Οι πρώτες εικόνες του Phoenix αποκαλύπτουν ένα έδαφος σαν πάπλωμα

Πηγή: NewScientist, 26 Μαΐου 2008

Πολυγωνικές ρωγμές στο χώμα των βόρειων πεδιάδων του Άρη φαίνονται στις εικόνες που μας έστειλε ο Φοίνιξ αμέσως μόλις έφτασε εκεί πάνω. Παρόμοια σχέδια διαμορφώνονται και στο παγωμένο έδαφος στις γήινες αρκτικές περιοχές.

Στις πρώτες φωτογραφίες φάνηκαν καθαρά τα ηλιακά του πάνελ (οι φωτοσυλλέκτες) που σημαίνει ότι δεν θα αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα με την ενέργεια. 

Επίσης, στις εικόνες αποκαλύπτεται ένα εντυπωσιακά επίπεδο και παράξενα διαμορφωμένο τοπίο. Σε όλες τις εικόνες του Φοίνικα υπάρχουν πολλά "πολύγωνα" σαν καπιτονέ,  που από τα διαστημόπλοια σε τροχιά γύρω από τον Άρη κρύβονταν.

Όπως φαίνεται μέσω της κάμερας του Φοίνικα, τα πολύγωνα δίνουν στην περιοχή της προσγείωσης μια εμφάνιση σαν πάπλωμα, που χαρακτηρίζεται από χαμηλές προσκρούσεις και ρηχές εμβυθίσεις.

Φυσικά δεν υπάρχουν πάγοι στην επιφάνεια όμως οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα τους βρούνε κάτω από το έδαφος.

Όλες οι εικόνες που φαίνονται μέχρι τώρα παρουσιάζουν μια περιοχή που είναι έξω από την περιοχή που θα σκάψει ο ρομποτικός βραχίονας της διαστημοσυσκευής, αλλά ο κύριος ερευνητής Peter Smith του πανεπιστημίου της Αριζόνα, εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι τα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά που φαίνονται στην έκταση θα συνεχίζονται και κοντά στο Φοίνικα, εκεί όπου μπορεί να πάρει δείγματα για μια πιο λεπτομερή εξέταση.

Ο καιρός στην παγωμένη μακρινή βόρεια Αρειανή πεδιάδα, όπου προσγειώθηκε ο Φοίνικας, ήταν ηλιόλουστος, φυσούσε ένα ελαφρό αεράκι 35 χλμ/ώρα, και η θερμοκρασία μεταβάλλεται από 48 βαθμούς Κελσίου κάτω από το μηδέν έως -80 Κελσίου. Δευτέρα 2:53 το πρωί ώρα Ελλάδος.

"Είναι το όνειρο ενός επιστήμονα," λέει ο Smith.

Η χαρά των επιστημόνων πάντως είναι δικαιολογημένη, αφού αυτή είναι η πρώτη επιτυχής απαλή προσεδάφιση σκάφους στον Άρη εδώ και 32 ολόκληρα χρόνια, ενώ είναι μόλις η δεύτερη που η NASA θα προσπαθήσει να εντοπίσει οργανικές ενώσεις, δηλαδή τα βασικά δομικά στοιχεία των έμβιων όντων.

Ένα άλλο ιστορικό γεγονός που συνέβη κατά την αποστολή του Mars Phoenix Lander είναι ότι για πρώτη φορά ένα διαστημικό σκάφος, το Mars Reconnaissance Orbiter, φωτογραφίζει ένα άλλο (τον «Φοίνικα») κατά τη διάρκεια προσεδάφισης.

Περιοχή καθαρισμένη από τον άνεμο

Αν ο Φοίνικας κατορθώσει να πάρει δείγματα από το έδαφος θα βρει πιθανώς τα ίχνη "μιας σύνθετης ιστορίας", που θα μπορούσε να αφορά τη μετακίνηση του υδρατμού προς και από ένα παγωμένο στρώμα που πιστεύεται πως βρίσκεται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια, είπε ο Smith.

Ο Φοίνικας σχεδιάστηκε να σκάψει κάτω από τον πάγο και να αναζητήσει ίχνη από οργανικά υπολείμματα, που μπορεί να μας δείξει εάν αυτό το μέρος του Άρη θα μπορούσε να ήταν γεμάτο ζωή στο παρελθόν.

Ο Smith, επίσης, σημείωσε ότι το χώμα γύρω από την διαστημοσυσκευή φαίνεται κοκκώδες, "όπως το αμμοχάλικο", κάτι που δείχνει μια θέση καθαρισμένη από τον άνεμο, όπου η λεπτή κόκκινη σκόνη - τόσο συνηθισμένη σε άλλα μέρη προσεδάφισης - έχει μεταφερθεί με το Αρειανό αεράκι.

Οι εικόνες άρχισαν να φεύγουν στις 6 το πρωί της Δευτέρας ώρα Ελλάδος, μέσω του διαστημικού σκάφους Mars Odyssey, το οποίο έκανε ένα πέρασμα πάνω από την περιοχή προσγείωσης του Φοίνικα. Ας σημειωθεί ότι είχε μεταδώσει και την ασφαλή άφιξη του νωρίτερα τη Δευτέρα 3:53 ώρα Ελλάδας.

