Η NASA δημιουργεί πορτραίτο της ζωής και του θανάτου στο Σύμπαν

Από ιστοσελίδα της NASA, 10 Μαρτίου 2004

Σε έναν μικρό γαλαξία βρίσκεται ένα φωτεινό νέφος αερίου και σκόνης, γνωστό ως νεφέλωμα, που στεγάζει μια οικογένεια νεογέννητων αστεριών. Χωρίς το θάνατο μεγάλων αστεριών - εκατομμύρια έτη πριν - αυτός ο αστρικός βρεφικός σταθμός δεν θα είχε σχηματιστεί ποτέ.

Το νεφέλωμα, Henize 206 μαζί με ότι απόμεινε από το άστρο που το δημιούργησε. Εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA.

Το νεφέλωμα, Henize 206, και τα υπόλοιπα του αστεριού που το δημιούργησε, αποτυπώνονται με καταπληκτικές λεπτομέρειες σε μια νέα εικόνα, που πάρθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA.

Το νεφέλωμα Henize 206 βρίσκεται λίγο πιο έξω από το Γαλαξία μας, σε έναν δορυφορικό γαλαξία 163.000 έτη φωτός από μας, στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου.

Φιλοξενεί εκατοντάδες και ενδεχομένως και χιλιάδες νεαρά αστέρια, που η ηλικία τους κυμαίνεται από δύο έως 10 εκατομμυρίων ετών.

"Η εικόνα είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα του κύκλου της γέννησης και του θανάτου των άστρων σε όλο το Σύμπαν",  είπε ο Varoujan Gorjian, ένας επιστήμονας στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA (JPL) στην Πασαντένα της Καλιφόρνιας, συγχρόνως δε και κύριο ερευνητής της πρόσφατης παρατήρησης.

Όπως και σε άλλα αστρικά βρεφοκομεία, τα αστέρια δημιουργήθηκαν όταν εξερράγη ένα άλλο παλαιότερο αστέρι, δημιουργώντας έτσι  μια σουπερνόβα (υπερκαινοφανής), στέλνοντας κύματα κλονισμού μέσω των νεφών του κοσμικού αερίου και σκόνης.

Το αέριο και η σκόνη εν συνεχεία συμπιέστηκαν, λόγω της βαρύτητας και έτσι σχηματίστηκαν τα αστέρια. Τελικά, μερικά από αυτά τα αστέρια θα πεθάνουν κι αυτά με μια καυτή έκρηξη, προκαλώντας έναν άλλο κύκλο γέννησης και θανάτου. Αυτή η ανακύκλωση της αστρικής σκόνης και αερίου εμφανίζεται σε όλο το Σύμπαν. Ο ήλιος ο δικός μας προήλθε από το θάνατο πολλών γενεών αστεριών.

Η νέα εικόνα του Spitzer δίνει ένα λεπτομερές στιγμιότυπο αυτού του καθολικού φαινομένου. Φωτογραφίζοντας το Henize 206 με τη βοήθεια των υπέρυθρων ακτίνων, το Spitzer ήταν σε θέση να δει μέσω των πέπλων της σκόνης που δυσκολεύουν να δούμε στο ορατό φως.

Η προκύπτουσα ψευδοχρωματική εικόνα παρουσιάζει ενσωματωμένα νέα αστέρια ως φωτεινά λευκά σημεία, και το περιβάλλον αέριο και σκόνη σε μπλε, πράσινο και κόκκινο. Επίσης αποκαλύπτεται ένα δαχτυλίδι πράσινου αερίου, το οποίο είναι τα ίχνη της έκρηξης της αρχαίας σουπερνόβας.

"Πριν από το Spitzer, βλέπαμε μόνο μερικές ασαφείς εικόνες των νεογέννητων αστεριών, κοιτάζοντας μέσω των πέπλων της σκόνης", λέει ο Gorjian.

Αυτές οι παρατηρήσεις δίνουν στους αστρονόμους ένα κοσμικό εργαστήριο, στο οποίο θα κατανοήσουν το αρχικό σύμπαν, τις αστρικές γεννήσεις και των αστρικών κύκλων του θανάτου και της ζωής.

Αντίθετα από τους μεγάλους γαλαξίες, το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου έχει μια ιδιορρυθμία. Το αέριο που το διαπερνά αποτελείται, κατά προσέγγιση, 20% έως 50% από βαρύτερα στοιχεία, όπως είναι ο σίδηρος, που εξουσιάζει τον ήλιο μας και τα νέφη του αερίου στο Γαλαξία μας. Αυτή η κατάσταση - χαμηλή σε μέταλλα - μοιάζει με το αρχικό σύμπαν. Επιτρέπει έτσι στους αστρονόμος να συλλάβουν μια ιδέα πώς ήταν η αστρική ζωή δισεκατομμύρια έτη πριν, όταν τα βαριά μέταλλα ήταν λιγοστά.

Το νέφος Henize 206 καταχωρήθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του '50 από το Karl Henize, έναν αστρονόμο που έγινε αστροναύτης της NASA. Πέταξε με το διαστημικό λεωφορείο Challenger το 1985. Πέθανε το 1993 σε ηλικία 66 ετών ενώ αναρριχούταν στο Everest.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer προωθήθηκε στις 25 Αυγούστου του 2003, από το ακρωτήριο Canaveral και είναι το τέταρτο από τα μεγάλα παρατηρητήρια της NASA. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, το παρατηρητήριο των ακτίνων-X Chandra και το παρατηρητήριο ακτίνων-γ Compton.