Οι Αρειανές πεδιάδες μας καλούν για περισσότερη έρευνα

Από την ιστοσελίδα Astrobiology, 25 Μαρτίου 2004

Η νέα ανακάλυψη μιας Αρειανής θάλασσας κάνει την κοιλάδα Meridiani Planum (Ισημερινή Κοιλάδα) έναν πρωταρχικό στόχο για μια μελλοντική ρομποτική και ανθρώπινη εξερεύνηση. Αυτό προκύπτει μετά τα σπουδαία ευρήματα του Opportunity για την ύπαρξη αλμυρού ύδατος, που σχημάτιζε μια θάλασσα στο εσωτερικό της οποίας δημιουργήθηκαν οι βράχοι του κόκκινου πλανήτη. Μάλιστα, σύμφωνα με τη NASA, το περιβάλλον αυτό επιτρέπει την ανάπτυξη ζωής.

Το Opportunity πριν λίγες ημέρες εντόπισε κυματώσεις σε βράχους του Άρη που, μαρτυρούν την ύπαρξη μιας επιφάνειας, η οποία κάποιες φορές ήταν καλυμμένη από αβαθή ύδατα και κάποιες άλλες στεγνή. Τέτοια περιβάλλοντα υπάρχουν και στη Γη, κυρίως στις άκρες των ωκεανών και στις λεκάνες των ερήμων

Οι διάφοροι βράχοι, τους οποίους το ρόβερ της NASA Opportunity έχει εξερευνήσει τις προηγούμενες εβδομάδες, "δεν έχουν απλώς αλλάξει και τροποποιηθεί από το νερό, αλλά διαμορφώθηκαν κυριολεκτικά μέσα στο νερό, ίσως μέσα σε μια ρηχή αλμυρή θάλασσα", λέει ο διοικητής Ed Weiler της NASA.

Τρεις εβδομάδες πριν, οι επιστήμονες της NASA ανήγγειλαν ότι είχαν αποκαλύψει μεταλλεύματα που έδειξαν ότι το νερό είχε φιλτραριστεί μέσω ενός πετρώματος, στο οποίο δόθηκε το όνομα Opportunity  Ledge, και που του άλλαξε τη χημική του σύνθεση.

Την προηγούμενη εβδομάδα, επίσης, η επιστημονική ομάδα της αποστολής ανέφερε ότι τα μικροσκοπικά γκρίζα σφαιρίδια - σαν βότσαλα - περιέχουν αιματίτη, ένα οξείδιο του σιδήρου που σχηματίζεται παρουσία υγρού νερού.

Μέχρι την ολοκλήρωση των αναλύσεων, όμως, δεν ήταν γνωστό αν επρόκειτο για υπόγεια ή επιφανειακά ύδατα. Η νέα ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι το νερό ήταν παρόν όχι μόνο υπόγεια αλλά  επίσης και στην επιφάνεια. Το επιφανειακό νερό θεωρείται τρεχούμενο νερό βάθους τουλάχιστον πέντε εκατοστών, το οποίο κυλούσε στην εξωγήινη επιφάνεια με ταχύτητα 10 έως 50 εκατοστά ανά δευτερόλεπτο.

Από τις ενδείξεις αυτές οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το Opportunity βρίσκεται στην ακτογραμμή μιας ρηχής θάλασσας, άγνωστης έκτασης, η οποία αποτελείτο από αλμυρό νερό.

"Είναι μια θεμελιώδης διάκριση", λέει ο Steve Squyres, κύριος ερευνητής για την αποστολή των δύο εξερευνητικών ρόβερ στον Άρη (MER). "Είναι όπως η διαφορά μεταξύ του νερού που μπορείτε να πάρετε από μια πηγή και νερό στο οποίο μπορείτε να κολυμπήσετε. Το Opportunity ξέρουμε ότι σταθμεύει τώρα στην ακτή που κάποτε ήταν αλμυρή θάλασσα".

Τα αποφασιστικά αποδεικτικά στοιχεία για τη νέα ανακάλυψη προέρχονται από μια περιοχή που είναι γνωστή ως Last Chance.

Ο Dave Rubin, της Αμερικανικής Γεωλογικής Έρευνας, είπε ότι οι σημερινές συνθήκες στη Λεκάνη Qiangtang στο Θιβετιανό οροπέδιο μπορεί να είναι παρόμοιες με τις συνθήκες στην τοποθεσία Meridiani Planum την εποχή που οι βράχοι σχηματίστηκαν.

