Η μεγαλύτερη καταιγίδα των Λεοντιδών

Από σελίδα της NASA, 14 Νοεμβρίου 2002

Ο Jim Bryan από την Ινδιάνα των ΗΠΑ, φωτογράφισε αυτά τα συντρίμμια από μια ανατίναξη Λεοντιδών στις 19 Νοεμβρίου του 2001.

 Από τα ξημερώματα της Κυριακής έως την Τρίτη το πρωί (2-4 π.μ.), οι κάτοικοι του Βορείου ημισφαιρίου, θα δουν τη μεγαλύτερη καταιγίδα μετεώρων Λεοντιδών, των τελευταίων 35 ετών.

Πιστή στο ετήσιο ραντεβού της η Γη και φέτος με την ουρά του κομήτη Tempel-Tuttle, θα δώσει την ευκαιρία στους τυχερούς κατοίκους της να δουν ένα εντυπωσιακό θέαμα: τα γνωστά πεφταστέρια.

Οι αστρονόμοι λένε ότι μετά από 30 έτη, περίπου, θα δούμε τέτοιο αστραφτερό θέαμα στον ουρανό μας. Η NASA προβλέπει ότι ο ρυθμός που θα πέφτουν στην Ευρώπη θα είναι 500-1000 την ώρα. Η Πανσέληνος όμως που θα συμβαίνει αυτές τις ημέρες θα κόψει βέβαια το θέαμα, αλλά και πάλι οι κάτοικοι θα μπορούν να το 'χορτάσουν' για τρία πρωϊνά.

Η βροχή των μετεώρων φαίνεται να προέρχεται από ένα σημείο του Ουρανού, τον αστερισμό του Λέοντα.

Πάνω: Για τους παρατηρητές του Βόρειου ημισφαιρίου, πως φαίνεται ο νοτιοανατολικός ουρανός στις 3 το πρωί. Το κόκκινο σημείο δείχνει από που προέρχεται η βροχή των Λεοντιδών.

Οι αστρονόμοι μας λένε ότι η βροχή οφείλεται στα σωματίδια της σκόνης που έχει αφήσει πίσω του ο κομήτης Tempel-Tuttle, κατά τη διέλευση του κοντά από τη Γη. Όταν η Γη διέρχεται πλησίον της περιοχής αυτής, κάθε έτος, έλκει αυτά τα σωματίδια που τότε εισέρχονται στην ατμόσφαιρα της Γης με ένα ρυθμό 40-70 σωματίδια την ώρα. Αλλά φέτος αναμένεται να εισέλθουν περίπου 1.000 μετέωρα την ώρα δηλαδή μια αληθινή καταιγίδα διαττόντων. Βέβαια όταν φθάνουν στην επιφάνεια της Γης έχουν γίνει σκόνη, λόγω του μικρού μεγέθους τους.

Η Γη έχει ταχύτητα γύρω από τον Ήλιο περίπου 110.000 km/h, οπότε όταν πέσει πάνω στο νέφος των σωματιδίων που έχει αφήσει πίσω του ο κομήτης, τα σωματίδια της σκόνης κτυπάνε την ανώτερη ατμόσφαιρα σε ύψος 100 km και αναφλέγονται. Η ανάφλεξη αυτή ιονίζει τα γύρω στρώματα της ατμόσφαιρας σχηματίζοντας μια φωτεινή σφαίρα δύο-τριών μέτρων, που κινείται με ταχύτητα 30-60 km/h. Αυτή τη φωτεινή σφαίρα βλέπουμε από τη Γη και την ονομάζουμε διάττοντα, μετέωρο ή πεφταστέρια. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι κάθε μέρα πέφτουν πάνω από 20 τόνοι διαστημικής σκόνης στην επιφάνεια της Γης.

Η μεγαλύτερη καταιγίδα πάντως έχει συμβεί στις ΗΠΑ το 1833, όταν δεκάδες μετέωρα έπεφταν ανά δευτερόλεπτο, επί πολλές ώρες.

