Οι δενδροφυτεύσεις δεν θα σταματήσουν την κλιματική αλλαγή

Από σελίδα του NewScientist, 28 Οκτωβρίου 2002

Η δενδροφύτευση με σκοπό την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα, που είναι το κύριο αέριο του θερμοκηπίου, στην πραγματικότητα ελευθερώνει μια μεγαλύτερη ποσότητα από αυτό το αέριο, δείχνοντας έτσι ότι η επιστημονική βάση των προτάσεων του πρωτοκόλλου του Κιότο είναι λανθασμένη. Η πρόταση αυτή βασίζεται στα πρώτα επιστημονικά αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Προγράμματος CarboEurope, το οποίο κάνει υπολογισμούς για τις ποσότητες του άνθρακα.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο, οι χώρες μπορούν να βοηθήσουν στην επιτυχία του στόχους τους, για την μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, με τη φύτευση νέων δασών για να απορροφήσουν το διοξείδιο του άνθρακα. Αλλά το έδαφος  σε αυτά τα "δάση του Κιότο" θα ελευθερώσει στην πραγματικότητα περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ό,τι θα απορροφήσουν τα δέντρα κατά τα δέκα πρώτα έτη της ανάπτυξης τους, εμφανίζει η νέα επιστημονική έρευνα.

"Οι χώρες θα είναι σε θέση να απαιτήσουν πιστώσεις του άνθρακα για τα δάση. Αλλά αυτή η απόφαση δεν απεικονίζει τι συμβαίνει στην ατμόσφαιρα ", λέει ο Riccardo Valentini του Πανεπιστημίου Tuscia στο Βιτέρμπο της Ιταλίας. Αυτός παρουσίασε τα στοιχεία του CarboEurope την προηγούμενη εβδομάδα στη Βαλέντσια της Ισπανίας.

Οι αποκαλύψεις του προγράμματος θα μπορούσαν να φέρουν σε δύσκολη θέση τις κυβερνήσεις που συναντώνται τώρα στο Νέο Δελχί για να συζητήσουν την εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Κιότο. Νωρίτερα τον Οκτώβριο, η Ιταλία ανήγγειλε τα σχέδια της, που κατορθώνουν να πετύχουν μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα της, μεταξύ του 10 και 40 τοις εκατό του στόχου μείωσης των εκπομπών της για το 2012 μέσω της φύτευσης δασών. Αλλά τώρα οι επιστήμονές της προειδοποιούν ότι αυτοί οι απορροφητήρες του διοξειδίου μπορεί να μην είναι αποτελεσματικοί.

Ελευθέρωση CO2 από το έδαφος

Το πρόβλημα είναι το έδαφος. Τα δασικά χώματα και η οργανική ύλη που θάβεται σε αυτά περιέχουν συνήθως τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερο άνθρακα απ' ό,τι η βλάστηση πιο πάνω. Οι ερευνητές του CarboEurope έχουν ανακαλύψει ότι όταν καθαρίζεται το έδαφος για τη δασική φύτευση, η σάπια οργανική ύλη στο χώμα ελευθερώνει ένα κύμα CO2 στον αέρα.

Αυτή η ελευθέρωση θα υπερβεί το CO2 που απορροφάται από την ανάπτυξη των δέντρων τουλάχιστον για τα πρώτα 10 έτη, λένε. Μόνο αργότερα η λήψη του άνθρακα από τα δέντρα θα αρχίσει να αντισταθμίζει τις απώλειες από τα χώματα. Στην πραγματικότητα, λέει ο επικεφαλής του CarboEurope Han Dolman,  του Ελεύθερου Πανεπιστημιακού του Άμστερνταμ, μερικά νέα δάση που φυτεύονται σε βρεγμένο, σαπισμένα χώματα δεν θα απορροφήσουν ποτέ όσο άνθρακα βγάζουν προς τα έξω.

Το παγκόσμιο πυκνότερο δίκτυο των συσκευών ελέγχου του CO2 έχει αποκαλύψει ότι τα δάση της Ευρώπης απορροφούν μέχρι 400 εκατομμύριο τόνους ετησίως, ή το 30 τοις εκατό των εκπομπών της ηπείρου.

Οι ερευνητές κάποτε υπέθεταν ότι η περισσότερη ποσότητα από αυτή προερχόταν από νέα δάση, δεδομένου ότι τα παλαιά δάση ήταν πιθανά σε ισορροπία με την ατμόσφαιρα - απορροφώντας όσο αέριο αυτά έβγαζαν. Αλλά, όπως λέει ο Valentini, τα παλαιά δάση συσσωρεύουν στην πραγματικότητα περισσότερο άνθρακα από τις νέες φυτείες. Αυτό υποδεικνύει ότι η διατήρηση των παλαιών δασών είναι μια καλύτερη πολιτική για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας θέρμανσης από ό,τι η φύτευση νέων δασών.

Αντεστραμμένο κίνητρο

Αλλά το πρωτόκολλο του Κιότο δεν έχει λάβει υπ' όψιν του κανένα τέτοιο απολογισμό. "Εκτός από την άγνοια του τι γίνεται στα εδάφη, δεν έχει παρθεί κανένα μέτρο για να σταματήσει η αποδάσωση", λέει ο Valentini. Αντ' αυτού, φαίνεται να δίνει στις χώρες ένα αντεστραμμένο κίνητρο για να κόψουν τα υπάρχοντα φυσικά δάση και να τα αντικαταστήσει με τις φυτείες.

"Ενώ πιστεύουν ότι μειώνουν το CO2 με τις νέες φυτεύσεις δασών, στην πραγματικότητα ελευθερώνουν τεράστια ποσά του CO2 στον αέρα," λέει ο Valentini. "Δυστυχώς δεν υπάρχει τίποτα στο πρωτόκολλο για να το σταματήσει."

"Εάν οι πολιτικοί ήξεραν το 1997 ό,τι ξέρουμε τώρα, δεν θα είχαν συμφωνήσει ποτέ με τους κανόνες του Κιότο για τους απορροφητήρες του άνθρακα - τουλάχιστον, ελπίζω ότι δεν θα το έκαναν", λέει ο Dolman.