Αν και η λεκάνη Qiangtang είναι μια ξηρή περιοχή - πέφτει μόνο μια ίντσα βροχής κάθε χρόνο - "αν σκάψετε κάτω από την επιφάνεια θα βρείτε ένα μαλακό, υγρό, αμμώδες αλμυρό ίζημα", λέει.

Την οριστική απάντηση για την ύπαρξη νερού στον Άρη έδωσαν τα ιζηματογενή πετρώματα που εντοπίστηκαν στο χείλος ενός μικρού κρατήρα.

Πτυχώσεις και βότσαλα στον Άρη

Τα πετρώματα αυτά σχηματίστηκαν στρώμα-στρώμα από υλικά που αποτέθηκαν στον πυθμένα από τρεχούμενο νερό. Περιέχουν μεταλλικά άλατα, ένδειξη ότι το νερό ήταν υψηλής αλατότητας.

Τα ιζήματα παρουσιάζουν πτυχώσεις, οι οποίες προφανώς σχηματίστηκαν τον κυματισμό του νερού, καθώς δεν μοιάζουν μορφολογικά με τις ρυτιδώσεις που δημιουργεί στην άμμο ο αρειανός άνεμος.

Όμως το πιο εντυπωσιακό από τα ευρήματα του ρομπότ είναι ένας μεγάλος αριθμός από βότσαλα, όμοια με αυτά που απαντώνται στις γήινες παραλίες, τα οποία περιέχουν αιματίτη, ένα οξείδιο του σιδήρου που σχηματίζεται παρουσία νερού.

Οι επιστήμονες προς το παρόν δεν γνωρίζουν πόσο μεγάλη περιοχή κάλυπτε το νερό. Ίσως επρόκειτο για μια μικρή, κλειστή θάλασσα που περιοδικά εξατμιζόταν.

Πιθανότατα όμως δεν επρόκειτο για λίμνη, καθώς δεν έχει εντοπιστεί το χείλος της όχθης της.

Αν και τα νέα ευρήματα είναι μια σαφής ένδειξη ότι το νερό στο Κρατήρα Eagle ήταν πάνω στο έδαφος σε μερικά σημεία στο παρελθόν, ο Squyres προειδοποιεί, ότι αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι ο Άρης ήταν πάντα τόσο θερμός ώστε το υγρό νερό να ήταν σταθερό στην Αρειανή επιφάνεια. Είναι πιθανό, είπε, ότι τα ιζήματα που σχηματίζουν την Προεξοχή Opportunity σχηματίστηκαν σε θάλασσα ή λίμνη καλυμμένη με πάγο.

Για να φτιάξουν μια πληρέστερη γεωλογική ιστορία της κοιλάδας Meridiani Planum και της σχέσης του με άλλες περιοχές στον Άρη, οι επιστήμονες θα πρέπει να περιμένουν έως ότου φθάσει μελλοντικά εκεί ένα άλλο ρόβερ.

Ένας από τους στόχους της μελλοντικής εξερεύνησης θα είναι να ψάξει για αποδεικτικά στοιχεία ότι κάποτε υπήρχε εκεί ζωή ή ίσως υπάρχει ακόμα στον Άρη.

Η ανακοίνωση της περασμένης Τρίτης ότι το Opportunity Ledge σχηματίστηκε μέσα σε νερό υποστηρίζει την ιδέα ότι η περιοχή ήταν κάποτε κατοικήσιμη.

"Εάν έχουμε δίκιο στην ερμηνεία μας", εξηγεί ο Squyres, "τότε αυτό ήταν ένα κατοικήσιμο περιβάλλον στον Άρη. Ήταν κάποτε μια ρηχή θάλασσα. Αυτά είναι τα είδη του περιβάλλοντος που είναι πολύ κατάλληλα για τη ζωή. Το περιβάλλον, επίσης, μπορεί να έχει κάνει μια καλή εργασία ώστε να συντηρήσει τα αποδεικτικά στοιχεία για την παρουσία οποιασδήποτε μορφή ζωής που κάποτε ήταν εκεί", πρόσθεσε.

Οι ανακαλύψεις του Opportunity κάνουν την κοιλάδα Meridiani Planum ένα πιθανό σημείο προσεδάφισης για να γίνουν εκεί μελλοντικές αστροβιολογικές έρευνες. Επίσης, είναι κατάλληλος τόπος για να βρούμε βράχους τους οποίους θα φέρουμε πίσω στη Γη για καλύτερη ανάλυση.

Η NASA προγραμματίζει να πετάξει μια αποστολή στον Άρη το 2014 που θα επιστρέψει τα δείγματα στη Γη το 2016.