Το διάφραγμα, με απλά λόγια, είναι το μέγεθος της οπής στο εσωτερικό του φακού σας. Ενώ ένας ισχυρός παράγοντας για να τραβήξετε τέλεια πλάνα από τα παιδιά σας, από τα υπέροχα τοπία στις επόμενες διακοπές σας έως τα εκπληκτικά οικογενειακά πορτρέτα.
3 λόγοι για τους οποίους το διάφραγμα έχει μεγάλη σημασία
1. Το διάφραγμα είναι ένας από τους 3 παράγοντες που ελέγχουν πόσο φωτεινή ή σκοτεινή είναι μια εικόνα. Όσο μεγαλύτερη είναι η οπή, τόσο περισσότερο φως εισέρχεται. Αντίστροφα, όσο μικρότερη είναι η οπή, τόσο λιγότερο φως εισέρχεται.
2. Το διάφραγμα είναι ένας από τους 3 παράγοντες που ελέγχουν το πόσο θολή είναι μια εικόνα στο background .
3. Το διάφραγμα καθορίζει έμμεσα πόσο χρόνο θα είναι ανοικτό το κλείστρο, που είτε θα παγώσει την κίνηση είτε θα δημιουργήσει θόλωση κίνησης. Αυτό σχετίζεται με την ταχύτητα κλείστρου και το τρίγωνο έκθεσης, όπως το βλέπεται στην παραπάνω εικόνα.
Στη φωτογραφία στα αριστερά, παρατηρήστε πώς το θέμα εστιάζεται σωστά και το φόντο είναι ελαφρώς θολό, αλλά μπορείτε ακόμα να διακρίνετε μερικές λεπτομέρειες στο γρασίδι και τα φύλλα στο δέντρο. Στη φωτογραφία στα δεξιά, παρατηρήστε πώς το θέμα εξακολουθεί να εστιάζεται σωστά, αλλά το φόντο είναι πολύ πιο θολό. Η κύρια διαφορά μεταξύ των δύο φωτογραφιών είναι το μέγεθος του ανοίγματος.
Ρόλος του διαφράγματος
Το διάφραγμα ή το μέγεθος της οπής του φακού ρυθμίζεται με το γράμμα f πχ f/2, f/22 κλπ. Προσοχή! Το μεγάλο άνοιγμα φακού έχει μικρό αριθμό δίπλα στο f πχ 2. Αντιθέτως ο μεγάλος αριθμός πχ 22 δείχνει να έχει μικρό άνοιγμα ο φακός.
Θυμηθείτε ότι σε ένα πολύ σκοτεινό δωμάτιο, οι κόρες μας διευρύνονται για να επιτρέψουν να εισέλθει περισσότερο φως, ώστε να μπορέσουμε να διακρίνουμε τα αντικείμενα γύρω μας. Ενώ σε μια φωτεινή ηλιόλουστη μέρα, οι κόρες μας γίνονται μικρότερες για να επιτρέπουν να εισέλθει λιγότερο φως μέσα, προστατεύοντας τους βολβούς των ματιών και τον εγκέφαλό μας από μια πλημμύρα πολύ έντονης ηλιοφάνειας. Το ίδιο συμβαίνει και με την οπή του διαφράγματος.
Αυτό που πραγματικά πρέπει να θυμάστε εδώ είναι: Η έκθεση είναι η φωτεινότητα μιας εικόνας, όπως και ότι η έκθεση είναι υποκειμενική. Έχουμε μια σωστή έκθεση όταν μια εικόνα δεν φαίνεται πολύ φωτεινή και όχι πολύ σκοτεινή σύμφωνα με τον φωτογράφο, κι όχι με την κάμερα.
Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαμε να έχουμε πολύ διαφορετικές απόψεις για τη σωστή έκθεση οποιασδήποτε δεδομένης φωτογραφίας.
Ενώ η σωστή έκθεση είναι αρκετά υποκειμενική, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες για τον προσδιορισμό της έκθεσης όπως ο χρόνος ή η ταχύτητα του κλείστρου και το ISO (δείτε το τρίγωνο της έκθεσης).
Το διάφραγμα μετράται σε ένα νούμερο που ονομάζεται “f-stop”. Είναι απλά ένας αριθμός που δείχνει πόσο μεγάλο είναι το άνοιγμα του φακού. Και το παράξενο είναι ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός του “f” = τόσο μικρότερο είναι το άνοιγμα.
