Επιστήμονες πιστεύουν ότι μια μεγάλη πρόσκρουση προκάλεσε το διπλό πρόσωπο του Άρη

Πηγή: AP, 26 Ιουνίου 2008

Γιατί ο  Άρης έχει δύο όψεις; Οι επιστήμονες λένε ότι νέα στοιχεία υποστηρίζουν την θεωρία ότι μια σύγκρουση τέρας τρύπησε τον κόκκινο πλανήτη, αφήνοντας πίσω ίσως το μεγαλύτερο χάσμα κάθε ουράνιου σώματος του ηλιακού συστήματος.

Σύμφωνα με τη θεωρία των ερευνητών, ένας αστεροειδής έπεσε στο βόρειο ημισφαίριο «ξεριζώνοντας» το μεγαλύτερο μέρος του εξωτερικού φλοιού του, και δημιουργώντας έναν κολοσσιαίο κρατήρα. Ο κρατήρας αυτός δεν είναι τίποτε άλλο από την τεράστια περιοχή που είναι γνωστή ως πεδιάδα Βorealis. Η θεωρία του αστεροειδούς που ισοπέδωσε το βόρειο ημισφαίριο του Άρη είχε προταθεί και στο παρελθόν αλλά  μετά τις τρεις νέες μελέτες φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος. Εν τούτοις κάποιοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί, περιμένοντας νέα στοιχεία.

Σήμερα, βλέπουμε ότι η Αρειανή επιφάνεια έχει μια διπλή προσωπικότητα. Το νότιο ημισφαίριο του Άρη είναι γεμάτο με ανομοιογενείς κοιλότητες και με αρχαία απότομα υψίπεδα. Αντιθέτως, το βόρειο ημισφαίριο είναι ομαλότερο και καλύπτεται από πεδιάδες χαμηλού υψομέτρου.

Τρεις εργασίες στο περιοδικό Nature προσφέρουν τις πιο πειστικές αποδείξεις μέχρι τώρα ότι γι αυτό το φαινόμενο ήταν υπεύθυνη μια ισχυρή έκρηξη εκτός συναγωνισμού.

Δεξιά μια καλλιτεχνική απεικόνιση της σύγκρουσης ενός τεράστιου κομήτη με τον Άρη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ένας αστεροειδής ή κομήτης - περίπου στο μέγεθος της Σελήνης - κτύπησε το νεαρό Άρη πριν, περίπου, 4 δισεκατομμύρια χρόνια στις απαρχές του ηλιακού συστήματος -  εκτοξεύοντας μακριά τον περισσότερο από το φλοιό του και δημιουργώντας μια γιγαντιαία οπή πάνω από το 40% της επιφάνειας του Άρη.

Νέοι υπολογισμοί αποκαλύπτουν ότι ο κρατήρας γνωστός ως λεκάνη Borealis - πλάτους 8.500 χιλιόμετρα και μήκους 10.600 χιλιόμετρα - δηλαδή το μέγεθος της Ασίας, της Ευρώπης και της Αυστραλίας μαζί. Είναι, όπως πιστεύεται, τέσσερις φορές μεγαλύτερος από την πεδιάδα Aitken του νότιου πόλου της Σελήνης, που θεωρείται μέχρι σήμερα ο μεγαλύτερος κρατήρας.

Αστρονόμοι έχουν καιρό την απορία για την εικόνα του τοπίου του Άρη, από την εποχή της δεκαετίας του 1970,  που έδειχνε τελείως διαφορετικό στο κάθε μισό του πλανήτη. Ένα διαστημόπλοιο αργότερα σε τροχιά παρατήρησε ότι οι βόρειες πεδιάδες ήταν κατά μέσο όρο 3,5 χιλιόμετρα χαμηλότερες από τα νότια υψίπεδα και είχε ένα λεπτότερο φλοιό.

Ορισμένοι επιστήμονες που δεν είχε κανένα ρόλο σε αυτές τις μελέτες είπαν ότι η τελευταία έρευνα ενισχύει την υπόθεση για μια κολοσσιαία σύγκρουση του Άρη, αλλά αυτό δεν αποκλείει την άλλη θεωρία, ότι καυτοί βράχοι από το εσωτερικό του πλανήτη μπορεί να έχουν ανυψωθεί σχηματίζονται έτσι τους διάφορους φλοιούς.

"Η ιστορία όμως γέρνει τώρα κατά πολύ υπέρ του μοντέλου της σύγκρουσης", είπε ο Walter Kiefer, του Σεληνιακού και Πλανητικού Ινστιτούτου στο Χιούστον.

Η ιδέα για μια αρχαία σύγκρουση είχε για πρώτη φορά αναπτυχθεί από τον Steve Squyres του Πανεπιστημίου Cornell και τον Don Wilhelms κατά τη δεκαετία του 1980. Ο Squyres, που σήμερα είναι ο επικεφαλής επιστήμονας για τα δίδυμα ρομπότ του Άρη, είχε πάντα την ελπίδα ότι άλλοι επιστήμονες θα ακολουθούσαν το δρόμο που άνοιξε.

Πως θα ήταν η Γη αν είχε έναν παρόμοιο κρατήρα

Αλλά η ανακάλυψη αποδεικτικών στοιχείων αποδείχθηκε πολύ δύσκολη, διότι μέρος του χείλους της λεκάνης καλύπτεται τώρα από μια διογκωμένη ηφαιστειακή περιοχή.

Στη μελέτη βρέθηκε ποιο θα ήταν το σχήμα της σύγκρουσης προτού αρχίσουν οι ηφαιστειακές δραστηριότητες, κι αυτό ήταν πραγματικά ένα από τα βασικά αποδεικτικά στοιχεία ότι ήταν πιθανόν να έγινε μια τεράστια σύγκρουση.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, ένα αντικείμενο πλάτους 1.600 χιλιόμετρα, που ταξίδευε με πάνω από 20.000 χιλιόμετρα την ώρα - ή 24 φορές γρηγορότερα από ένα αεροπλάνο - θα έπληξε τον Άρη με μια γωνία μεταξύ 30 και 60 μοιρών. Η σύγκρουση θα ήταν ίση με μια έκρηξη από 75 σε 150 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων μεγατόνους ΤΝΤ.

Και οι τρεις ομάδες πιστεύουν ότι υπήρχε ένα μόνο γιγάντιο χτύπημα και δεν έγιναν πολλές μικρές, επειδή δεν υπάρχει καμιά απόδειξη για άλλες λεκάνες.