Επίκειται η άμεση ανακάλυψη εξωηλιακών πλανητών

Από σελίδα NewScientist, 7 Μαρτίου 2002

Μέσα στους επόμενους έξι μήνες μπορούμε πραγματικά να δούμε έναν πλανήτη γύρω από ένα κοντινό αστέρι. Μια ομάδα βρετανών αστρονόμων ελπίζει να επιτύχει αυτόν τον άθλο εστιάζοντας την αναζήτησή τους κοντά στους λευκούς νάνους - τα αστέρια που έχουν κάψει τα πυρηνικά τους καύσιμα και βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους.

Αν και περισσότεροι από 80 πλανήτες έξω από το ηλιακό σύστημά μας έχουν ανακαλυφθεί, όλοι έχουν ανιχνευθεί έμμεσα, παραδείγματος χάριν, με την παρατήρηση της μικροσκοπικής βαρυτικής επίδρασης που έχουν στην κίνηση του γονικού αστεριού τους. Η θέα όμως ενός πλανήτη κατευθείαν είναι εξαιρετικά δύσκολη επειδή το φως των πλανητών είναι πολύ πιό εξασθενημένο από ό,τι των αστεριών.

"Είναι σαν να προσπαθεί να φανεί ένα κερί δίπλα σε έναν εκθαμβωτικό προβολέα," λέει ο Fraser Clarke του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ. Θα ήταν πολύ ευκολότερο εάν υπήρχαν συστήματα όπου ο προβολέας να ήταν πολύ πιό εξασθενημένος και το κερί πολύ πιό μακρύτερα από αυτόν.

Ο Clarke θεωρεί ότι το πλανητικό σύστημα με έναν άσπρο νάνο ταιριάζουν στην περίπτωση. Οι λευκοί νάνοι είναι παλαιά αστέρια που έχουν κάψει τα καύσιμα τους, 10.000 φορές λιγότερο φωτεινά από τον ήλιο.

Ηλικιωμένα αστέρια

Αλλά θα έπρεπε να αναμείνουμε να βρούμε πλανήτες γύρω από τέτοια ηλικιωμένα αστέρια; Σε ένα έγγραφο που θα εμφανιστεί στο μηνιαίο περιοδικό της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας, μια ομάδα που καθοδηγείται από τον Matt Burleigh του Πανεπιστημίου Λέιτσεστερ, αναγνωρίζει ότι δεν θα υπάρξουν πλανήτες που θα βρίσκονται σε τροχιά κοντά σε έναν λευκό νάνο.

Κατά τη διάρκεια της "κόκκινης γιγαντιαίας" φάσης του, το πρώην αστέρι, βρίσκεται σε μια "καννιβαλιστική" φάση, όταν αποκτά τερατώδεις διαστάσεις. Αλλά εάν ένα αστέρι διώχνει περισσότερο από τη μισή του μάζα στο διάστημα, όταν γίνεται κόκκινος γίγαντας, το βαρυτικό του πεδίο θα αποδυναμωθεί, κι έτσι οποιοιδήποτε εξωτερικοί πλανήτες θα κινούνταν σπειροειδώς προς τα έξω προς μία ασφαλή θέση.

"Έχουμε λόγο να θεωρήσουμε ότι οι πλανήτες που απέχουν περισσότερο από πέντε Αστρονομικές Μονάδες (η απόσταση της Γης από τον ήλιο), θα επιζήσουν στην φάση του λευκού νάνου," λέει ο Clarke, ένας από τους ερευνητές.

Τηλεσκόπιο Genesis

Η ομάδα των Βρετανών αστρονόμων, έχει κερδίσει χρόνο με τα δίδυμα τηλεσκόπια Gemini των 8-μέτρων, στη Χαβάη και τη Χιλή. Εξετάζουν ήδη 50 κοντινούς λευκούς νάνους χρησιμοποιώντας μήκη κύματος κοντά στο υπέρυθρο . "Σε τέτοια μήκη κύματος, ένας πλανήτης τρεις έως πέντε φορές τη μάζα του Δία μπορεί να είναι μόνο 1000 φορές πιό εξασθενημένος από ότι ο αστρικός γονέας του," λέει ο Clarke.

Δεδομένου ότι όλα τα χαμηλής μάζας αστέρια εξελίσσονται σε λευκούς νάνους, ο Clarke λέει ότι οι πλανήτες πρέπει να είναι εξίσου κοινοί γύρω από αυτούς, όπως γύρω και από άλλα αστέρια. Αυτό θα μπορούσε να σημάνει ότι περίπου το 10 τοις εκατό των λευκών νάνων θα είχαν πλανήτες. "Βρίσκουμε ότι πολλοί θα ήταν λαμπροί," λέει ο Clarke. "Αλλά δεν ξέρουμε τι πρόκειται να δούμε."

"Θα ανέμενα τους περισσότερους λευκούς νάνους να έχουν πλανήτες, που είναι ένα αρκετά αισιόδοξο στοιχείο," λέει ο Steinn Sigurdsson του Κρατικού Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας. "Πιστεύω τελικά ότι θα βρεθούν πλανήτες."