Το νερό στον Άρη διαρκούσε πολύ μικρές περιόδους

Από σελίδα του BBC, 6 Δεκεμβρίου 2002

Οι συγκρούσεις με αστεροειδείς κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της ζωής του Άρη μπορούν να έχουν οδηγήσει σε σύντομες θερμές και υγρές περιόδους όταν χειμαρρώδεις βροχές σμίλευαν το αρχαίο δίκτυο  των κοιλάδων του πλανήτη.

Προβλέπουμε έναν κρύο και ξηρό πλανήτη, ένα σχεδόν ατελείωτο χειμώνα, διακοπτόμενο από  επεισόδια με βροχές που ακολουθούνται από ξαφνικές πλημμύρες

Οι συγκρούσεις αυτές, με την θερμότητα που ελευθέρωναν, θα μπορούσαν να είχαν λειώσει τον πάγο που βρισκόταν κάτω από την επιφάνεια και να δημιουργούσαν υδρατμούς στην ατμόσφαιρα, που προκάλεσαν έτσι τους ποταμούς, τις πλημμύρες και τις καθιζήσεις του εδάφους σε όλον τον πλανήτη, σύμφωνα με τη νέα έρευνα.

Αυτή όμως η έρευνα φέρνει κακές ειδήσεις για τις προοπτικές που έχει η ζωή στον κόκκινο πλανήτη.

Οι περίοδοι όταν έρεε το νερό, και να φιλοξενηθεί η ζωή,  μπορούσε να είναι μόνο μερικά χρόνια ή μερικές δεκαετίες, μετά από λίγες δεκαετίες όμως γινόταν και πάλι αφιλόξενη για τη ζωή.

Άλλη έρευνα που δημοσιεύθηκε πριν λίγο αποκαλύπτει ότι παγωμένο νερό βρίσκεται κοντά στο Νότιο πόλο του Άρη, ρίχνοντας περισσότερο φως στην ιστορία του νερού στον κόκκινο πλανήτη.

Ποταμοί γεμάτοι ίζημα

Τα δίκτυα των κοιλάδων στον Άρη κόβουν την παλαιότερη έκταση στον πλανήτη - τα βαριά νότια υψίπεδα γεμάτα με κρατήρες.

Οι κοιλάδες αυτές σχηματίσθηκαν κατά τη διάρκεια του χρόνου, που βομβαρδιζόταν ο πλανήτης βαριά από τους αστεροειδείς και τους κομήτες, περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια έτη πριν.

Η έρευνα, που καθοδηγείται από την Teresa Segura του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, έχει δώσει τώρα ένα νέο μοντέλο για την επίδραση αυτών των συγκρούσεων στο σχηματισμό των δικτύων των κοιλάδων.

Προτείνει λοιπόν ότι οι μεγαλύτερες συγκρούσεις θα μπορούσαν να έχουν οδηγήσει στην ελευθέρωση απέραντων ποσοτήτων νερού από τους ίδιους τους αστεροειδείς στον νεαρό πλανήτη, ή έλιωσαν τον πάγο που υπήρχε κάτω από την Αρειανή επιφάνεια.

Λόγω της ενέργειας των συγκρούσεων, οποιαδήποτε υπάρχουσα ποσότητα νερού θα είχε εισέλθει στην ατμόσφαιρα ως καυτός ατμός, ενώ η θερμότητα που θέρμανε το έδαφος θα είχε λειώσει οποιαδήποτε θαμμένη ποσότητα εκεί μέσα.

Το κάτω από την επιφάνεια νερό θα είχε προκαλέσει λάσπη και θα είχε οδηγήσει στη δημιουργία ποταμών γεμάτους με ίζημα. Στο τέλος, ο υδρατμός στην ατμόσφαιρα θα είχε πέσει στο έδαφος ως βροχή.

Με βάση τα χαρακτηριστικά της διάβρωσης στον Άρη, οι μελετητές εκτιμούν ότι μετά το σφυροκόπημα των αστεροειδών, σε ορισμένες περιοχές έρεαν ποτάμια με πλάτος 45 μέτρων, δημιουργώντας τους σχηματισμούς που παρατηρούμε σήμερα. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι ισχυρές βροχοπτώσεις (1,8 μέτρων το χρόνο) συνεχίζονταν για αρκετές δεκαετίες.

Όταν όμως έπαυαν τα φαινόμενα αυτά γινόταν και πάλι ψυχρός και ξηρός με νερό υπό μορφή πάγου μόνο στο υπέδαφος.

"Προκλητικός για τη ζωή"

Σύμφωνα με τους ερευνητές, "θα πρέπει να έχει υπάρξει αρκετό νερό από αυτές τις πηγές για να σχηματισθούν τα δίκτυα των κοιλάδων".

Κάπως αμφιλεγόμενα, οι ερευνητές δεν υποστηρίζουν την ιδέα ότι ο Άρης είχε ένα πιο μεγαλύτερης διάρκειας θερμό κλίμα, στις αρχές της εξέλιξης του, το οποία θα μπορούσε να έχει επιτρέψει να εξελιχθεί η ζωή.

"Προβλέπουμε έναν κρύο και ξηρό πλανήτη, ένα σχεδόν ατελείωτο χειμώνα, διακοπτόμενο από  επεισόδια με βροχές που ακολουθούνται από ξαφνικές πλημμύρες", λένε.

Εάν η νέα άποψη είναι σωστή, τότε ο Άρης θα ήταν υγρός και θερμός με ρέοντες ποταμούς για μερικά μόνο έτη, μετά από τις μεγάλες συγκρούσεις.

Μετά από αυτές τις σύντομες υγρές περιόδους, ο πλανήτης θα είχε επιστρέψει στις συνθήκες που θα ήταν πολύ δύσκολες για να εμφανιστεί η ζωή.

Ο Peter Smith του Pανεπιστημίου της Αριζόνα συμφωνεί ότι οι μικρές συγκριτικά περίοδοι με ζέστη και υγρασία στον πλανήτη δεν ευνοούν τη ζωή. Ωστόσο, άλλες παράμετροι, όπως η ηφαιστειακή δραστηριότητα, δεν αποκλείεται να δημιούργησαν μικρές λιμνούλες κάτω από την επιφάνεια, όπου ίσως τελικά αναπτύχθηκε κάποια, μικροσκοπική, μορφή ζωής.

Σε μια δεύτερη μελέτη, που δημοσιεύθηκε επίσης στο περιοδικό Science, της ίδιας εβδομάδας, ο Timothy Titus και οι συνάδελφοι του περιγράφουν στοιχεία από το σύστημα θερμικής απεικόνησης του Mars Odyssey (Themis), που δείχνει την παρουσία παγωμένου νερού που εκτίθεται κοντά στην άκρη της νότιας πολικής περιοχής του Άρη.

Η ανακάλυψη είναι σημαντική για την κατανόηση του κύκλου του νερού στον Άρη, και επειδή κάποια ημέρα άνθρωποι ή  ρομπότ θα εξερευνήσουν τον πλανήτη θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν το νερό.

Μερικά στοιχεία έδειξαν παγωμένο νερό κοντά στον Αρειανό βόρειο πόλο, αλλά μέχρι τώρα κανένα στοιχείο δεν είχε δείξει νερό κοντά στο νότιο πόλο.

Τα στοιχεία του Themis εμφανίζουν μια ομοιόμορφη περιοχή στο Νότιο πόλο, που είναι πιο ψυχρός και φωτεινότερος από όσο θα αναμενόταν για ξηρό χώμα. Είναι πιθανώς πάγος λένε οι ερευνητές.