Και όσο μικρότερος είναι ο αριθμός του “f” = τόσο μεγαλύτερο είναι το άνοιγμα (η οπή) του φακού. Ο καλός φακός ξεκινάει από πολύ μικρό f, πχ f1.4 ή f1.8.
Οι στάσεις f καθορίζονται διαιρώντας το εστιακό μήκος του φακού (το οποίο μετράται πάντα σε χιλιοστά), με το άνοιγμα των λεπίδων ανοίγματος (το μέγεθος της οπής). Παράδειγμα, ένας φακός 100 mm με το μέγεθος του ανοίγματος ανοίγματος διαμέτρου 25 mm θα μας δώσει ένα διάφραγμα f4. (100 διαιρούμενο με 25 ισούται με 4).
Εάν αυξήσετε τον αριθμό f-stop στην κάμερά σας, θα κάνετε την οπή μικρότερη, με αποτέλεσμα να εισέρχεται λιγότερο φως. Αν λοιπόν πάμε από το f1.4 στο f2, θα χάσουμε τη μισή ποσότητα του φωτός. Για να έχουμε τότε σωστή έκθεση, θα πρέπει να αντισταθμίσουμε αυτήν την απώλεια του φωτός είτε μειώνοντας την ταχύτητα κλείστρου στο μισό (πχ από 1/250 στο 1/125) είτε διπλασιάζοντας το ISO μας. Αντιστρόφως, αν πάμε από f2 σε f1.4, θα διπλασιάσουμε την ποσότητα φωτός. Για να έχουμε σωστή έκθεση σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να αντισταθμίσουμε αυτό το επιπλέον φως είτε διπλασιάζοντας την ταχύτητα κλείστρου μας, είτε μειώνοντας το ISO μας στο μισό.
Γι΄αυτό πρέπει να γνωρίζετε και να δουλεύεται με το τρίγωνο έκθεσης.
Το βάθος στη φωτογραφία
Το βάθος πεδίου, δηλαδή ο χώρος ή η απόσταση στην εστίαση, μπορεί να ποικίλει. Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να έχετε μεγαλύτερο βάθος πεδίου ή μικρότερο βάθος πεδίου ανάλογα με την τιμή του f. Έτσι για μικρές τιμές του f έχουμε μικρό βάθος πεδίου (το αντικείμενο μόνο φαίνεται καθαρό όχι το φόντο). Για μεγάλες τιμές του f έχουμε τα πάντα καθαρά. Από την κάμερα έως πολύ μακριά μας. Δείτε το παρακάτω διάγραμμα
Ένα «ρηχό» (μικρό) βάθος πεδίου σημαίνει ότι ενώ το αντικείμενο της εστίασης (focus point) είναι καθαρό, το φόντο είναι πολύ θολό και εκτός εστίασης. Ένα «βαθύ» ή «μεγάλο» βάθος πεδίου σημαίνει ότι (σχεδόν) όλα στην εικόνα είναι ευκρινή και σε σωστή εστίαση.
3 βασικοί παράγοντες για τον έλεγχο του βάθους πεδίου
1. Διάφραγμα f, όπως είπαμε προηγουμένως
2. Ζουμ
– Ελάτε με τον φακό της κάμερας πιο κοντά στο θέμα σας (τηλεφακός) για μικρότερο βάθος πεδίου.
– Απομακρυνθείτε με τον φακό περισσότερο από το θέμα σας (ευρυγώνιος) για μεγαλύτερο ή βαθύτερο βάθος πεδίου.
3. Εγγύτητα
– Προχωρήστε πιο κοντά στο θέμα σας για μικρότερο βάθος πεδίου.
– Απομακρυνθείτε πιο μακριά από το θέμα σας για μεγαλύτερο ή βαθύτερο βάθος πεδίου.
Παίξτε με αυτούς τους 3 παράγοντες την επόμενη φορά που θα κάνετε λήψη και δείτε πώς επηρεάζουν ατομικά και συλλογικά το βάθος πεδίου σας!
Τι είναι το Bokeh;
Το Bokeh είναι ένας όρος για να περιγράψει τη θολότητα ή το πόσο εκτός εστίασης είναι το φόντο (background). Στην πραγματικότητα είναι μια ιαπωνική λέξη που σημαίνει “θόλωση”.
