Περιπλανώμενος, μόνος, σαν πλανήτης
(πλανήτες που δεν περιφέρονται γύρω από άστρο;)

Από την ιστοσελίδα του Scientific American, 6 Οκτωβρίου 2000.

Η κλασσική θεωρία γένεσης των πλανητών δέχεται ένα ισχυρό πλήγμα από μια δημοσίευση στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Science. Ερευνητές από την Ισπανία, τις ΗΠΑ και τη Γερμανία αναφέρουν την ανακάλυψη 18 ουράνιων αντικειμένων σε απόσταση 1.200 ετών φωτός, με μεγέθη πλανητών τα οποία αντί να περιφέρονται γύρω από ένα αστέρι μετατοπίζονται ελεύθερα στον αστερισμό του Ωρίωνα.

Οι περισσότεροι πλανήτες θεωρούνται ότι σχηματίζονται μέσα σε δεκάδες εκατομμυρίων ετών, καθώς αέρια και σκόνη που στροβιλίζονται γύρω από ένα άστρο συμπυκνώνονται αργά σε διακριτά συσσωματώματα. Αλλά τα καινούρια αντικείμενα δεν έχουν κεντρικό αστέρι, και το πλησιέστερο σμήνος άστρων έχει ηλικία μόνον πέντε εκατομμυρίων ετών. “Ο σχηματισμός νέων, ελέυθερα κινούμενων, αντικειμένων με πλανητική μάζα όπως αυτά είναι δύσκολο να εξηγηθεί.” Λέει η εκπρόσωπος της ομάδας των επιστημόνων Maria Rosa Zapatero Osorio από το Instituto Astofisica de Canaria .

Οι πιο πολλοί κυνηγοί πλανητών έκτός του ηλιακού μας συστήματος θα έχαναν αυτούς τους νέους υποψήφιους σύμφωνα με τον κλασσικό τρόπο αναζήτησης. Για να βρούν ένα πλανήτη ψάχνουν για τα σημάδια που δίνει καθώς διαταράσσει λίγο με τη βαρυτική του αλληλεπίδραση,τη θέση του άστρου γύρω από το οποίο περιφέρεται. Με άλλα λόγια προκαλεί μια μικρή ταλάντευση στο φως του άστρου.
Αλλά η Zapatero Osorio και οι συνεργάτες της αντίθετα ανίχνευσαν το αμυδρό κόκκινο φως που εκπέμπεται κατευθείαν από το υπό εξέταση αντικείμενο χρησιμοποιώντας τηλεσκόπια με κάμερες ορατού και υπέρυθρου φωτός στην Ισπανία , τα Κανάρια Νησιά και τη Χαβάη.
Έτσι μπόρεσαν επίσης να συγκεντρώσουν φασματοσκοπικές πληροφορίες που αφορούν τη σύσταση των αντικειμένων. Και επειδή τα βαρύτερα μόρια σχηματίζονται σε χαμηλότερες θερμοκρασίες έμαθαν επίσης και τις θερμοκρασίες των αντικειμένων.

“Τα φασματοσκοπικά δεδομένα αντιστοιχούσαν στην προσδοκία ότι επρόκειτο για νεαρόυς γιγάντιους πλανήτες”, είπε η Zapatero Osorio. Οι ερευνητές υπολόγισαν περαιτέρω τις μάζες των αντικειμένων να βρίσκονται μεταξύ 5 και 15 φορές τη μάζα του Δία ανάλογα με την ηλικία τους. Γενικά, σώματα με μάζα κάτω από 13 φορές τη μάζα του Δία θεωρούνται πλανήτες, ενώ σώματα με μάζα μεταξύ 13 και 75 φορές τη μάζα του Δία αποκαλούνται καφέ νάνοι

Αν και οι νέοι υποψήφιοι θα μπορούσαν να είναι είτε το ένα είτε το άλλο, οι προηγούμενες μελέτες πάνω στους καφέ νάνους υποδεικνύουν ότι το να βρούμε 18 από τα αντικείμενα αυτά μαζεμένα σε μια τόσο μικρή περιοχή είναι γεγονός αρκετά απίθανο, παρατηρεί η Zapatero Osorio. “Αυτό είναι μόνο πρόβλημα ορολογίας” λέει η ίδια. “Αν οι πλανήτες μπορούν να υπάρχουν μόνο γύρω από ένα άστρο, τότε οι υποψήφιοί μας είναι καφέ νάνοι πολύ μικρής μάζας. Αλλά αν οι πλανήτες πρέπει να έχουν μια συγκεκριμένη μάζα, τότε αυτά τα αντικείμενα είναι πλανήτες. Ίσως αυτά τα παράξενα αντικείμενα να έχουν εκσφενδονιστεί μακριά από τις αρχικές τροχιές τους, όπου είχαν γεννηθεί, και να αποχωρίστηκαν από το μητρικό τους άστρο.

Οι ερευνητές επέλεξαν το αστρικό σμήνος στο σίγμα Ωρίωνα διότι βρίσκεται σχετικά κοντά, είναι νέο και αρκετά «άδειο» από διαστρική σκόνη και νέφη αερίων, που ενδεχομένως εμποδίζουν την οπτική παρατήρηση.

Οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν στην Ισπανία, στα Κανάρια Νησιά και στη Χαβάη, με τοποθετημένες πάνω σε τηλεσκόπια κάμερες, που είναι ευαίσθητες στο οπτικό και υπέρυθρο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα.

Δείτε και τα σχετικά άρθρα

• Εξωγήινοι πλανήτες
  
• Αλλοι οκτώ πλανήτες
  
• Ο πλανήτης Albert