Η τρύπα του όζοντος θεωρείται τώρα ως αιτία για την Ανταρκτική ψύξη

Από σελίδα των New York Times, 3 Μαίου 2002

Οι περισσότεροι επιστήμονες κατηγορούν τους ανθρώπους, τουλάχιστον εν μέρει, για την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου. Τώρα, μερικοί ερευνητές λένε ότι οι άνθρωποι μπορούν να είναι εν μέρει κατηγορούμενοι  επίσης και για την ψύξη της Ανταρκτικής.

Ενώ οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί περίπου ένα βαθμό Fahrenheit κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, η Ανταρκτική συνολικά εμφανίζεται να ψύχεται ελαφρώς στις περασμένες λίγες δεκαετίες.

Το θέμα αυτό είναι μπερδεμένο, επειδή οι πολικές περιοχές είναι πιθανά πιό ευαίσθητες στις τάσεις της θέρμανσης από την  υπόλοιπη υδρόγειο. Ακόμα πιό μπερδεμένο, μια μικρή μερίδα της Ανταρκτικής -- η χερσόνησος που στρέφεται Βόρεια προς τη Νότια Αμερική -- προκαλεί την τάση της ψύξης. Έχει θερμανθεί πολύ γρήγορα, περίπου πέντε βαθμούς κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 50 ετών, δηλαδή 10 φορές τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Γράφοντας στη σημερινή έκδοση του περιοδικού Science, ο Δρ David. Thompson, ένας καθηγητής της ατμοσφαιρικής επιστήμης στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, και ο Δρ Susan Solomon, ένας ανώτερος επιστήμονας στην Εθνική Davidκεάνεια και Ατμοσφαιρική Διεύθυνση στο Boulder, υποστηρίζουν ότι η τρύπα του όζοντος, που ανοίγει κάθε Άνοιξη πάνω από την Ανταρκτική τα τελευταία χρόνια, μπορεί να βοηθήσει να εξηγήσει και τις δύο αντιφατικές τάσεις.

"Το όζον φαίνεται να είναι ικανό να κοροϊδεύει τα πρότυπα  του Νότιου ημισφαιρίου," είπε ο Δρ Thompson σε μια συνέντευξη.

Μια δίνη των ανέμων φυσά συνεχώς γύρω από την Ανταρκτική, που τείνει να παγιδεψει τον παγωμένο αέρα στο Νότιο Πόλο. Στο νέο έγγραφο, ο Δρ Thompson και ο Δρ Solomon δείχνουν ότι οι άνεμοι έχουν ενισχύσει στο παρελθόν επί λίγες δεκαετίες, κρατώντας τον παγωμένο αέρα ακόμη πιό περιορισμένο.

Η χερσόνησος αυτή, που βρίσκεται έξω από τη δίνη αέρα, ξεφεύγει από το φαινόμενο ψύξης, είπαν οι επιστήμονες.

Λένε ότι η τρύπα του όζοντος μπορεί να είναι η αιτία των ισχυρότερων ανέμων.

"Αυτή είναι αιτία που εμείς θεωρούμε," είπε ο Δρ Thompson, "και η έμφαση είναι στη λέξη 'μπορεί' ".

Κοντά στο έδαφος, το όζον, ένα μόριο που αποτελείται από τρία άτομα οξυγόνου, σχηματίζει ένα μεγάλο και ανθυγειινό συστατικό της αιθαλομίχλης. Υψηλά στην ατμόσφαιρα, εντούτοις, η παρουσία του όζοντος είναι ουσιαστική για τη ζωή, εμποδίζοντας τις υπεριώδεις ακτίνες που μοιραία καταστρέφει το DNA.

Οι τεχνητές χημικές ουσίες γνωστές ως χλωροφλωροάνθρακες, ή CFC, που κάποτε ήταν παντού παρόντα στα δοχεία αεροψεκασμού και το ψυκτικό μέσο των κλιματιστικών και των ψυγείων, προκαλούν μια αλυσίδα αντιδράσεων που καταστρέφουν το όζον. Τον Σεπτέμβριο του 2000, η τρύπα του όζοντος έγινε 17,1 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια, μια έκταση ρεκόρ. Με τα πιό καταστροφικά CFC να είναι εκτός λειτουργίας σταδιακά, τρύπα του όζοντος αναμένεται να μειωθεί κατά τη διάρκεια των ερχόμενων δεκαετιών.

Έως ότου αυτό γίνει, πάντως, θα υπάρχουν λιγότερα μόρια όζοντος στην ατμόσφαιρα για να απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία. Αντί της θέρμανσης του αέρα, οι ακτίνες πέφτοντας στο χιόνι και τον πάγο της Ανταρκτικής και αντανακλούν πίσω στο διάστημα.

Οι επιστήμονες ήδη ήξεραν ότι η τρύπα όζοντος είχε ψύξει την ανώτερη ατμόσφαιρα. Ο Δρ Thompson και ο Δρ Solomon δείχνουν ότι η τροπόσφαιρα, το πιο χαμηλό στρώμα της ατμόσφαιρας, στα έξι μίλια, έχει επίσης ψυχθεί.

"Υπάρχει πολύ υλικό για δουλειά εκεί μέσα," είπε ο Δρ John E. Walsh, ένας καθηγητή της ατμοσφαιρικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις και συντάκτης ενός εγγράφου στο περιοδικό Science τον Ιανουάριο, που υποδείκνυε ότι η Ανταρκτική ψύχεται.

Ο Δρ Walsh είπε ότι το στοιχείο που ταιριάζει την ψύξη με τους ισχυρότερους ανέμους ήταν πειστικό. "Η δικιά μου επιφύλαξή," είπε, "είναι η σύνδεση με το όζον."

Σημείωσε ότι η τρύπα όζοντος ήταν συνήθως μεγαλύτερη το Νοέμβριο ή το Δεκέμβριο, αλλά ότι η μέγιστη ψύξη ήταν περίπου έξι μήνες αργότερα.

Ο Δρ Thompson συμφώνησε ότι η τρύπα όζοντος δεν θα μπορούσε να εξηγήσει ολόκληρη την κλιματική εικόνα, και είπε ότι άλλες επιρροές όπως  επίσης τα ωκεάνια ρεύματα διαδραμάτισαν πιθανώς σημαντικούς ρόλους.

"Αμφιβάλλω σοβαρά ότι παίζει το μοναδικό ρόλο," είπε. "Σκέφτομαι ότι είναι ένας από τους πολλούς."