15 λεπτά μετά τη προσγείωση του άνοιξε τα ηλιακά του πάνελ και τη στερεοσκοπική του κάμερα. Τότε τράβηξε μια προγραμματισμένη εκ των πρότερων ακολουθία εικόνων με σκοπό να βοηθήσουν τους μηχανικούς να αξιολογήσουν την υγεία του σκάφους.

Οι εικόνες αυτές προκάλεσαν έναν ενθουσιασμό στο προσωπικό παρακολούθησης του σκάφους στην Πασαντένα της Καλιφόρνιας.

Τα ηλιακά πάνελ είναι πολύ κρίσιμα για την επιτυχία της αποστολής, όπως η προσγείωση. Χωρίς αυτά, το διαστημικό σκάφος θα μπορούσε να επιζήσει μόνο 34 ώρες με την ενέργεια των μπαταριών του. Οι μηχανικοί γι αυτό το λόγο ήταν συνεπαρμένοι όταν είδαν τα πάνελ χωρίς σκόνη.

Τα όργανα του σκάφους δείχνουν πως κάθεται σχεδόν σε ένα επίπεδο, με μια κλίση λιγότερο από 0,25 μοίρες, ενώ αν ο Φοίνικας είχε σημαντική κλίση σε λάθος κατεύθυνση, θα είχε μειώσει την ποσότητα της ηλιακής ενέργειας, τόσο απαραίτητη για τα επιστημονικά πειράματα.

Επίσης, τα στοιχεία που αναμεταδίδονταν στη Γη κατά τη διάρκεια της καθόδου του διαστημικού σκάφους δείχνουν ότι εκτέλεσε έναν ελιγμό 'πιρουέτας', σύμφωνα με το πρόγραμμα, έτσι ώστε τα πάνελ του άνοιξαν κατά μήκος του άξονα Ανατολής-Δύσης για να μεγιστοποιήσουν την φωτεινή ισχύ.

Μια ξεχωριστή απόκλιση από τις οδηγίες ήταν το άνοιγμα του αλεξίπτωτου του σκάφους 6,5 δευτερόλεπτα αργότερα από το αναμενόμενο. Το γεγονός αυτό ανάγκασε τελικά τον Φοίνικα να αγγίξει προσγειωθεί περίπου 25 χιλιόμετρα ανατολικά από τον αναμενόμενο προορισμό του, σε έναν τόπο κοντά στην εξωτερική άκρη του ορίου που είχε να προσγειωθεί.

Κι αυτή καθυστέρηση του αλεξίπτωτου αποτελεί ένα αίνιγμα που καλούνται οι μηχανικοί να λύσουν. Αλλά αυτό δεν αναμένεται να έχει επιπτώσεις στο επιστημονικό έργο του Φοίνικα, επειδή το έδαφος μέσα στην δυνητική περιοχή της προσγείωσης αναμένεται να είναι ουσιαστικά το ίδιο παντού.

Αυτή η αποστολή ήταν η έκτη επιτυχημένη προσγείωση στον Άρη της NASA σε επτά συνολικές προσπάθειες των σκαφών της, από τον  Viking I που προσεδαφίστηκε τον Ιούλιο του 1976. Αλλά αυτό το εντυπωσιακό ποσοστό επιτυχίας διαψεύδει τις ανησυχίες που είχαν οι διευθυντές της NASA για το σύστημα επιβράδυνσης και προσγείωσης, που χρησιμοποίησε τ Φοίνικας κατά τη διάρκεια της τελικής καθόδου του.

Ας σημειωθεί ότι το Mars Pathfiner κατά το 1997 και τα δύο ρόβερα εξερεύνησης του Άρη το 2004 - αναπήδησαν στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη με τη βοήθεια αερόσακων.

Οι δύο πόλοι του Άρη μοιάζουν περισσότερο με τον Νότιο Πόλο της Γης και την περιοχή της Ανταρκτικής, αφού οι δύο αρειανοί πόλοι όπως και ο Νότιος Πόλος της Γης αποτελούνται από ένα στρώμα πάγου που έχει δημιουργηθεί πάνω σε πέτρωμα, ενώ ο Βόρειος Πόλος της Γης είναι στην πραγματικότητα ένας ωκεανός με στρώματα πάγου να πλέουν πάνω του. Επίσης το βάθος των παγετώνων των δύο πόλων του Άρη είναι παρόμοιο με αυτό της Ανταρκτικής (2-3 χλμ. περίπου).

Βέβαια ο πάγος στους πόλους της Γης αποτελείται από νερό ενώ ο πάγος του Άρη είναι ένα μείγμα υδάτινου πάγου και στερεοποιημένου (παγωμένου) διοξειδίου του άνθρακα. Μεγάλη διαφορά υπάρχει και στη θερμοκρασία αφού στους αρειανούς πόλους η θερμοκρασία βρίσκεται στους -123 βαθμούς Κελσίου ενώ στους γήινους πόλους δεν ξεπερνά τους -65 βαθμούς Κελσίου.