Οι γαλαξίες σχηματίζονται από λεπτό αέριο

Πηγή: Cosmos, 20 Φεβρουαρίου 2009

Οι ειδικοί νόμιζαν ότι η σκοτεινή ύλη αποτελούσε προϋπόθεση για τη γέννηση των γαλαξιών. Αλλά μια νέα μελέτη των νάνων γαλαξιών, οι οποίοι σχηματίζονται από τα κατάλοιπα αρχέγονα αέρια του σύμπαντος, αλλάζει αυτή την άποψη.

Η γέννηση ενός γαλαξία: Το διαστημικό παρατηρητήριο της υπεριώδους περιοχής του φάσματος GALEX της NASA αποκαλύπτει, για πρώτη φορά, ότι οι νάνοι γαλαξίες (περιβάλλεται με  κύκλο) σχηματίζονται από το πιο αρχαίο αέριο που έχει απομείνει (υδρογόνο, σε μπλε χρώμα) από τις απαρχές του σύμπαντος. Οι νάνοι γαλαξίες είναι σχετικά μικρές συλλογές άστρων που συχνά βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μεγαλύτερους γαλαξίες σαν τον δικό μας Γαλαξία.

Οι νάνοι γαλαξίες - που είναι σχετικά μικροί και ο καθένα τους περιέχει μόνο λίγα δισεκατομμύρια αστέρια - σχηματίζονται σε ένα νέφος από ήλιο και υδρογόνο σε σχήμα δακτυλίου στον αστερισμό του Λέοντα, σύμφωνα με μια έκθεση στο βρετανικό περιοδικό Nature.

Το νέφος, που ανακαλύφθηκε πριν από 25 χρόνια, φαίνεται να έχει μια έλλειψη σκοτεινής ύλης, προκαλώντας αρχικά μια αμηχανία στους αστρονόμους. "Σχεδόν όλοι οι άλλοι γαλαξίες που γνωρίζουμε κυριαρχεί η σκοτεινή ύλης", λέει ο επικεφαλής της έκθεσης David Thilker.

Στην πλειονότητα των γαλαξιών, θεωρείται ότι η αόρατη σκοτεινή ύλη έδρασε ως ένας 'βαρυτικός σπόρος' που προσέλκυσε ορατή ύλη, όπως είναι τα αστέρια, το αέριο και η σκόνη, είπε ο Thilker, ο οποίος είναι αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο John Hopkins στη Βαλτιμόρη.

Οι μόνες γνωστές εξαιρέσεις ήταν οι "παλιρροιακοί νάνοι γαλαξίες", που σχηματίζονται δευτερογενώς όταν δύο μεγάλοι γαλαξίες πλούσιοι σε αέριο συγκρούονται. Οι έντονες πιέσεις έτσι παρασύρουν κάποιο υλικό μακριά από τους μητρικούς γαλαξίες,  φτιάχνοντας αντικείμενα όμοια με τους νάνους γαλαξίες που τελικά γίνονται δορυφόροι γαλαξίες του νεοσχηματισμένου γαλαξία. Οι γαλαξίες αυτοί είναι εμπλουτισμένοι με μέταλλα από τους μητρικούς τους γαλαξίες, που οι ίδιοι σχηματίζονται με σκοτεινή ύλη.

Ωστόσο, οι νάνοι γαλαξίες που αναλύθηκαν πρόσφατα, φαίνεται ότι δεν έχουν ούτε τη μεταλλική υπογραφή ούτε της σκοτεινής ύλης, που οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι υπάρχει και μια τρίτη, μέχρι τώρα άγνωστη μέθοδος σχηματισμού ενός γαλαξία.

Καταπληκτικές ανακαλύψεις

Οι νέοι γαλαξίες ανακαλύφθηκαν με το διαστημόπλοιο Galaxy Evolution Explorer (GALEX) της NASA, που είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία, και στόχευσε στην ευδιάκριτη υπεριώδη υπογραφή των πολύ μεγάλων, βραχύβιων άστρων μέσα σε συγκεντρώσεις αερίου στον δακτύλιο.

"Το παρατηρητήριο GALEX σταθερά μας εκπλήσσει με την υπεριώδη εικόνα του σύμπαντος", λέει ο Thilker. "Υποψιάζομαι ότι οι ανακαλύψεις που έρχονται θα είναι πιο εκπληκτικές. Το επόμενο βήμα είναι μια σειρά με ακόμα πιο ευαίσθητες παρατηρήσεις του αέριου δακτυλίου, για να μάθουμε πως σχηματίζονται οι νέοι γαλαξίες", συνεχίζει.

Μια σκέψη που κάνουν οι αστρονόμοι είναι ότι η επίδραση της βαρύτητας από τον κοντινό γαλαξία M96, θα μπορούσε να είναι ο καταλύτης για νέους γαλαξίες, αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος ακόμα, προσθέτει ο Thilker.