Το πρόγραμμα για την μέτρηση της Η/Μ ακτινοβολίας 'ΕΡΜΗΣ'

Από την ιστοσελίδα του ΕΡΜΗΣ, Ιανουάριος 2003

Στην Ελλάδα τρέχει αυτή την περίοδο ένα σύστημα για την συνεχή μέτρηση της Η/Μ  ακτινοβολίας της περιοχής των ραδιοσυχνοτήτων (ΡΣ), που εκπέμπεται στο περιβάλλον από το σύνολο των πηγών που υπάρχουν στην περιοχή εγκατάστασης του συστήματος. Το σύστημα αυτό λέγεται ΕΡΜΗΣ.

Μέσω αυτού του συστήματος παρέχεται η δυνατότητα μέτρησης και καταγραφής, σε 24ωρη βάση, της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων του συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου, στην οποία συνεισφέρουν διάφορες πηγές, όπως κεραίες ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, κεραίες κινητής τηλεφωνίας, κ.λπ.

Το πρόγραμμα "ΕΡΜΗΣ" είναι μια πρωτοβουλία της Vodafone-Panafon, η οποία υλοποιείται με τη συμμετοχή του Εργαστηρίου Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Εργαστηρίου Ραδιοεπικοινωνιών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και των Τοπικών Αρχών, οι οποίες θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον.

Τα κριτήρια επιλογής των περιοχών και των ακριβών θέσεων των σημείων εγκατάστασης του κάθε σταθμού μέτρησης όπου υλοποιείται το πρόγραμμα "ΕΡΜΗΣ" είναι πολλαπλά, με σημαντικότερα την υψηλή πληθυσμιακή συγκέντρωση (αστικές περιοχές) και τους χώρους που απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό (σχολεία, νοσοκομεία, γηροκομεία κλπ.).

Ο σταθμός μέτρησης αποτελείται από έναν ανιχνευτή Η/Μ ακτινοβολίας, ο οποίος καλύπτει το φάσμα συχνοτήτων από 100 kHz έως 3 GHz(που περιλαμβάνει τις συνεισφορές όλων των πηγών, π.χ. κεραιών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, κεραιών κινητής τηλεφωνίας κ.λπ.) και μία συσκευή, η οποία αποθηκεύει και μεταδίδει τις μετρήσεις στον κεντρικό σταθμό ελέγχου.

Η μετάδοση πραγματοποιείται μία φορά την ημέρα με ένα "modem", το οποίο συνδέει το σταθμό μέτρησης, μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας GSM της Vodafone, με τον αντίστοιχο κεντρικό σταθμό ελέγχου, ο οποίος είναι εγκατεστημένος είτε στο Εργαστήριο Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών του Ε.Μ.Π., είτε στο Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών του Α.Π.Θ.

Η συσκευή ανίχνευσης, στην περίπτωση των σταθμών μέτρησης που βρίσκονται υπό την ευθύνη του Α.Π.Θ., εκτός από το συνολικό φάσμα συχνοτήτων, μπορεί να καλύψει ξεχωριστά και τις δύο περιοχές συχνοτήτων εκπομπής της κινητής τηλεφωνίας (GSM 900 και GSM 1800 & UMTS).

Τη συνολική επιστημονική διαχείριση του προγράμματος έχουν αναλάβει τα δύο Πανεπιστημιακά Εργαστήρια, το Εργαστήριο Κινητών Ραδιοεπικοινωνιών του Ε.Μ.Π. και το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών του Α.Π.Θ.

Εκτός από την ορθότητα των αποτελεσμάτων των μετρήσεων, ελέγχουν και πιστοποιούν τη τεχνική λειτουργία του συστήματος, δηλαδή των μονάδων μέτρησης. 

Μια έρευνα του ΕΜΠ

Μια έρευνα που έκανε το Μετσόβειο Πολυτεχνείο, στα πλαίσια του προγράμματος ΕΡΜΗΣ στην περιοχή του Χολαργού, έδειξε ότι είναι ακίνδυνες οι κεραίες της κινητής τηλεφωνίας. Το κόστος του προγράμματος αυτού ανήλθε, περίπου, σε 150.000 ευρώ και ολοκληρώθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2003. Όλη η επιστημονική έρευνα και τα αποτελέσματα των μετρήσεων μέχρι την καταληκτική ημερομηνία, παραμένουν στη διάθεση του κοινού.

Συγκεκριμένα, η ερευνητική ομάδα είχε εγκαταστήσει ένα σύστημα καταγραφής της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην περιοχή του Χολαργού, κατόπιν άδειας από τη δημοτική αρχή. Οι μονάδες μέτρησης είχαν τοποθετηθεί σε τρία δημοτικά σχολεία του δήμου, και γινόταν ανά έξι λεπτά μέτρηση των επιπέδων της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας στην περιοχή και εν συνεχεία με ένα ειδικό σύστημα έστελναν τα στοιχεία στο κέντρο ελέγχου του ΕΜΠ, όπου γινόταν η επεξεργασία τους.

