Παλαιοί γαλαξίες έχουν ενεργητικές μαύρες οπές

Από σελίδα του BBC, 17 Σεπτεμβρίου 2002

Αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει περισσότερες μαύρες τρύπες σε ένα σμήνος γαλαξιών από όσες αυτοί περίμεναν. Είναι ένα εύρημα που έχει βαθιές επιπτώσεις για θεωρίες σχετικά με το πως αυτά τα παράξενα αντικείμενα αναπτύσσονται στους γαλαξίες απορροφώντας το διαστρικό αέριο που βρίσκεται μεταξύ των άστρων.

Αυτό το γεγονός δείχνει πως οι μαύρες οπές μπορεί να είναι ενεργητικές στους παλαιούς γαλαξίες όπως είναι και στους νεαρούς.

Αυτό το συμπέρασμα εκπλήσσει τους αστρονόμους που θεωρούν πως οι μαύρες οπές στους παλαιότερους γαλαξίες ήταν εξασθενημένοι επειδή είχαν ξεμείνει από καύσιμα αερίου που χρησιμοποιούν σαν καύσιμα.

Η ανακάλυψη έγινε από το Διαστημικό Παρατηρητήριο ακτίνων-Χ Chandra, και το Τηλεσκόπιο Walter Baade στο επίγειο Παρατηρητήριο Las Campanas στη Χιλή.

Κρυμμένη δραστηριότητα

"Αυτό το γεγονός αλλάζει αυτό που βλέπαμε στα σμήνη των γαλαξιών, που τα περνούσαμε σαν έναν απομονωμένο τόπο για τις παλιές και ήρεμες μαύρες οπές", λέει ο Paul Martini του Carnegie Institution στην Pasadena των ΗΠΑ

"Αυτό που τώρα θέλουμε να μάθουμε είναι πως αυτές οι μαύρες οπές στους παλαιούς γαλαξίες, είναι πηγές λαμπρών  ακτίνων-X, όμοιες με αυτές που βλέπουμε στους νεαρότερους γαλαξίες;"

Η Chandra κοιτάζει το Σύμπαν

"Με το Chandra μπορούμε να δούμε πως ακόμη οι αρχαίοι γαλαξίες με άστρα ηλικίας 10 δισεκατομμυρίων ετών μπορούν να έχουν κεντρικές μαύρες οπές ακόμη ενεργές, ρουφώντας μεγάλες ποσότητες διαστρικού αερίου;", αναρωτιέται ο Dr Martini.

"Αυτή η δραστηριότητα ήταν μέχρι τώρα κρυμμένη από μας. Αυτό σημαίνει πως δεν γνωρίζαμε καλά αυτούς τους γαλαξίες και η θεωρίας μας για αυτούς πρέπει να αναθεωρηθεί".

Οι τεράστιες αυτές μαύρες οπές  - έχουν μάζα εκατομμύρια ή και δισελατομμύρια φορές περισσότερη από τη μάζα του ήλιου μας, και πιστεύεται πως είναι οι ενεργές πηγές αυτών των ενεργών λαμπρών γαλαξιών.

Πολλοί αστρονόμοι νομίζουν πως όλοι οι γαλαξίες έχουν στο κέντρο τους, υπερμεγέθεις μαύρες οπές, όμως μόνο ένα μικρό ποσοστό δείχνουν δραστηριότητα. Αυτό που χρειάζεται για να είναι οι μαύρες οπές ενεργές είναι καύσιμο με τη μορφή διαστρικού αερίου και σκόνης, που απορροφώνται από τις μαύρες οπές.

Η θεωρία σήμερα στην ερώτηση αυτή είναι πως οι παλαιότεροι γαλαξίες έχουν μικρή διαθέσιμη ποσότητα διαστρικού αερίου να ενεργοποιήσουν μια κεντρική μαύρη οπή.

Προηγούμενες έρευνες έδειχναν πως περίπου μόνο ένα τοις εκατό των γαλαξιών σε ένα σμήνος έχουν μια ενεργή μαύρη οπή στον πυρήνα τους. Αυτή η τελευταία παρατήρηση του Chandra αυξάνει αυτό το ποσοστό σε περίπου 5%.

"Αυτό δείχνει πως αυτές οι υπερμεγέθεις μαύρες οπές έχουν με κάποιο τρόπο διατηρήσει μια πηγή καυσίμων, και τώρα βγαίνει από την απομόνωση", λέει ο Dr Martini.

Αυτό μπορεί να υπονοεί ότι οι γαλαξίες διατηρούν απόθεμα αερίου και σκόνης από ό,τι πριν νομίζαμε, σε ασυνήθιστο βαθμό στους πυρήνες κοντά στις υπερμεγέθεις μαύρες οπές.

Το ξύπνημα των παλαιών γαλαξιών μπορεί να έχει κι άλλες επιπτώσεις.

Αυτό που μερικοί τώρα σκέπτονται, είναι ότι μπορεί η ακτινοβολία να προέρχεται από νεαρά αστέρια αντί από τις μαύρες οπές, υπονοώντας πως οι επιστήμονες μπορεί να υπερεκτιμήσουν τη ποσότητα του σχηματισμού άστρων που λαβαίνει χώρα στα σμήνη των γαλαξιών.