Υποβρύχια ηφαίστεια προκάλεσαν μαζική εξαφάνιση των ειδών

Πηγή: Agence France-Presse, 21 Ιουλίου 2008

Πριν 93 εκατομμύρια χρόνια οι ήπειροι στη Γη συνεχώς αναδιοργανώνονταν με ένα περίπλοκο τρόπο, όπως βάζουμε τα κομμάτια του πάζλ, και η Γη ήταν μια πολύ θερμή τοποθεσία με μια μέση θερμοκρασία περίπου διπλάσια από αυτή που έχει σήμερα.

Ενδείξεις από στρώματα πετρωμάτων: Η περιοχή Contessa Quarry στην κεντρική Ιταλία. Τα διαφορετικού χρώματος ιζήματα αντιπροσωπεύουν απόθεση οργανικού άνθρακα με οξείδωση σε συνθήκες μη οξυγονωμένου ωκεανού.

Φοίνικες μεγάλωναν σε περιοχές που σήμερα είναι παγωμένες όπως η Αλάσκα, ενώ μεγάλα ερπετά υπήρχαν στο Βόρειο Καναδά και τον Αρκτικό Ωκεανό, που τότε ήταν χωρίς πάγο και ζεστές σαν μια θερμαινόμενη πισίνα.

Ο πλανήτης μας μπορεί να ήταν ζεστός - αλλά σχεδόν καθόλου βιολογικός παράδεισος, γιατί ήταν 'εξαντλημένος' από μια μυστηριώδη μαζική εξαφάνιση των ειδών. Όπως βεβαιώνουν τα απολιθωμένα αρχεία, στα βάθη των ωκεανών, ξαφνικά εξαφανίστηκε το οξυγόνο, εξαλείφοντας με αυτό τον τρόπο στρώματα της θαλάσσιας ζωής.

Θεαματική εξαφάνιση των ειδών

Η εξαφάνιση ήταν τόσο θεαματική που - βοηθούμενη και από μια ξαφνική υποτονική στροφή στην ωκεάνια κυκλοφορία - τα υπολείμματα των μικροσκοπικών εκείνων θυμάτων είναι διαταγμένα στο θαλάσσιο βυθό σε παχιά στρώματα, και που με την πάροδο του γεωλογικού χρόνου μεταμορφώθηκαν σε πετρέλαιο. Μετά την εξαφάνιση των θαλάσσιων ειδών, τα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα της Γης μειώθηκαν και η Γη έπεσε σε μια ξαφνική, αλλά βραχύβια, περίοδο ψύξης.

Οι επιστήμονες της Γης έχουν έχουν αναρωτηθεί επί χρόνια για τον τρόπο που πραγματοποιήθηκε αυτή η ασυνήθιστη "μη οξειδωτική εκδήλωση" της ύστερης Κρητιδικής Περιόδου.

Η απάντηση σε αυτή την καταστροφή, υποστηρίζουν οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα στον Καναδά, έγκειται στις πύρινες πηγές που ξέσπασαν στον ωκεάνειο πυθμένα, αλλοιώνοντας έτσι τη χημεία της θαλάσσης και πιθανώς και της ατμόσφαιρας.

Οι επιστήμονες της Γης Steven Turgeon και Robert Creaser υποστηρίζουν ότι η απάντηση μπορεί να βρεθεί στα επίπεδα του ισοτόπου όσμιου, μια προειδοποιητική  ένδειξη βουλκανισμού ή ηφαιστειακής δραστηριότητας στο θαλασσινό νερό. Τα επίπεδα αυτά του όσμιου αναλύθηκαν σε μαύρους βράχους, που ανοίχθηκαν με τρυπάνια στα ανοικτά των ακτών της Νοτίου Αμερικής και στα βουνά της Ιταλίας.

Οι εκρήξεις - που ήταν τόσο βίαιες που στοίβες από τη λάβα σχημάτισαν το στρώμα της Καραϊβικής - προηγήθηκαν της εξαφάνισης έως και 23.000 χρόνια, λένε οι ερευνητές.

Οι ίδιοι εξέθεσαν τις λεπτομέρειες για τα ευρήματά τους στο βρετανικό περιοδικό Nature.

Δύο ανταγωνιστικές θεωρίες

Για να εξηγηθεί η χημεία του τι συνέβη στη συνέχεια υπάρχουν δύο θεωρίες, οι οποίες δεν αλληλοαποκλείονται, σχολίασε ο Tim Bralower, γεωλόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας.

Η μια δυνατότητα είναι ότι τα ηφαίστεια ανέβλυσαν υγρά πλούσια σε μέταλλα που έσπειραν τα ανώτατα επίπεδα του ωκεανού με ιχνοστοιχεία, τόνισε. Μικροσκοπικά φυτά ή πλανγκτόν στην επιφάνεια της θάλασσας, 'υπερχείλισαν' με την τροφή, και αποθήκευσαν άνθρακα καθώς μεγάλωναν. Στη συνέχεια βυθίστηκαν στο βυθό και σάπισαν, απογυμνώνοντας τους ωκεανούς από το οξυγόνο.

Η δεύτερη δυνατότητα είναι ότι τα ηφαίστεια εκτόξευσαν σύννεφα από διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, δήλωσε ο Bralower, προκαλώντας έτσι την υπερθέρμανση του πλανήτη, τόσο πολύ που το σύστημα της ωκεάνιας κυκλοφορίας της Γης σχεδόν σταμάτησε. Κάτω από τα επιφανειακά στρώματα, το νερό δεν μπορούσε πλέον να κάνει τον κύκλο του και έτσι αυτό οδήγησε στην ανοξία ή την απουσία οξυγόνου.

Ο Bralower είπε ότι το ξεκαθάρισμα του σενάριου του τι συνέβη μετά το βουλκανισμό θα βοηθήσει τους επιστήμονες να δουν τι θα συμβεί με την υπερθέρμανση του πλανήτη σήμερα.

Τα γνωστικά χάσματα περιλαμβάνουν την επίδραση των υψηλότερων θερμοκρασιών στη θαλάσσια κυκλοφορία, αν και αμφιλεγόμενο καθεστώτα να σπείρουν τον ωκεανό με σίδηρο καταθέσεις, να ωθήσει την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού και έτσι απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, η ευκολία θα προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας ή οξυγόνο σε λιμοκτονία βάθη της θάλασσας