Το νεφέλωμα της Ημισελήνου

Από σελίδα του Chandra, 14 Οκτωβρίου 2003

Τα τεράστια αστέρια έχουν μια σύντομη αλλά θεαματική ζωή.

Αυτή η σύνθετη εικόνα του διαστημικού παρατηρητηρίου Chandra φτιάχτηκε με τη βοήθεια και των ακτίνων-Χ (μπλε) και του οπτικού φάσματος (κόκκινο και πράσινο). Αποκαλύπτει δε δραματικές λεπτομέρειες ενός μόνου τμήματος του Νεφελώματος της Ημισελήνου, ένα γιγαντιαίο αεριώδες κέλυφος, το οποίο δημιουργήθηκε από ισχυρούς αστρικούς ανέμους, που προέρχονται από το τεράστιο άστρο HD 192163.

Η εικόνα εμφανίζει την αρχή των θανατικών σπασμών αυτού του αστεριού, που θα εκραγεί και θα γίνει σουπερνόβα σε 100.000 χρόνια. Είναι μία από τις δεκάδες παρατηρήσεις γεγονότων προ-υπερκαονοφανών, που έχουν γίνει από τους αστρονόμους.

Μετά από 4.5 εκατομμύρια χρόνια ζωής, μόνο, το ένα χιλιοστό της ηλικίας του ήλιου και πριν από 400.000 χρόνια από σήμερα, αφού τελείωσαν τα καύσιμα του άστρου HD 192163, που βρίσκεται στον αστερισμό του Κύκνου 5.000 έτη φωτός από τη Γη, ξεκίνησε η καταστροφική του πορεία για να εκραγεί αργότερα ως σουπερνόβα.

Το άστρο αυτό αφού πρώτα διεστάλη αρκετά, έτσι ώστε να μετατραπεί σε ερυθρό γίγαντα, εκτίναξε τα εξωτερικά στρώματά του με μια ταχύτητα, περίπου, 30.000 km/h.

Διακόσιες χιλιάδες χρόνια αργότερα, η έντονη ακτινοβολία από το εκτεθειμένο καυτό εσωτερικό στρώμα του αστεριού, άρχισε να ωθεί αστρικό αέριο με τρομερές ταχύτητες, μεγαλύτερες από 5 εκατομμύρια χιλιόμετρα την ώρα.

Όταν αυτός ο αστρικός άνεμος, με την υψηλή ταχύτητα, συγκρούστηκε με τον πιο αργό άνεμο του ερυθρού γίγαντα, σχηματίστηκε ένα πυκνό κέλυφος.

Στην εικόνα, που τραβήχτηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2003, ένα μέρος του πυκνού κελύφους εμφανίζεται με κόκκινο χρώμα. Η δύναμη αυτής της σύγκρουσης δημιούργησε δύο κύματα κλονισμού: ένα κύμα που κινήθηκε εξωτερικά από το πυκνό κέλυφος δημιουργώντας έτσι την νηματώδη πράσινη δομή, και ένα κύμα που κινήθηκε προς το εσωτερικό για να δημιουργήσει μια φυσαλίδα αερίου εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου, που εκπέμπει ακτίνες-X (μπλε χρώμα).

Η φωτεινότερη εκπομπή από  τις ακτίνες-X είναι κοντά στο πυκνότερο μέρος του συμπιεσμένου κελύφους του αερίου, κάτι που δείχνει ότι το καυτό αέριο εξατμίζει ύλη από το κέλυφος.

Το άστρο HD 192163 πιθανώς θα εκραγεί ως σουπερνόβα σε εκατό χιλιάδες έτη περίπου. Αυτή η εικόνα επιτρέπει στους αστρονόμους να καθορίσουν τη μάζα, την ενέργεια, και τη σύνθεση του αεριώδους κελύφους γύρω από αυτό το αστέρι που βρίσκεται στην προ-σουπερνόβα φάση του.

Κατανοώντας τέτοια περιβάλλοντα θα πάρουμε σημαντικά στοιχεία για την ερμηνεία των παρατηρήσεων των υπερκαινοφανών καθώς και των καταλοίπων τους.