Χρησιμοποιούμε τον όρο “bokeh” για να περιγράψουμε την αισθητική ποιότητα των τμημάτων εκτός εστίασης μιας εικόνας και οφείλεται στην πραγματικότητα σε ένα μικρό βάθος πεδίου.
Θυμάστε τους 3 βασικούς παράγοντες για τον έλεγχο του βάθους πεδίου;
- Άνοιγμα του διαφράγματος του φακού
- Το zoom του φακού
- Η εγγύτητα στο θέμα
Ενώ μπορείτε να ελέγξετε το βάθος πεδίου με τους παραπάνω παράγοντες, το bokeh είναι ένα από αυτά τα πράγματα στη φωτογραφία που είναι εντελώς υποκειμενικά για τον φωτογράφο.
Έτσι, ποιό είναι το καλό bokeh; Τι είναι το κακό bokeh; Πολλοί άνθρωποι θα υποστηρίξουν ότι εάν οι φωτεινοί κύκλοι στο θολό φόντο είναι όμορφα στρογγυλεμένοι, αυτό είναι ένα “καλό” bokeh και αν έχουν ίσια άκρα όπως ένα οκτάγωνο, εξάγωνο ή πεντάγωνο, αυτό είναι “κακό” bokeh.
Θα μπορούσες όμως να πεις ότι είναι κάπως θολό το θέμα αυτό.
Οι φωτεινοί κύκλοι στην άκρη, τυπικά μια πιο ρηχή εικόνα που κάνει το φόντο εκτός εστίασης λείο και απαλό θεωρείται “καλό” bokeh.
Ακολουθεί ένα παράδειγμα
Παρατηρείτε πόσο ομαλό με κύκλους είναι το φόντο; Ο λόγος που το θεωρούμε “καλό” είναι επειδή το ομαλό bokeh επιτρέπει στον θεατή να μην αποσπάται από το φόντο, αλλά τραβά τα βλέμματα για να εστιάσουν πάνω στο θέμα της εικόνας.
Ακολουθούν μερικές φωτογραφίες πίσω από τη δημιουργία ενός μικρού βάθους πεδίου και πώς ζωντανεύει τις φωτογραφίες σας.
εξαιρετικά ομαλό bokeh και μικρό βάθος πεδίου
Πώς να ρυθμίσετε το διάφραγμά σας
Ας δούμε πώς να ρυθμίσετε το διάφραγμα χρησιμοποιώντας 2 διαφορετικές λειτουργίες κάμερας.
1. Αλλαγή στάσεων f χρησιμοποιώντας τη λειτουργία προτεραιότητας διαφράγματος Av (Canon) ή A (Sony – Nikon)
Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να αποφασίσετε τι διάφραγμα θέλετε! Φωτογραφίες με μικρό βάθος πεδίου με το υπέροχο θολό φόντο ή με μεγάλο βάθος πεδίου;
Με αυτήν την ειδική λειτουργία, το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να ρυθμίσετε το διάφραγμα σε μια ευρεία ρύθμιση (χαμηλή στάση f) και να αρχίσετε να κάνετε κλικ!
Αυτή η λειτουργία “ρυθμίστε το διάφραγμα και ξεχάστε τα υπόλοιπα” ονομάζεται Λειτουργία προτεραιότητας διαφράγματος.
Η λειτουργία προτεραιότητας διαφράγματος είναι εν μέρει χειροκίνητη και εν μέρει αυτόματη. Ρυθμίζετε το διάφραγμα χειροκίνητα και αφήνετε την κάμερα να υπολογίζει αυτόματα όλα τα άλλα για εσάς (ταχύτητα κλείστρου, ISO).
Αυτή η λειτουργία δίνει προτεραιότητα στο διάφραγμα, πράγμα που σημαίνει ότι σας επιτρέπει να επιλέξετε σε ποιο διάφραγμα θέλετε να τραβήξετε και, στη συνέχεια, ορίζει την ταχύτητα κλείστρου σας στο αυτόματο, έτσι ώστε η κάμερα να καταλαβαίνει τα υπόλοιπα.
Σημείωση: Ίσως χρειαστεί να αλλάξετε το ISO σε αυτόματο ανάλογα με την κάμερά σας, γι ‘αυτό να το γνωρίζετε αν δεν αισθάνεστε ακόμα άνετα με το τρίγωνο έκθεσης.