Οι μονάδες μέτρησης ήταν ανιχνευτές ευρείας ζώνης συχνοτήτων από 100KHz έως 3GHz, στην οποία περιλαμβάνεται το σύνολο της ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τις κεραίες των ραδιοφώνων, της τηλεόρασης και της κινητής τηλεφωνίας.

Σύμφωνα λοιπόν με τις μετρήσεις που έγιναν, το επίπεδο ακτινοβολίας στους τρεις συγκεκριμένους σταθμούς ήταν της τάξης του 1,7 Volt ανά μέτρο, με όριο τα 33 V/m, δηλαδή τα επίπεδα είναι 20 φορές χαμηλότερα από τα κατώτατα επιτρεπτά.

Μάλιστα η συγκεκριμένη περιοχή του Χολαργού στην οποία έγιναν οι μετρήσεις, απέχει ελάχιστα από τον Υμηττό, στον οποίο είναι εγκατεστημένες όλες οι κεραίες των τηλεοράσεων, των ραδιοφώνων, των εταιριών κινητής τηλεφωνίας, τα ραντάρ του ΟΤΕ, καθώς και της Πολεμικής Αεροπορίας.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΕΜΠ, Φ. Κωνσταντίνου, τα επίπεδα ακτινοβολίας κοντά στις κεραίες κινητής τηλεφωνίας που είναι εγκατεστημένες πάνω σε ταράτσες πολυκατοικιών, είναι ακόμη μικρότερα και για το λόγο αυτό οι κάτοικοι που ζουν σε περιοχές, όπου είναι εγκατεστημένες τέτοιες κεραίες, δεν πρέπει να ανησυχούν.

Έχει δε αναφερθεί ότι στην Ελλάδα εφαρμόζονται οι αυστηρότερες προδιαγραφές στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά τα επίπεδα ακτινοβολίας. Όμως, σύμφωνα με τους ειδικούς, επειδή αυξάνει ο αριθμός των συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας, είναι αναγκαίο να εγκαθίστανται νέοι σταθμοί βάσης.

Οι ειδικοί πάντως θεωρούν ότι όσο πιο πολλοί σταθμοί βάσεις τοποθετούνται, τόσο χαμηλότερη θα είναι η ισχύ τους και κατά συνέπεια ακόμη χαμηλότερη και η ακτινοβολία που εκπέμπουν.

Περιοχές ελέγχου

Τρεις νέοι σταθμοί μέτρησης στο Δήμο Ρέντη και ένας νέος σταθμός μέτρησης στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου εγκαταστάθηκαν και λειτουργούν από τον Οκτώβριο του 2003.

Το αναβαθμισμένο πρόγραμμα ΕΡΜΗΣ επεκτείνεται πλέον στη Βόρεια Ελλάδα (Νοέμβριος 2003) σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ραδιοεπικοινωνιών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το κύριο χαρακτηριστικό της αναβάθμισης έγκειται στη δυνατότητα διάκρισης των διαφορετικών πηγών που συνεισφέρουν στο σύνολο της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Αυτό επιτυγχάνεται αφενός με τη χρήση - για πρώτη φορά διεθνώς - κατάλληλου ευρυζωνικού εξοπλισμού, αφετέρου με τη διεξαγωγή των σχετικών αναλυτικών μετρήσεων. Ο πρώτος σταθμός μέτρησης έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί στο κτίριο της Σχολής Θετικών Επιστημών του Α.Π.Θ. και τα αποτελέσματα των μετρήσεων είναι ήδη διαθέσιμα στο κοινό.

Μέτρα για την ακτινοβολία από κεραίες.

Όπως είναι γνωστό την ευθύνη για την προστασία των πολιτών από την ακτινοβολία κεραιών(τηλεοπτικών σταθμών, ραδιοφωνίας, κινητής τηλεφωνίας) με κοινή απόφαση των υπουργείων Μεταφορών, ΠΕΧΩΔΕ και Υγείας – Πρόνοιας, την έχει αναλάβει η Εθνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας(ΕΕΑΕ).

Συγκεκριμένα : Η Εθνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας(ΕΕΑΕ) είναι υπεύθυνη για την παροχή πληροφόρησης σε κάθε ενδιαφερόμενο και προσδιορίζει το σύστημα πραγματοποίησης μετρήσεων.

