Blockchain, που στα ελληνικά αποδίδεται ποικιλοτρόπως, ως «αλυσίδα μπλοκ» ή «τεχνολογία κατανεμημένης εγγραφής» ή «αλυσίδα ομάδων συναλλαγών» ή «αλυσίδα κοινοποιήσεων», είναι μια νέα τεχνολογία η οποία παρουσιάζεται ως μία δημόσια ή και ιδιωτική, μη δυνάμενη να τροποποιηθεί ως προς το ιστορικό της, σειρά δεδομένων που διανέμεται, ομαδοποιημένων σε χρονικά αριθμημένα «τμήματα», «συστοιχίες» τα λεγόμενα blocks.
Η πρώτη ιστορικά, εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής πραγματοποιήθηκε στο bitcoin, αλλά σήμερα μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα πλήθος περιοχών της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως ενδεικτικά η καταμέτρηση ψήφων, η Παιδεία, η Υγεία, η διαφύλαξη και διαφάνεια ιστορικών, πολιτιστικών, δημοσιονομικών και άλλων αρχείων, η πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών, τα κοινωνικά δίκτυα, οι τραπεζικοί, ασφαλιστικοί, κατασκευαστικοί τομείς, η ειδησεογραφική διαφάνεια (π.χ. η περίπτωση CIVIL)
Η τεχνολογία Blockchain ορίζεται όπως είπαμε και ως ένα αποκεντρωμένο, κατανεμημένο καθολικό (DLT) που καταγράφει την προέλευση κάθε ψηφιακού στοιχείου σε ένα block. Στην ουσία δηλαδή είναι ένα μητρώο (ledger) στο οποίο αποθηκεύονται κι επαληθεύονται πληροφορίες και δεδομένα.
Η θεμελιώδης ιδιότητα του Blockchain είναι ότι καθιστά την ιστορία κάθε ψηφιακού στοιχείου (block) αναλλοίωτη και διαφανή, μέσω της χρησιμοποίησης ενός αποκεντρωμένου και κρυπτογραφικού κατακερματισμού.
Μια απλή αναλογία για την κατανόηση της τεχνολογίας blockchain είναι ένα Έγγραφο Google. Όταν δημιουργούμε ένα έγγραφο και το μοιραζόμαστε με μια ομάδα ατόμων, το έγγραφο διανέμεται αντί να αντιγράφεται ή να μεταφέρεται. Αυτό δημιουργεί μια αποκεντρωμένη αλυσίδα διανομής που δίνει σε όλους πρόσβαση στο έγγραφο ταυτόχρονα. Κανείς δεν είναι κλειδωμένος περιμένοντας αλλαγές από άλλο μέρος, ενώ όλες οι τροποποιήσεις στο έγγραφο καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο, καθιστώντας τις αλλαγές εντελώς διαφανείς.
Φυσικά, το blockchain είναι πιο περίπλοκο από ένα Έγγραφο Google, αλλά η αναλογία είναι κατάλληλη επειδή απεικονίζει τρεις κρίσιμες ιδέες της τεχνολογίας: 1. Τα ψηφιακά στοιχεία διανέμονται αντί για την αντιγραφή ή την μεταφορά τους. 2. Τα στοιχεία είναι αποκεντρωμένα, επιτρέποντας πλήρη πρόσβαση σε πραγματικό χρόνο. 3. Ένα διαφανές καθολικό αλλαγών διατηρεί την ακεραιότητα του εγγράφου, το οποίο δημιουργεί εμπιστοσύνη ότι κάθε στοιχείο του είναι αληθινό και όχι .
Η θεμελιώδης διαφορά από τα υφιστάμενα μητρώα και βάσεις δεδομένων είναι ότι για την τήρησή του δεν είναι αρμόδια μία κεντρική αρχή, αλλά οι λεγόμενοι κόμβοι – nodes, δηλαδή χρήστες οι οποίοι, έχοντας εγκαταστήσει το απαιτούμενο λογισμικό, ενημερώνουν, ταυτόχρονα όλοι, το μητρώο για τις αλλαγές σε αυτό, ώστε ανά πάσα στιγμή όλοι να έχουν την ίδια ακριβώς την ίδια κατάσταση του μητρώου.
Αντί για παράδειγμα η τράπεζα μέσω του κεντρικού της συστήματος να επιβεβαιώνει τη μεταφορά χρημάτων από την Α (Alice) στον Β (Bob), η επαλήθευση αυτή επιτυγχάνεται από τους κόμβους (χρήστες) με την τήρηση και ταυτόχρονη ενημέρωση του μητρώου από όλους.
