Μήπως βρέθηκε ένας χαμένος κρίκος των άστρων νετρονίων; Ανακαλύφθηκε εκκεντρικό μαγνητικό άστρο νετρονίων

Πηγή: ScienceDaily, 25 Σεπτεμβρίου 2008

Αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει ένα πολύ περίεργο ουράνιο αντικείμενο που εκπέμπει ορατό φως που αναβοσβήνει συνεχώς 40 φορές προτού εξαφανιστεί ξανά. Το πιθανότερο είναι να αποτελεί τον χαμένο κρίκο στην οικογένεια των αστέρων νετρονίων, η πρώτη περίπτωση ενός αντικειμένου με ένα εκπληκτικά ισχυρό μαγνητικό πεδίο (μάγναστρο ή magnetar), που παρουσιάζει κάποια σύντομη, έντονη δραστηριότητα στο ορατό φως.

Αυτό το παράξενο αντικείμενο αρχικά παραπλάνησε τους αστρονόμους καθώς εμφανίστηκε σαν εκπομπός ακτίνων-γ, γεγονός που υποδηλώνει τον θάνατο ενός άστρου στο μακρινό Σύμπαν. Όμως αμέσως μετά, εμφάνισε κάποια μοναδική συμπεριφορά που δηλώνει ότι η καταγωγή του είναι πολύ πιο κοντά σε μας. Μετά τον αρχικό παλμό ακτίνων-γ, υπήρξε μια τριήμερη περίοδος δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της οποίας παρατηρήθηκαν 40 εκλάμψεις ορατού φωτός, ενώ 11 μέρες αργότερα είχαμε μία σύντομη έκλαμψη στο εγγύς υπέρυθρο, η οποία καταγράφηκε από το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο της ESO. Στη συνέχεια η πηγή αδρανοποιήθηκε και πάλι.

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα πιθανό μάγναστρο που εξέπεμψε ορατό φως 40 φορές σαν φλας κι εν συνεχεία εξαφανίστηκε. Τα μάγναστρα είναι νεαρά αστέρια νετρονίων με ένα υπέρ-ισχυρό μαγνητικό πεδίο, ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμυρίων φορές ισχυρότερο από αυτό της Γης. Η συστροφή των γραμμών του μαγνητικού πεδίου στο μάγναστρο  μπορεί να οδηγήσει το άστρο σε «αστροσεισμούς», κάτι που θα το οδηγήσει τελικά σε μια έντονη ακτινοβολία ακτίνων-γ. Στην περίπτωση της πηγής του δορυφόρου SWIFT, οι οπτικές εκλάμψεις που έφτασαν στη Γη κατά πάσα πιθανότητα οφείλονταν σε ιόντα που εκτινάσσονται σαν ριπές από την επιφάνεια του μάγναστρου και περιστρέφονται γύρω από τις γραμμές του πεδίου.

"Έχουμε να κάνουμε με ένα αντικείμενο που ήταν σε λήθαργο για δεκαετίες προτού φθάσει σε μια σύντομη περίοδο δραστηριότητας", εξηγεί ο Alberto Castro-Tirado, που η εργασία του δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.

Το πιο πιθανό υποψήφιο αντικείμενο είναι ένα μυστήριο μάγναστρο (magnetar) που βρίσκεται στο δικό μας Γαλαξία, περίπου 15.000 έτη φωτός μακριά προς τον αστερισμό της Αλεπούς (Vulpecula). Τα μάγναστρα παραμένουν ήρεμα για δεκαετίες. Είναι πιθανόν ότι υπάρχει ένας σημαντικός πληθυσμός στον Γαλαξία μας, αν και έχουν εντοπιστεί μόνο δώδεκα μέχρι τώρα."

Ορισμένοι επιστήμονες έχουν επισημάνει ότι τα μάγναστρα θα πρέπει να 'συνταξιοδοτούνται', με διάσπαση των μαγνητικών τους πεδίων, αλλά κανένα τέτοιο γεγονός δεν είχε εντοπιστεί μέχρι σήμερα ως αποδεικτικό στοιχείο για αυτή την εξέλιξη. Το αντικείμενο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα, και είναι γνωστό ως SWIFT J195509 + 261406 και που εμφανιζόταν αρχικά ως ένας εκπομπός ακτίνων-γ (GRB 070610), είναι το πρώτο υποψήφιο αντικείμενο αυτής της εξέλιξης.

Σαράντα δύο επιστήμονες έλαβαν μέρος στην παρατήρηση ενώ χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα που λήφθηκαν από οκτώ τηλεσκόπια σε όλο τον κόσμο. Το ρομποτικό τηλεσκόπιο BOOTES-2, το τηλεσκόπιο WATCHER στη Νότια Αφρική, το Παρατηρητήριο Teide της Ισπανίας, το τηλεσκόπιο Mercator στην Ισπανία, το Tautenburg στη Γερμανία, στη Σιέρα Νεβάδα, στη Ρωσία, στη Χιλή καθώς και τους δορυφόρους SWIFT και XMM-Newton.

Σχετικά με αστέρια νετρονίων

Αριστερά: Έτσι φαντάστηκε ένας καλλιτέχνης ένα μαγνητισμένο αστέρι νετρονίων στο διάστημα.

Τα άστρα νετρονίων είναι τα γυμνά, και πολύ πυκνά απομεινάρια τεράστιων άστρων με 8 έως 15 φορές τη μάζα του Ήλιου, που το μεγαλύτερο μέρος της μάζα τους έχει απομακρυνθεί μετά από μια έκρηξη σουπερνόβα. Τέτοια αστέρια έχουν διάμετρο περίπου 20 χιλιόμετρα μόνο, αλλά η μάζα τους είναι ακόμη μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου. Τα μάγναστρα τώρα είναι αστέρια νετρονίων με μαγνητικά πεδία εκατοντάδες φορές πιο ισχυρά από το μέσο όρο των άστρων νετρονίων. Η έκλυση της ενέργειας κατά τη διάρκεια μιας έκλαμψης, κατά τη διάρκεια της περιόδου των δραστηριοτήτων, μπορεί να ισοδυναμεί με την ενέργεια που απελευθερώθηκε από τον Ήλιο σε 10 000 χρόνια.

Παρατήρηση: Πουθενά στους αστρονόμους δεν αναφέρονται Έλληνες και μάλιστα από το Αστεροσκοπείο στο Σκίνακα της Κρήτης, όπως γράφουν ορισμένα ελληνικά sites