Η ανακάλυψη του Magnetar (μάγναστρο) λύνει ένα 19-χρονο, μυστήριο

Από σελίδα της NASA και του BBC

Οι επιστήμονες έχουν βρεί ένα νέο τύπο άστρου, γύρω από τον οποίο βρίσκεται το δυνατότερο μαγνητικό πεδίο που παρατηρήθηκε   ποτέ στο σύμπαν.  Η ονομασία του είναι 'magnetar' ή μάγναστρο. (Οι γραμμές δείχνουν μαγνητικές γραμμές). Θεωρούνται νεκρά άστρα με έντονους σεισμούς που εκτοξεύουν ακτίνες γάμμα.

Το μαγνητικό πεδίο στην επιφάνεια του αστέρα - που προσδιορίζεται σαν SGR 1806-20 - είναι 10¹⁵ φορές ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο της Γης.

Ο SGR 1806-20 είναι ένας αστέρας νετρονίων  - περίπου 40.000 έτη φωτός από τη Γη - που εξάντλησε τα πυρηνικά του καύσιμα και κατέρρευσε.

Έχει περίπου τη μάζα του Ήλιου μας, συμπιεσμένη σε μια μπάλα διαμέτρου περίπου 10km.Τα αστέρια νετρονίων συχνά έχουν ισχυρά μαγνητικά πεδία. Συχνά στροβιλίζονται πολύ γρήγορα (3000 στροφές/sec) στέλνοντας λάμψεις ακτινοβολίας στο διάστημα -σαν ουράνιες φωτεινές λάμπες- με πολύ σταθερή περίοδο από 0.03 έως 3 sec. Οι Αστρονόμοι αυτά τα αντικείμενα τα ονομάζουν pulsars.

Οι αστρονόμοι λένε πως ο SGR 1806-20 είναι ένας τύπος αστρικής παραδοξότητας που καλείται "magnetar". Για πρώτη φορά ανιχνεύθηκε το 1979 από ευαίσθητους δορυφόρους στην ακτινοβολία υψηλής ενέργειας από το διάστημα.

Αναγνώρισαν οι δορυφόροι ένα τύπο αστέρα που ορίζεται σαν Soft Gamma Repeater (SGR). Όταν είναι φωτεινοί μπορούν να εκπέμπουν σ' ένα μόνο δευτερόλεπτο τόσο πολύ ενέργεια όσο παράγει ο  Ήλιος μας σε ένα χρόνο. Οι Αστρονόμοι υποπτεύονται πως τέτοιες τιτάνιες ενέργειες σχετίζονται με την έντονη βαρύτητα ενός αστέρα νετρονίων.

"Η σπουδαιότητα της ανακάλυψης πηγαίνει πιo πέρα από την εύρεση ενός νέου τύπου στην λίστα με τους τύπους των αστέρων," είπε η Χρύσα Κουβελιώτου, η επικεφαλής επιστήμων της ανακάλυψης. "Δένει με δύο σπάνιες, πολύ ιδιόρυθμες κατηγορίες αστέρων που δεν μπορούσαμε να τα ερμηνεύσουμε, και βάζει την εξέλιξη των αστέρων νετρονίων και γαλαξιών σε ένα νέο φως. " Μπορεί επίσης να αυξήσει τον πληθυσμό του γαλαξία μας για να συμπεριλάβει λίγες εκατοντάδες εκατομμυρίων ανεξερευνήτων magnetars. .

Η Χρύσα Κουβελιώτου εργάζεται για τα Universities Space Research Association (USRA) στο κέντρο Διαστημικών πτήσεων της NASA. Εργάζεται μαζί με τον Dr. Jan van Paradijs του Πανεπιστημίου του Amsterdam και το Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Huntsville. Τα ευρήματα τους υποστηρίζουν τη θεωρία για τα magnetar που αναπτύχθηκε το 1992 από αστροφυσικούς. Είναι ένα δυναμικό μοντέλο που θεωρεί πως ο αστέρας νετρονίων συνεχίζει για 10.000 χρόνια ακόμη να εκπέμπει μέσω μιας βίαιης περιόδου μετά τη κατάρρευση του. Πολλοί συνάδελφοι της προεξοφλούν αυτή την ιδέα, λέγοντας πως οι εσωτερικές πιέσεις και άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να κρατήσουν ένα άστρο από τη γέννεση ενός τέτοιου πυκνού πεδίου.

Αστέρες νετρονίων

Οι αστέρες νετρονίων ως επί το πλείστον δημιουργούνται από τεράστιας πυκνότητας ύλη σαν υγρό, πλήρως ιοντισμένους, που έχουν ένα φλοιό σταθερό, περίπου δύο km παχύ, αποτελούμενους από νετρόνια.

Η δημιουργία τους σαν αστέρες νετρονίων γίνεται μετά την εξάντληση των πυρηνικών τους καυσίμων και κάτω από την επίδραση της τεράστιας βαρύτητας οι πυρήνες πλησιάζουν τόσο πολύ που εφάπτονται. Στην κατάσταση αυτή τα ηλεκτρόνια βρίσκουν 'στέγη' μέσα στους πυρήνες, όπου ενώνονται με τα πρωτόνια φτιάχνουν νετρόνια και νετρίνα. Τα τελευταία φεύγουν από τον αστέρα που έτσι αποτελείται κυρίως από νετρόνια.

Στους 'συνηθισμένους' αστέρες νετρονίων ο φλοιός είναι σταθερός. Στα μάγναστρα όμως ο φλοιός συμπιέζεται από κολοσσιαίες δυνάμεις του μαγνητικού πεδίου. Οι σεισμοί των αστέρων τραντάζουν τον αστέρα νετρονίων προξενώντας μικρούς κυματισμούς στο μαγνητικό πεδίο. Κατά την περιστροφή τους μεταφέρουν σωματίδια μακριά από το άστρο με μεγάλη βιαιότητα. Οι αστρονόμοι τα ονομάζουν Soft Gamma Repeaters.

Δείτε και το σχετικό άρθρο της Χρύσας Κουβελιώτου : Μάγναστρα

Προσοχή! Κινούμενη εικόνα που επιδεικνύει τον αστέρα αυτό (178kB)