Ο κομήτης Tempel-Tuttle μπαίνει σε τροχιά γύρω από τον ήλιο κάθε 33.25 χρόνια και αφήνει μια ουρά σκόνης κάθε φορά, σε ελαφρώς διαφορετική τροχιά. Συνήθως, η σκόνη που συναντά η Γη είναι αραιή, προσφέροντας μόνο 10-15 μετεωρίτες την ώρα το πολύ. Αυτή τη φορά όμως, ο κομήτης Tempel-Tuttle που πέρασε πολύ κοντά από τον ήλιο το 1998, άφησε πίσω του υλικό υψηλής πυκνότητας.

Τα μετέωρα

Ετησίως έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε πολλές οικογένειες διαττόντων αστέρων κάθε φορά που η Γη περνάει κοντά από την τροχιά ενός κομήτη. Η σκόνη και τα άλλα υλικά που έχει αφήσει ο κομήτης καθώς περνάει από την τροχιά της Γης, πέφτουν με μεγάλη ταχύτητα στην ατμόσφαιρα της Γης και εξαερώνονται από τη θερμότητα που αναπτύσσεται λόγω τριβής, αφήνοντας έτσι φωτεινά ίχνη. Η Γη κινείται στην τροχιά της με ταχύτητα περίπου 30 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (108.000 χιλιόμετρα την ώρα) κι έτσι οι κρούσεις γίνονται με μεγάλη σφοδρότητα.

Οι βροχές των μετεώρων παίρνουν το όνομα του αστερισμού, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή του ουρανού στην οποία εκδηλώνονται. Έτσι έχουμε τις Περσίδες, τις Ωριωνίδες κλπ.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές οικογένειες είναι αυτή των Λεοντιδών, επειδή έχει τους λαμπρότερους διάττοντες αστέρες. Αυτό το χαρακτηριστικό των Λεοντιδών οφείλεται στο γεγονός ότι η τροχιά του κομήτη Tempel-Tuttle, από τον οποίο προέρχονται οι Λεοντίδες, έχει αντίθετη φορά από αυτήν της Γης. Έτσι τα συντρίμμια του, τα οποία ακολουθούν την ίδια τροχιά με αυτήν του κομήτη, συγκρούονται με τη Γη μετωπικά με ταχύτητα που φθάνει τα 70 km/s. Η ταχύτητα αυτή είναι διπλάσια από αυτήν των άλλων διαττόντων, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται μεγαλύτερη θερμοκρασία λόγω τριβής και να φωτοβολούν πιο έντονα.

Οι τυπικοί κόκκοι της σκόνης έχουν διάμετρο λίγα δέκατα του χιλιοστού και ζυγίζουν λιγότερο από 10^-4 γραμμάρια. Όταν όμως τέτοιος κόκκος κτυπήσει ένα δορυφόρο, όλος το μετέωρο συνήθως εξατμίζεται αφήνοντας μια λεπτή σχισμή στον δορυφόρο. Ηλεκτρόνια και ιόντα σε αυτό το 'αέριο' μπορούν να ηλεκτρίσουν ευαίσθητα ηλεκτρονικά στοιχεία του δορυφόρου, δημιουργώντας προβλήματα στο software και λάθη στις διαδικασίες ελέγχου. Μέχρι στιγμής μόνο ένας δορυφόρος έχει καταστραφεί από βροχή διαττόντων, το 1993.  Για αυτόν το λόγο πολλοί δορυφόροι τίθενται προσωρινά, για προληπτικούς λόγους, εκτός λειτουργίας κατά τη διάρκεια που προβλέπεται το μέγιστο της δραστηριότητας της βροχής των μετεώρων.

Το 1999 οι αστρονόμοι κατάλαβαν ότι τα συντρίμμια που αφήνει κάθε κομήτης όταν περνάει κοντά από τον Ήλιο δεν ακολουθούν ακριβώς την ίδια τροχιά. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχουν δημιουργηθεί πολλοί στενοί διάδρομο» υλικών και ο αριθμός των διαττόντων αστέρων αυξάνεται, δημιουργώντας το φαινόμενο της βροχής των διαττόντων όταν η Γη περνάει μέσα από έναν από αυτούς.

Το 2002, οι ειδικοί προβλέπουν εντυπωσιακή βροχή διαττόντων, η οποία αυτή τη φορά θα είναι ορατή και από την Ελλάδα. Δυστυχώς όμως, την κρίσιμη ημέρα θα έχουμε πανσέληνο, γεγονός που αναμένεται να περιορίσει κάπως το φαινόμενο.