Η 'λίπανση' της θάλασσας με σίδηρο θα μπορούσε να καταπολεμήσει την παγκόσμια θέρμανση

Από την ιστοσελίδα του Nature, 22 Απριλίου 2004

Η ρίψη σιδήρου στους ωκεανούς μπορεί να απορροφήσει τον άνθρακα της ατμόσφαιρας μειώνοντας την παγκόσμια θέρμανση. Αυτό δείχνει ένα πείραμα που γίνεται στο Νότιο Ωκεανό στο οποίο αυξήθηκαν οι ποσότητες της βιομάζας μέσα στη θάλασσα.

Η αποθήκευση θειικού σιδήρου στον ωκεανό για να προκαλέσει την ανθοφορία του πλαγκτόν μπορεί να μην φαίνεται φιλική ενέργεια προς το περιβάλλον για να αντιμετωπιστεί η παγκόσμια θέρμανση. Αλλά, σύμφωνα με την πιο μεγάλη δοκιμή αυτής της τεχνικής, που έγινε μέχρι τώρα, θα μπορούσε να αποδειχθεί ένας αποτελεσματικός τρόπος.

Η έκβαση της δοκιμής στο Νότιο Ωκεανό, που περιβάλλει την Ανταρκτική, δημοσιεύθηκε στο προηγούμενο τεύχος του Science. Αυτή η έρευνα προτείνει ότι κάθε άτομο του σιδήρου, που προστέθηκε στη θάλασσα, θα μπορούσε να δεσμεύσει μεταξύ 10.000 και 100.000 ατόμων του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Κι αυτό γιατί βοηθάει στην αύξηση του πλαγκτόν, το οποίο συλλαμβάνει τον άνθρακα και τον καταβυθίζει προς τον ωκεάνιο πυθμένα.

Εάν λοιπόν πετύχει η απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα "λιπαίνοντας" τη θάλασσα με σίδηρο, θα μπορούσε να μειωθεί το υψηλό επίπεδο του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, που προκαλεί την παγκόσμια θέρμανση. Μερικοί ερευνητές υπολογίζουν ότι η χρησιμοποίηση αυτής της τεχνικής στο Νότιο Ωκεανό θα μπορούσε να απορροφήσει μόνο το 15% της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα. Αλλά οι οικολόγοι προειδοποιούν ότι η τεχνική αυτή θα μπορούσε να βλάψει τα θαλάσσια οικοσυστήματα με τρόπους που ακόμα δεν έχουν καλά μελετηθεί.

Μια ομάδα ωκεανογράφων από θαλάσσια ερευνητικά ιδρύματα στην Καλιφόρνια, έριξε 1,7 τόνους θειικού σιδήρου στη θάλασσα ως τμήμα ενός πειράματος στο Νότιο Ωκεανό το 2002. Μετά, χρησιμοποίησαν επιπλέοντα ρομπότ για να μετρήσουν τη ροή του άνθρακα - και να βρουν έτσι ότι δημιουργήθηκε αρκετή βιομάζα που  βρέθηκε στα βάθη του ωκεανού, είτε ως νεκρά άλγη (φύκια) είτε ως περιττώματα ψαριών.

Τα συμπεράσματα αυτά έχουν ανεβάσει τις προσδοκίες ότι η 'λίπανση' των ωκεανών θα μπορούσε να δώσει μια τεχνική - μείωσης των ατμοσφαιρικών επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα - φιλική προς το περιβάλλον. "Είναι μια μεγάλη προσπάθεια για να μετριαστεί η μελλοντική παγκόσμια θέρμανση", λέει ο Russ George, κύριος ερευνητής του Planktos Foundation στην Καλιφόρνια, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που υποστηρίζεται από τον καναδό ροκ σταρ  Neil Young, που βοηθάει στην ανάπτυξη αυτής της μεθόδου.

