Ίσως το φαινόμενο Ελ Νίνιο ευθύνεται για τα ακραία καιρικά φαινόμενα

Από το δίκτυο, 18 Αυγούστου 2002

Το γνωστό φαινόμενο Ελ Νίνιο, ευθύνεται μάλλον για τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν πλήξει διάφορες περιοχές του πλανήτη μας (κυρίως στην Ευρώπη και την Ασία) και έχουν προκαλέσει το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους.

Οι καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες έπληξαν μόνο την Ευρώπη και την Ασία τις τελευταίες ημέρες, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις περιοχές της νοτιοανατολικής Ασίας που μαστίζονται από τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων ετών.

Οι μετεωρολόγοι μάλιστα αναρωτιούνται αν οι πλημμύρες είναι μια αντήχηση του παρόμοιου -αν και λιγότερο σοβαρού- καιρού πριν δύο χρόνια, ώστε να αποτελεί ένα σήμα κινδύνου για τον πλανήτη μας.

Παρά την αυξανόμενη υπολογιστική ισχύ των υπολογιστών, η πρόβλεψη του καιρού θα έχει για αρκετό χρόνο δυσκολίες στο τι θα συμβεί τις επόμενες πέντε ημέρες. Τα μοντέλα των κομπιούτερ που έχουν σχεδιαστεί από ειδικούς στις κλιματικές αλλαγές μπορούν να μας αποκαλύψουν την ποσότητα της βροχής που θα πέσει κατά μέσον όρο σε μια σαιζόν τα προσεχή έτη, αλλά δυστυχώς δεν μπορούν να σημειώσουν με ακρίβεια τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως είναι οι ραγδαίες βροχοπτώσεις που γνώρισαν οι Ευρωπαίοι αυτή την εβδομάδα.

Χαοτική προσέγγιση

Ο Tim Osborn, ένας κλιματολόγος από το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας τόνισε ότι αν οι πλημμύρες είχαν συμβεί το χειμώνα, τότε μπορεί να ήταν η αιτία να συζητήσουμε για την παγκόσμια θέρμανση.

"Πάντως, τα κλιματολογικά μοντέλα δείχνουν πως οι βροχοπτώσεις το καλοκαίρι πιθανότατα θα πέφτουν το ίδιο, αν η αλλαγή στο κλίμα συνεχιστεί", συνέχισε ο Osborn. Μάλιστα, πιστεύει, ότι δεν είναι εύκολη η εξήγηση των καλοκαιρινών πλημμυρών.

Πλημμύρες: Μπορεί στο μέλλον να είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο

Ο Dr Geoff Jenkins, από το Βρετανικό Μετεωρολογικό Γραφείο, συμφωνεί πως είναι λάθος να "συμπεράνουμε" έτσι εύκολα πως φταίει η κλιματική αλλαγή για τα ακραία φαινόμενα.

"Το ξέρουμε πως η παγκόσμια θέρμανση ξεκίνησε και ότι πρόκειται να φέρει κάποιες αλλαγές, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο να αποδώσουμε όλες αυτές τις αλλαγές στην παγκόσμια θέρμανση, επειδή η Γη είναι ήδη ένα πολύ μεταβλητό σύστημα.

"Παρατηρούμε όλα αυτά τα γεγονότα από έτος σε έτος, μπορεί να είναι ασυνήθιστα, αλλά όμως δεν είναι  καινοφανή.

Ελ Νίνιο

Το Ελ Νίνιο είναι ένα φυσικό κλιματολογικό φαινόμενο στον ανατολικό Ειρηνικό που επηρεάζει καθοριστικά τους ανέμους και τις βροχοπτώσεις.

Το El Nino συμβαίνει όποτε εξασθενούν οι συνηθισμένοι ανατολικοί ισχυροί αληγείς άνεμοι, επιτρέποντας στο θερμότερο νερό από το δυτικό Ειρηνικό  να ρέει προς την ανατολή. Αυτό αλλάζει το επίπεδο της θαλάσσης, ενισχύει το θερμό νερό της επιφάνειας στην ακτή της Νότιας Αμερικής, και αυξάνει τη θερμοκρασία του νερού στον ανατολικό Ειρηνικό. Συγχρόνως τα σύννεφα καταιγίδας σχηματίζονται πάνω από τον κεντρικό Ειρηνικό κι όχι στον δυτικό.

Όμως έτσι τα ψυχρά και πλούσια σε τροφή νερά των βαθυτέρων στρωμάτων δεν μπορούν να αναδυθούν στην Βόρεια και Νότια Αμερική με αποτέλεσμα τα θαλάσσια είδη της περιοχής να υποφέρουν από έλλειψη τροφής. Η θερμοκρασία των νερών επιφανείας μπορεί να φτάσει μέχρι και 3ο πάνω από το κανονικό.

