τη ρίζα του υδροξυλίου σε έναν άλλο πλανήτη
για πρώτη φορά. Αυτή η ανίχνευση προσφέρει στους επιστήμονες ένα σημαντικό εργαλείο για να ξεκλειδώσουν τις
διαδικασίες στην πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης.
 Το υδροξύλιο, ένα σημαντικό
μόριο αλλά δύσκολο να ανιχνευτεί,
αποτελείται από ένα άτομο υδρογόνου και ένα οξυγόνου. Έχει βρεθεί
στο ανώτερο όριο της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης, περίπου 100 χλμ πάνω από
την επιφάνεια.
Το άπιαστο μέχρι τώρα μόριο ανιχνεύθηκε μόλις το διαστημικό σκάφος
έστριψε μακριά
από τον πλανήτη και την παρατηρούσε μέσα από το ασθενές ορατό στρώμα
της ατμόσφαιρας, που περιβάλλει τον πλανήτη. Το όργανο ανίχνευσε
τα μόρια του υδροξυλίου μετρώντας την ποσότητα του υπέρυθρου φωτός που
αυτά εκπέμπουν.
Η ζώνη της ατμόσφαιρας στην οποία βρίσκονται
τα μόρια του υδροξυλίου είναι πολύ στενή, πλάτους μόλις 10 χλμ.
Παρατηρώντας το άκρο
του πλανήτη, το Venus Express κοίταζε κατά μήκος αυτού του εξασθενημένου
ατμοσφαιρικού στρώματος, αυξάνοντας έτσι την ισχύ των σημάτων κατά περίπου 50.
Το υδροξύλιο είναι πιθανά σημαντικό για την ατμόσφαιρα οποιουδήποτε
πλανήτη, επειδή αντιδρά πολύ. Στη Γη έχει έναν βασικό ρόλο
στον καθαρισμό των ρύπων από την ατμόσφαιρα και θεωρείται πως βοηθάει στην σταθεροποίηση του διοξειδίου του άνθρακα στην Αρειανή ατμόσφαιρα,
αποτρέποντας το από το να μετατραπεί σε μονοξείδιο του άνθρακα. Στον Άρη
θεωρείται επίσης πως διαδραματίζει έναν ζωτικής σημασίας ρόλο στην
αποστείρωση του χώματος, καθιστώντας τα πιο πάνω στρώματα εχθρικά
(αφιλόξενα) στη μικροβιακή ζωή.
Το ενεργό αυτό μόριο έχει φανεί και γύρω από τους κομήτες, αλλά η μέθοδος
παραγωγής του εκεί είναι πιθανά απολύτως διαφορετική από τον τρόπο που
σχηματίζεται στις πλανητικές ατμόσφαιρες.
"Επειδή η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης δεν είχε μελετηθεί εκτενώς προτού να φθάσει
εκεί το
Venus Express, δεν ήμασταν σε θέση να επιβεβαιώσουμε αυτά που λένε τα
μοντέλα μας για το τι πράγματι συμβαίνει εκεί μέσα. Αυτή η ανίχνευση του
υδροξυλίου θα μας βοηθήσει να επιβεβαιώσουμε τα
πρότυπά μας και να μάθουμε πολλά περισσότερα, "λέει ένας από τους κύριους
υπεύθυνους του πειράματος VIRTIS, Giuseppe Piccioni, από το Αστροφυσικό
Ινστιτούτο της Ιταλίας.
Στη Γη, η ακτινοβολία του υδροξυλίου στην ατμόσφαιρα έχει αποδειχθεί πως
συνδέεται στενά με την αφθονία του όζοντος. Από αυτήν την μελέτη, το ίδιο
μπορεί να συμβαίνει και στην Αφροδίτη. Έτσι τώρα, οι επιστήμονες μπορούν
να καταπιαστούν με τον υπολογισμό της ποσότητας του όζοντος στην
ατμόσφαιρα του πλανήτη.
Το
Venus Express έχει δείξει ότι η ποσότητα του υδροξυλίου στην Αφροδίτη είναι
ιδιαίτερα μεταβλητή. Μπορεί να αλλάξει κατά 50% από τη μια τροχιά στην
επόμενη, και αυτό μπορεί να προκληθεί από τα διαφορετικά ποσά όζοντος στην
ατμόσφαιρα.
"Το όζον είναι ένα σημαντικό μόριο για οποιαδήποτε ατμόσφαιρα, επειδή
είναι ισχυρός απορροφητής της υπεριώδης ακτινοβολία από τον ήλιο," λέει
ο Piccioni. Το ποσό της ακτινοβολίας που απορροφάται είναι μια βασική
παράμετρος, που είναι υπεύθυνο για τη θέρμανση και τη δυναμική της ατμόσφαιρας ενός
πλανήτη. Στη γη, θερμαίνει τη στρατόσφαιρα κι έτσι την
καθιστά σταθερή, ενώ προστατεύει τη βιόσφαιρα από τις επιβλαβείς
υπεριώδεις ακτίνες.
Τα πρότυπα των υπολογιστών θα είναι σε θέση τώρα να μας πουν πώς αυτό το
άλμα
και η πτώση στα επίπεδα του όζοντος για πολύ μικρά διαστήματα, έχει
επιπτώσεις στην ανήσυχη ατμόσφαιρα εκείνου του πλανήτη.
"Το
Venus Express έχει δείξει ήδη ότι η Αφροδίτη είναι πολύ
περισσότερο παρόμοια με τη Γη από όσο παλιά πιστεύαμε. Η ανίχνευση του υδροξυλίου
τους φέρνει ένα βήμα πιο κοντά," συμπληρώνει ο Piccioni.
Η πρώτη ανίχνευση του υδροξυλίου στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης από τους Piccioni
κλπ έχει δημοσιευθεί στο Astronomy & Astrophysics
Letters.
|