Με την επίτευξη συμφωνίας (consensus) ανάμεσα στους κόμβους δημιουργείται εμπιστοσύνη για την ορθότητα των στοιχείων που καταχωρούνται στο μητρώο. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των κόμβων που συμμετέχουν και τηρούν το μητρώο, τόσο μεγαλύτερος βαθμός εμπιστοσύνης και ουδετερότητας επιτυγχάνεται. Επιπλέον, προκειμένου να είναι λειτουργική μία δημόσια/ανοιχτή βάση δεδομένων blockchain το δίκτυο των κόμβων πρέπει να έχει ένα κίνητρο κι επιπλέον να συμφωνήσει να λειτουργεί σύμφωνα με ηθικούς / δεοντολογικούς κανόνες.
Επομένως, το μητρώο σε μία πλατφόρμα blockchain δεν είναι απλά αποκεντρωμένο (decentralized) αλλά και διανεμημένο (distributed) με την έννοια ότι ολόκληρο το μητρώο συναλλαγών τηρείται από όλους τους κόμβους και συγχρονίζεται ταυτόχρονα, ώστε όλοι οι κόμβοι να έχουν το ίδιο ενημερωμένο μητρώο.
Το (συνήθως ανοιχτό – open source) λογισμικό της κάθε πλατφόρμας blockchain καθορίζει τους όρους με τους οποίους θα καταχωρούνται τα δεδομένα στο μητρώο, τον τρόπο επαλήθευσής τους και φυσικά το είδος των πληροφοριών που θα καταχωρούνται. Επίσης, προσδιορίζει τις προϋποθέσεις και τον τρόπο δημιουργίας του κρυπτονομίσματος (ή των μέσων συναλλαγής ή tokens) που τυχόν να προβλέπει.
Για παράδειγμα, ενώ η πλατφόρμα blockchain του bitcoin δημιουργήθηκε και μέχρι σήμερα αφορά κυρίως συναλλαγές με το ομώνυμο κρυπτονόμισμα, η αντίστοιχη του ADA (Cardano) ή του Ethereum έχει τη δυνατότητα να ενσωματώσει και πιο σύνθετες πληροφορίες όπως τα λεγόμενα έξυπνα συμβόλαια (smart contracts). Όλοι αυτοί οι όροι λειτουργίας ενσωματώνονται στο πρωτόκολλο (whitepaper) της εκάστοτε πλατφόρμας blockchain το οποίο είναι διαθέσιμο στο κοινό μέσω του διαδικτύου.
Το Blockchain είναι λοιπόν μια ιδιαίτερα ελπιδοφόρα και επαναστατική τεχνολογία, επειδή βοηθά στη μείωση του κινδύνου, εξαλείφει την απάτη και φέρνει διαφάνεια με κλιμακωτό τρόπο για χιλιάδες χρήσεις. Με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 65% θα αναπτύσσονται οι δαπάνες στην ευρωπαϊκή αγορά του Blockchain φθάνοντας το 2023 στα $5 δις από $800 εκατ. δολάρια το 2019.
Η χρήση του Blockchain επεκτείνεται σταδιακά από τις μεγάλες επιχειρήσεις στις μικρότερες – ακόμη και τις νεοσύστατες – οι οποίες επιδιώκουν μέσω της τεχνολογίας αυτής να εξασφαλίσουν την αξιόπιστη διαχείριση κεφαλαίων, προσωπικών δεδομένων και περιουσιακών στοιχείων.
Δηλαδή το blockchain δεν αποτελεί, πλέον, μόνο ένα εργαλείο κρυπτογράφησης και μια χρηματοοικονομική τεχνολογία. Αυτή η διευρυμένη αντίληψη για την τεχνολογία του Blockchain αποτελεί και το βασικό λόγο για τη συνεχή μεγέθυνση της αγοράς. Στο μεταξύ, οι τράπεζες, η βιομηχανία, οι επαγγελματικές υπηρεσίες και το λιανικό εμπόριο είναι οι πιο υποσχόμενοι κλάδοι όσον αφορά το blockchain επί ευρωπαϊκού εδάφους, αφού είναι οι τομείς που αναμένεται να έχουν τη μεγαλύτερη μέση ετήσια ανάπτυξη δαπανών τα επόμενα χρόνια.