Το υπέροχο με αυτήν τη λειτουργία είναι ότι είναι ίσως η καλύτερη αυτόματη ρύθμιση που έχει η κάμερά σας, οπότε ρίξτε έναν φακό, ρυθμίστε το διάφραγμα σας όσο πιο χαμηλά μπορεί να είναι και τραβήξτε φωτογραφίες με θολό φόντο!
2. Αλλαγή στάσεων F χρησιμοποιώντας τη χειροκίνητη λειτουργία M
Όλοι οι κατασκευαστές φωτογραφικών μηχανών διαφέρουν ως προς το πώς φαίνονται τα σκόπευτρα τους, αλλά το παρακάτω διάγραμμα δείχνει πώς είναι ένα κοινό σκόπευτρο. Σε πολλές περιπτώσεις, το διάφραγμα θα βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο φωτόμετρο.
Ας προχωρήσουμε τώρα στον κόσμο των φακών.
Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι οι φωτογραφίες σας έγιναν ξαφνικά πιο σκοτεινές όταν προσπαθήσατε να κάνετε μεγέθυνση; Μπορεί να το παρατηρήσετε εάν έχετε προσαρτήσει τον φακό του κιτ που σας έδωσαν μαζί με την κάμερα.
Ένα κοινό παράδειγμα κιτ φακού είναι ο φακός 18-55mm που συνοδεύει τα σώματα Canon Rebel ή το Nikkor 18-55 για τις κάμερες Nikon.
Ο φακός του κιτ σας πιθανότατα δεν μπορεί να φτάσει κάτω από ένα διάφραγμα f3.5 στον ευρυγώνιο και, στη συνέχεια, όταν κάνετε μεγέθυνση, αλλάζει σε f5.6. Δηλαδή δεν έχει ποιότητα ο φακός αυτός.
Τι συμβαίνει με αυτή την διαφορά στο f;
Λοιπόν, ανάλογα με το σύστημα της κάμεράς σας, ο κιτ φακός σας πιθανότατα έχει «μεταβλητό διάφραγμα», πράγμα που σημαίνει ότι το διάφραγμα αλλάζει ανάλογα με το εύρος ζουμ.
Με απλά λόγια, επειδή οι φακοί ζουμ που έχουν σταθερό διάφραγμα είναι πολύ ακριβοί, οι περισσότεροι κατασκευαστές επιλέγουν μια φθηνότερη λύση για να συμπεριληφθεί ένας βασικός φακός σαν kit στη φωτογραφική μηχανή τους.
Με φακό μεταβλητού ζουμ, καθιστά λίγο πιο δύσκολο να αποκτήσετε αυτές τις πραγματικά μικρές φωτογραφίες βάθους πεδίου.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι φωτογράφοι συνιστούν να πάρετε έναν κύριο πρώτο φακό με σταθερό εστιακό μήκος για να ξεκινήσετε.
Αυτό σημαίνει ότι ο φακός δεν έχει τη δυνατότητα μεγέθυνσης. Έχετε ένα σταθερό εστιακό μήκος στο φακό πχ f 50 και αυτό είναι όλο.
Οι φακοί αυτοί δεν έχουν κινούμενα μέρη όπως οι φακοί ζουμ, οπότε είναι πολύ πιο εύκολο (και φθηνότερο) η κατασκευή του, και μάλιστα μπορεί να έχει ένα πολύ μεγαλύτερο διάφραγμα πχ f 1.8.
Ακόμη και οι περισσότεροι φακοί ζουμ υψηλής ευκρίνειας δεν μπορούν να φτάσουν κάτω από ένα διάφραγμα f2.8, αλλά ένας σχετικά φθηνός κύριος φακός 50 mm μπορεί να φτάσει μέχρι το f1.8, δίνοντάς σας τη δυνατότητα λήψης πολύ όμορφων εικόνων μικρού βάθους πεδίου.
Οι Canon και Nikon διαθέτουν φακό 50mm f1.8 για κάπου μεταξύ 125 και 200 $ ανάλογα με το πού και πότε αγοράζετε. Αυτό είναι ένα εξαιρετικά καλό μέρος για να ξεκινήσετε για μια χαμηλού κόστους είσοδο στη λήψη με χαμηλό διάφραγμα.