Στην ΕΕΑΕ υποβάλλεται η μελέτη για την τήρηση των ορίων ασφαλείας στην έκθεση του πληθυσμού στις ακτινοβολίες, η οποία εκπονείται από ειδικό επιστήμονα για λογαριασμό του κατόχου της κεραίας. Η μελέτη θα εξετάζει την ύπαρξη γύρω από την κεραία ελεύθερα προσπελάσιμων χώρων, στους οποίους τα όρια έκθεσης δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 80% των καθορισμένων τιμών.

Η τήρηση των ορίων ελέγχεται περιοδικά ή οποτεδήποτε κριθεί απαραίτητο από υπηρεσίες των συναρμόδιων υπουργείων, της νομαρχίας ή της ΕΕΑΕ.

Στην περίπτωση που διαπιστωθεί υπέρβαση των ορίων τότε θα γίνεται άμεση διακοπή της λειτουργίας της κεραίας, μη επανάληψη της λειτουργίας αν δεν αρθεί η αιτία της δυσλειτουργίας και γνωστοποίηση, σε περίπτωση επανάληψης της λειτουργίας, στην αρμόδια υπηρεσία που χορήγησε την άδεια.

Η επιτροπή της ΕΕΦ για τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες

Από το 1992 η ΕΕΦ έχει συγκροτήσει την Επιτροπή Μη-Ιονιζουσών ακτινοβολιών, από καθηγητές τριτοβαθμίων ιδρυμάτων με συναφή ειδίκευση. Η επιτροπή αυτή επιλαμβάνεται σε κάθε τι που αφορά τις μη-ιονίζουσες ακτινοβολίες, δηλαδή τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα με μήκη κύματος λ>200 nm, δεδομένου ότι τέτοιες ακτινοβολίες εκπέμπονται ή λαμβάνονται, κανονικά ή παρασιτικά, από ένα ετερόκλητο πλήθος φυσικών και τεχνητών πηγών ή διατάξεων. Τα ζητήματα που συχνά απασχολούν την επιτροπή είναι τα εξής:

	Οι φυσικές και οι τεχνητές πηγές μη-ιονιζουσών ακτινοβολιών
	Οι χρήσεις των μη-ιονιζουσών ακτινοβολιών και η συναφής δεοντολογία
	Οι επιπτώσεις από τις μη-ιονίζουσες ακτινοβολίες ή από τις συναφείς διατάξεις
	Η ορολογία, τα πρότυπα και η μετρολογία στις μη-ιονίζουσες ακτινοβολίες
	Η εκπαίδευση και η κατάρτιση σε ζητήματα μη-ιονιζουσών ακτινοβολιών

Στα πλαίσια αυτά η Επιτροπή Μη-Ιονιζουσών ακτινοβολιών της ΕΕΦ παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις και έχει τεκμηριωμένες απόψεις ή θέσεις που στηρίζονται σε επιστημονικές εργασίες των μελών της (μερικές των οποίων σας επισυνάπτω), αλλά και άλλων Ελλήνων ή ξένων ειδικών.

Οι επιπτώσεις από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στην υγεία

Διεθνείς Επιστημονικοί Οργανισμοί, όπως η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από Μη-Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), αξιολογώντας όλες τις επιστημονικές έρευνες, έχουν εκδώσει αυστηρές οδηγίες προστασίας του κοινού από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, (ICNIRP "Guidelines for limiting exposure to time-varying electric, magnetic, & electromagnetic fields (up to 300GHz)" Health Physics, April 1998, Vol.74). Τις συγκεκριμένες οδηγίες έχει υιοθετήσει και η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) με τη σύσταση που εξέδωσε στις 12 Ιουλίου 1999.

Στην Ελλάδα υπάρχει σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο εγκατάστασης των σταθμών βάσης κινητής τηλεφωνίας (Κοινή Υπουργική Απόφαση), το οποίο υιοθετεί τη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.), λαμβάνοντας ειδική μέριμνα για τα θέματα ασφαλούς εκπομπής της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας

Όμως πρέπει να τονίσουμε ότι η κινητή τηλεφωνία δεν αποτελεί την εφαρμογή της πρώτης τεχνολογίας όπου χρησιμοποιείται ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.

Για αρκετές δεκαετίες, οι κεραίες των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, τα ραντάρ, οι κεραίες επικοινωνίας της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής, κ.α. χρησιμοποιούν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Πολύ συχνά οι εκπομπές από αυτά τα συστήματα είναι πολύ πιο κοντά στα όρια της ICNIRP, από ότι οι εκπομπές από τους σταθμούς βάσης.

Παρ’ όλα αυτά, οι μελέτες των τελευταίων δεκαετιών δεν έχουν δείξει κάποιο δυσμενές αποτέλεσμα για την υγεία.

Αναφορά: Πρόγραμμα HERMES, Vodafon και από την ΕΕΦ.