Κατά τη διάρκεια του 1998 έπληξαν τις χώρες της νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της ανατολικής Ασίας, μεγάλες πλημμύρες και ξηρασία. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του πλανήτη, τόσο πιο συχνά θα εμφανίζεται το φαινόμενο Ελ Νίνιο.

Κλιματικές αλλαγές και πλημμύρες

Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF) Κλοντ Μαρτέν, οι κλιματικές αλλαγές και η κακή διευθέτηση των ποταμών είναι υπεύθυνες για τις καταστροφικές πλημμύρες στην Ευρώπη. 

Όπως τόνισε σε συνέντευξη του ο Μαρτέν, από τη μια μεριά οι κλιματικές αλλαγές οδήγησαν σε μία αύξηση των ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων και από την άλλη η διαχείριση των ποταμών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με μία μαζική διευθέτηση των ποταμών και μία έλλειψη εκτάσεων για την ταμίευση των πλημμυρών, έχουν διαδραματίσει έναν αποφασιστικό ρόλο για την παρούσα καταστροφή.

Μάλιστα καλεί τους αρχηγούς των κρατών που θα συμμετέχουν στην παγκόσμια σύνοδο για την διαρκή ανάπτυξη στο Γιοχάνεσμπουργκ, που αρχίζει στις 26 Αυγούστου, να δεσμευθούν για μία καλύτερη διαχείριση των υδάτινων οδών.

Οι υπεύθυνοι του WWF εκτιμούν πως στους φυσικούς ποταμούς έχουμε κατασκευάσει κανάλια από τα οποία το νερό δεν μπορεί πλέον να διαφύγει, αλλά οι κλιματικές αλλαγές, η διάβρωση των εδαφών, η μείωση της επιφάνειας των δασών συμβάλλουν ώστε η κατάσταση να επιδεινώνεται κάθε χρόνο.

Μελέτες μάλιστα ειδικών έχουν δείξει πως οι ποταμοί δεν έχουν την έκταση που χρειάζονται, ώστε να έχουν επαρκείς φυσικές ζώνες απορροής πλημμυρών.

Αδιαφορούν οι ΗΠΑ

Οι πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία αλλά και οι ξηρασίες στην Νοτιοανατολική Ασία, φαίνεται να αποτελούν μία ακόμη δραματική προειδοποίηση της Φύσης. Προειδοποίηση για το τι πρόκειται να συμβεί στον πλανήτη, αν συνεχιστεί η κακή διαχείριση του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο.

Όμως σε λίγες ημέρες -26 Αυγούστου 2002- συνέρχεται στο Γιοχάνεσμπουργκ η Παγκόσμια Διάσκεψη για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη, χωρίς όμως ελπίδες επιτυχίας αφού οι πλούσιες χώρες σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν δείχνουν καμία διάθεση να υιοθετήσουν ένα πρόγραμμα προστασίας του περιβάλλοντος και να δεσμευτούν ότι θα το εφαρμόσουν.

Η απόφαση των ΗΠΑ να μην συμμετάσχει ο πρόεδρος Μπους μέρος στη διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ και να έχουν υποβαθμισμένη συμμετοχή δείχνει τον δρόμο που ακολουθεί η χώρα που μολύνει το περιβάλλον περισσότερο από όλες τις άλλες. Πρέπει να επισημανθεί ότι είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό, ότι οδηγήθηκαν σε ναυάγιο και οι τέσσερις προπαρασκευαστικές συναντήσεις που έγιναν για να συνταχθεί ένα προσχέδιο διακήρυξης.

Φαίνεται ότι πρωτοπόρες και σε αυτή την διάσκεψη, όπως και στην επικύρωση του πρωτοκόλλου του Κιότο, θα είναι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος του ΟΗΕ όμως κάλεσε τις πλούσιες βιομηχανικές χώρες να αναλάβουν τις ευθύνες τους για τις καταστροφικές πλημμύρες, οι οποίες οφείλονται στις κλιματικές αλλαγές, που προκαλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ, που θα συζητηθεί στη Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, σήμερα το 40% του πληθυσμού της Γης δεν έχει πρόσβαση σε αρκετό νερό, ενώ το 2025 δεν θα έχει πρόσβαση το 50%.

Στις περισσότερες χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, ιδιαίτερα τα παιδιά, πεθαίνουν από δίψα, από πείνα, από ασθένειες. Και η κατάσταση χειροτερεύει με τις καταστροφές των δασών, την ερήμωση άλλοτε καλλιεργήσιμων εκτάσεων και την πλήρη ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας.

Όμως οι ΗΠΑ δεν δείχνουν να συγκινούνται από αυτές τις εικόνες του Τρίτου Κόσμου και να βοηθήσουν στην επερχόμενη καταστροφή του πλανήτη μας. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ δεν υπογράφουν το Πρωτόκολλο του Κιότο, για να μη βλάψουνι τα Αμερικανικά συμφέροντα, όπως δήλωσε ο πρόεδρος Μπους.