Ο σίδηρος είναι μια βασική ουσία για την αύξηση των φυτών. Η περισσότερη ποσότητα από αυτόν φθάνει στους ωκεανούς με τη βοήθεια των ανέμων, που μεταφέρουν διαβρωμένα χώματα πλούσια σε σίδηρο από ξηρές περιοχές του εδάφους. Αλλά οι αλλαγές στο κλίμα και τη βλάστηση από το τέλος της τελευταίας παγετωνικής περιόδου θεωρούνται ότι έχουν ελαττώσει τον ανεφοδιασμό με σίδηρο τους ωκεανούς - μειώνοντας την αύξηση του πλαγκτόν, που απορροφά εν συνεχεία το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Οι συνήγοροι αυτής της τεχνικής υποστηρίζουν ότι θα αποκαταστήσουν απλά το σίδηρο στους ωκεανούς, στο προηγούμενο επίπεδό του.

Οι ερευνητές, εν τούτοις, ερευνούν τους οικολογικούς κινδύνους λόγω της ρίψης σιδήρου στον ωκεανό. Η πιο πρόσφατη δοκιμή, που έγινε στο Νότιο Ωκεανό τον περασμένο χειμώνα, ήταν το Ευρωπαϊκό Πείραμα Λίπανσης με Σίδηρο. Μια ομάδα που καθοδηγείται από το Victor Smetacek, ένα βιολόγο ωκεανογράφο στο Ινστιτούτο Alfred Wegener στη Γερμανία, αναμένεται να δώσει μέσα στη χρονιά αυτή την έκθεση πάνω στις αλλαγές του οικοσυστήματος, ως αποτέλεσμα της τεχνητής άνθισης του πλαγκτόν.

Η σχέση των κύκλων του άνθρακα με θαλάσσιες διαδικασίες είναι σύνθετη και οι συντάκτες της αναφοράς στο Science λένε ότι ακόμα δεν υπάρχει σημαντική κριτική. "Θα ήταν πρόωρο να επεκταθούν τα αποτελέσματά μας σε μεγαλύτερα βάθη ή σε μεγαλύτερες περιοχές", λέει ο James Bishop, επικεφαλής συντάκτη της αναφοράς και ωκεανογράφος στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence στο Μπέρκλευ.

Αλλά ο Smetacek θεωρεί ότι η ανθρώπινη παρέμβαση μιας μεγάλης κλίμακας στην ωκεάνια χημεία είναι πιθανό να συμβεί, σύντομα ή αργότερα. "Για πρώτη φορά έχουμε τα εργαλεία για διαδικασίες μεγάλης κλίμακας με τα ωκεάνια οικοσυστήματα", εξηγεί. "Δεν θα μπορέσετε να απομακρύνεται αυτά που έχει δημιουργήσει η ανθρωπότητα χωρίς τη χρησιμοποίηση αυτών των εργαλείων. Αλλά πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση και να τα χρησιμοποιήσουμε υπεύθυνα."

Οι επιστήμονες ξέρουν ότι η μείωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα λόγω των καύσεων είναι δύσκολο να γίνει και νομίζουν ότι μπορεί αντί για τη μείωση μπορούμε να απορροφήσουμε το CO₂.

Η θεωρία ότι ρίχνοντας σίδηρο στους ωκεανούς αυξάνεται η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που απορροφάται από το πλαγκτόν της θάλασσας κι έτσι μπορεί να καταπολεμηθεί η παγκόσμια θέρμανση, δεν είναι καινούργια ιδέα.

Όλα τα φυτά απορροφούν το CO_2.  Αν λοιπόν αυξήσουμε το πληθυσμό τους στη θάλασσα - εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη ποσότητα τους - τότε αυτά θα βοηθήσουν στην απορρόφηση του πλεονάζοντος CO_2. Η αύξηση αυτή απαιτεί περισσότερη ακτινοβολία και ενώσεις του αζώτου, φωσφορικά άλατα και ίχνη μετάλλων, όπως ο σίδηρος.

Δύο μεγάλης κλίμακας πειράματα που έχουν γίνει ('IronEx I' και 'IronEx II') έδωσαν κάποιες υποσχέσεις αλλά πρέπει να επιλυθούν αρκετά προβλήματα προτού να γίνει η μέθοδος μέρος της απάντησής μας στα αυξημένα επίπεδα του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.