Όταν το διαστημικό σκάφος Juno της NASA πέταξε πρόσφατα πάνω από τους πόλους του Δία, οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι, σαν να μην είχαν δει ποτέ πριν αυτόν τον γιγάντιο αέριο πλανήτη. Και κατά κάποιο τρόπο δεν τον είχαν δει. Οι εικόνες του δεν έμοιαζαν με τίποτα από την ιστορία της πλανητικής τους εξερεύνησης.
Μία υπέρυθρη εικόνα 3-D του βόρειου πόλου του Δία
Το σκάφος Juno εισήλθε σε τροχιά στις 4 Ιουλίου 2016 και αργότερα βρήκε τους πόλους του Δία να καλύπτονται από καταιγίδες με μέγεθος σχεδόν σαν μια ήπειρο, οι οποίες είναι πολύ πυκνές και σχηματίζουν μια στροβιλώδη μάζα.
«Είναι σαν να βλέπουμε έναν εντελώς νέο Δία», λέει ο Scott Bolton, υπεύθυνος για το Juno από το Νοτιοδυτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο. “Τα νέφη του ήταν καταπληκτικά.”
Αυτό που είναι εντυπωσιακό για τις πολικές καταιγίδες του Δία είναι ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλαπλοί κυκλώνες σε κάθε πόλο. Έτσι, αντί να έχουμε μια πολική δίνη σαν της Γης, ο Δίας παρατηρήθηκε ότι έχει οκτώ γιγάντια στροβιλίσματα που κινούνται ταυτόχρονα στον βόρειο πόλο και μέχρι πέντε στον νότιο πόλο του.
Ακόμα πιο εκπληκτικά πράγματα κρύβονται από κάτω. Οι ερευνητές έχουν αναρωτηθεί πολύ για το κρυμμένο εσωτερικό του γιγαντιαίου πλανήτη. Πόσο κάτω κατεβαίνουν οι καταιγίδες, μεγέθους μιας ηπείρου, του Δία; Και ποιό είναι το εξωτικό υλικό κοντά στον πυρήνα του πλανήτη;
Βαθιά μέσα στον Δία, οι υψηλές θερμοκρασίες και οι πιέσεις μετασχηματίζουν τις άφθονες ποσότητες του αέριου μοριακού υδρογόνου του Δία σε μια εξωτική μορφή ύλης γνωστή ως υγρό μεταλλικό υδρογόνο. Σκεφτείτε το ως ένα συνδυασμό των πυρήνων μέσα σε μια θάλασσα ηλεκτρονίων που κινούνται ελεύθερα. Το ισχυρό μαγνητικό πεδίο του Δία σχεδόν σίγουρα πηγάζει από δυναμική δράση στο εσωτερικό του, τη διαδικασία με την οποία η κίνηση αυτού του ηλεκτρικά αγώγιμου υγρού μετατρέπεται σε μαγνητική ενέργεια. Η ακριβής θέση στο εσωτερικό είναι ένα μυστήριο που οι ερευνητές εξακολουθούν να εργάζονται για να την βρουν.
Το μαγνητικό πεδίο ενός πλανήτη γίνεται πιο αδύναμο, καθώς απομακρύνεστε από τον πυρήνα του. Το μαγνητικό πεδίο του Δία είναι 10.000 φορές ισχυρότερο από εκείνο της Γης! Ωστόσο, όταν μετριέται στην κορυφή των νεφών του, το μαγνητικό πεδίο του Δία είναι 20 μόνο φορές μεγαλύτερο από αυτό που μετράμε στην επιφάνεια της Γης. Αυτό οφείλεται στο ότι ο Δίας είναι πολύ μεγαλύτερος από τη Γη.
Οι αστρονόμοι γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι ο Δίας έχει το πιο έντονο πλανητικό μαγνητικό πεδίο στο ηλιακό σύστημα. Αλλά σύμφωνα με τον Jack Connerney, της ομάδας του Juno στο Διαστημικό Κέντρο Πτήσεων Goddard της NASA, “τα μαγνητόμετρα του Juno υποδηλώνουν ότι το μαγνητικό πεδίο του Δία είναι ακόμη πιο ισχυρό από όσο νομίζαμε”.
“Επιπλέον, το μαγνητικό πεδίο φαίνεται άνισο”, λέει. “Είναι πιο ισχυρό σε ορισμένα σημεία και πιο αδύναμο σε άλλα. Αυτή η ανομοιογενής κατανομή υποδηλώνει ότι το πεδίο μπορεί να δημιουργείτε με δράση δυναμό πιο κοντά στην επιφάνεια, πάνω από το στρώμα του μεταλλικού υδρογόνου. ”
Το μαγνητικό πεδίο του Δία φιλοξενεί τα μεγαλύτερα και ισχυρότερα σέλη του ηλιακού συστήματος. Σε αντίθεση με τη Γη, στην οποία δημιουργούνται σέλη ως απάντηση στην ηλιακή δραστηριότητα, ο Δίας δημιουργεί τα δικά του σέλη. Αυτό επιτυγχάνεται αξιοποιώντας την ισχύ που παράγεται από το μαγνητικό του πεδίο. Τα επαγόμενα ηλεκτρικά πεδία επιταχύνουν τα σωματίδια προς τους πόλους του Δία, όπου λαμβάνει χώρα η δράση τους.
Μια άλλη πηγή επιστημονικής γνώσης είναι το μικροκυματικό ραδιόμετρο του Juno το οποίο μετρά τα θερμικά μικροκύματα που ακτινοβολούνται από τις βαθιές εσοχές του πλανήτη, αποκαλύπτοντας έτσι μια δομή εκατοντάδων χιλιομέτρων κάτω από τα πυκνά σύννεφα του Δία.
Πρόσφατα αποτελέσματα από το πείραμα Juno’s Gravity δείχνουν ότι οι εικονικές ζώνες του Δία περιστρέφονται σαν μια σειρά κυλίνδρων μέχρι βάθους περίπου 3000-5000 χλμ. Κάτω από αυτό το βάθος, φαίνεται ότι ο Δίας μπορεί να περιστρέφεται ως ένα άκαμπτο σώμα.
Ο Scott Bolton λέει: «Κάθε 53 ημέρες το σκάφος Juno παίρνει μια στοίβα νέων δεδομένων. Υπάρχει εκεί μέσα πάντα κάτι νέο.”
